ذلفی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔.
( اے کہانی بہوں لمبی حے تے ایندے اچ بہوں نازک موڑ ہن، بے اعتنائی حے، قصے ہن، ڈُکھ حے ، میں حے، لبرلزم دے خلاف مہمان دے وڈے زور دے وچار ہن، گاندھی تے نیلسن مینڈیلا کوں ایجنٹ ثابت کرݨ دا فلسفہ حے تے وساخ ناول دا قضیہ حے لہذا ایکوں ہیکی قسط اچ جاری نئیں کیتا ونج سگیندا۔ کہانی دیاں پݨجاں کریندے ہیں کچاوے دے نال راہسو تاں جو منزل تک پُج سگوں)
فارمل قومیں دی نفسیات اچ معجزے دی توقع دا عنصر ہمیشہ غالب ہوندے۔ مثال دے طور تیں اگر پاکستان دی کرکٹ ٹیم دے پنج کھلاڑی بہوں گھٹ سکور تیں آؤٹ تھی گئین تاں اساں چھیویں کھلاڑی کولو معجزے دی اُمید رکھی بیٹھے ہوسوں جو او آ کے تباہی پھیر ڈیسی حالانکہ ایویں ہوندا کائینی، ذلفی دے تبصرے دے بعد لغاری صاحب یا اوندے چاہوݨ آلے وی ایہا امید رکھی بیٹھے ہوسن جو ہݨ پروفیسر عمران میر آ کے کوئی معجزہ کر ڈیسی تے ایں ناول دے اُتیں کوئی لازوال قسم دا تنقیدی جائزہ گھنسی یا ایندا ایجا بیجا کڈھ کے ساڈے اگوں کھول کے رکھ ڈیسی۔
پروفیسر کوں سٹیج تیں وڈی چاہ نال سڈ گھدا گیا ، عمران میر کوں ڈیکھ کے ایویں لگدے جیویں مشتاق یوسفی دا کلون آ گیا ہووے۔
پروفیسر سٹیج تیں آیا تے چہرے تیں مکینکل قسم دی سنجیدگی تے رعب کوں طاری کرݨ دی کوشد کیتس۔ ڈو چار غیر جانبدار فلسفیانہ قسم دے گھسے پٹے فقریں دے بعد ناول کوں چا کے آہدن ناول لکھݨ کولو پہلے انسان سوچیندے، اوندی سوچ دے پچھوں بہوں ساریاں سوچاں ہوندن، اوندے دماغ اچ واقعات دا مجموعہ ہوندے تے انہاں واقعات کوں جڈاں ترتیب ڈیندے تاں ہیک ناول دی تخلیق تھیندی حے۔۔! حاضرین وت واہ واہ کیتی حے، پروفیسر مزید گُرڳرا تھی گئے تے آہدے لغاری صاحب وی جڈاں اے ناول لکھیا ہوسی تے اوں وی آپݨی دھرتی کوں ذہن اچ رکھ کے ایں شاہکار کوں تخلیق کیتا ہوسی۔۔وت تاڑیاں وجن۔۔! میں ہیک چُنڈ اچ ایں تبصرے دی چس وی چیندا بیٹھاں تے لوکیں کوں وی ڈیہدا بیٹھاں جو او پروفیسر دی کیرھی ڳالھ تیں تاڑیاں مریندن یا مریسن۔۔تھوڑی دیر بعد میکوں اندازہ تھیا جو لوک فقرے دی معنی یا اوندے مطلب کولو زیادہ کہیں ہیک لوظ دے مطلب یا معنی کوں سمجھ کے تاڑیاں مار ڈیندن۔۔مثلا شاہکار تخلیق تیں تاڑیاں، عظیم ناول تیں تاڑیاں، وسوں دے درد تیں تاڑیاں، دھرتی دے عظیم سپوت تیں تاڑیاں۔۔!
خیر پروفیسر صاحب دی ووکیبلری اچ جیرھے چند فلسفیانہ قسم دے رعب دار لوظ ہن او بہوں جلدی مُک گئے تے ناول دا تجزیہ وی مُک سُتا۔
لوکیں دا کُجھ نہ کُجھ گُزارہ تے تھی ڳیا پر مہمان تے ناول نگار دا نشہ نہ پکا۔۔! پوری بوتل پیوݨ آلے دا ہیک کواٹر نال نشہ تے نہیں لہندا بلکہ طلب مزید ودھ ویندی حے۔
طلب وی وڈی نا مراد چیز حے جتنا ودھدی حے اُتنا بندے کوں غُصہ تے فرسٹریشن زیادہ تھیندی حے۔۔!
طلب دی تس کوں بُجھاوݨ سانگے کراچی دا پندھ کرکے آوݨ آلے کوں چنگی تراویں پتا لڳ گیا جو تُرب دے پتے تاں ایہے ہن باقی تاں واہ واہ آلے ہن ۔۔!
ول لغاری صاحب ” آپ ہی پایاں کُنڈیاں تے آپ ہی کھچناں حے ڈور” دے مصداق اپݨے ناول دا آپ تجزیہ کرݨ دا بوجھ اپݨین مضبوط مونڈھیں تے چاتا تے ناول لکھݨ دی پوری کہانی سݨا چھوڑی۔۔! ایں ناول لکھݨ پاروں لغاری صاحب کوں کیا کیا کشٹ کرݨے پائے گئے، کتنا کتاباں پڑھنیاں پائے گیاں کمیونسٹ روس دے لٹریچر کولو گھن کے ، فرینچ ادب تئیں ، فرانسیسی ادب کولو گھن کے جدید ادب تئیں کتنا ضخیم کتاباں کھنگالݨیاں پائے گیاں تے ناول دی ہیک ہیک لائن ارشاد امین کوں سݨوا کے منظوری گھنݨ دے عمل تئیں کیا کیا پاپڑ ویلݨے پائے ڳئے ایندا تذکرہ اگلی قسط اچ کریسوں ۔۔!
اے وی پڑھو:
ذلفی دیاں بیاں لکھتاں پڑھو
یہ بھی پڑھیے
”گاݙی گھَݨ گھَݨ لائی اے“ (وسیب یاترا :5)||سعید خاور
وسیب روانگی ،،گورنرسندھ دا سݙا (وسیب یاترا :4)||سعید خاور
لذت بھرے مہکتے ذائقے اور عید ۔۔۔||محمد عامر خاکوانی