مجوّزہ یکساں قومی نصاب اتیں سرائیکی زبان۔۔۔امجد نذیر

اساݙا کنسرن اے ہے جو سرائیکی دی متوقع حیثیت کیا ھوسی؟ اتیں صوبہ پنجاب دے سابقہ مَترائے سلُوک دے پس منظر اچ اساں کیویں سرائیکی زبان دی برابر حیثیت کوں منوا سڳدے ہیں؟ ݙوجھا وݙا کنسرن نام نہاد قوم سازی دے چکراں اچ ٻالاں کوں پنجویں تک یکا ناطرہ قران ، حدیثاں اتیں اسلامی تاریخ و تفسیر پڑھاوݨ دا پلان وی ہے ؛ مطلب "معیاری تعلیم” کوں وی پچھو سٓٹ کے ہݨ زور صرف "یکساں اسلامی” تے باقی رہ ڳئے، مگر مَیں موضوع کوں کھینڈو کھانڈ کرݨ دے بجائے فی الحال آپݨی ڳال مادری زبان تک محدود رکھداں ـ

٢٠١٣ تا ٢٠١٧ دا "سکول ایجو کیشن پلان ” پینجابی کُوں ہی پینجاب دی واحد زبان قرار ݙیندے ہویاں سرائیکی اتیں پوٹھوہاری کوں ایندا ڈائلیکٹ (لہجہ) قرار ݙیندے ـ

ݙوجھے لوظیں اچ پنجاب اچ صرف پنجابی پڑھاوݨ دی ہی سفارش کریندے جہڑا کہ سرائیکی شناخت کوں تل منڈھو ختم کرݨ دی سازش اے ـ ایندے بارے محتاط رھوݨ ، ایندی مخالفت کرݨ ضروری اے ـ

تاھم موجودہ ” ٹیکنیکل ایکسپرٹ کمیٹی آن کریکولم” ، اتیں سابقہ "سکول ایجو کیشن پلان” ھک عملی نصابی فریم ورک متعارف کرا ئے جیندے نال نال کجھ ٻئے علمی اور تعلیمی سوالاں دا جواب ݙتا ڳئے، جنہاں تیے ٹھڈے دل دماغ نال وچار کرݨ دی لوڑھ ھے ـ

حالیہ تجویز اے ہے جو پہلی تا تریجھی یا پنجویں تک (صوبائی صوابدید مطابق) مادری زبان بطور ہک سبجیکٹ دے پڑھایا ونڄے، اردو اتیں اسلامیات اردوُ اچ، ریاضی اتیں سائینس انگریزی اچ پڑھائی ونڄے ، چھیویں کنوں تمام سائینسز انگریزی اچ ، حتیٰ کہ تاریخ اتیں مطالعہٗ پاکستان یا سماجی علوم سبھے انگریزی اچ پڑ ھائے ونڄن ـ ایندے کِتے درکار لسانی مہارت دی بُنیاد چھیویں سَتویں دی انگریزی کلاس اچ رکھ ݙتی ونڄے ـ

ݙوجھا خیال اے ہے جو مادری زبان اتیں اردو دے علاوہ کم از کم تریجھی یا پنجویں تک ریاضی اور سائینسی مضامین سب دے سب اُردو اچ پڑھائے ونڄن البتہ نالو نال انگریزی اَکھر، ٹرماں اتیں تصورات حولے حولے مترادفات بطور انگریزی اچ سکھائے ونڄن ، کیونکہ انگریزی دی علمی اہمیت، استادیں دی لسانی کمزوری اتیں گھریلو ماحول دے غیر موافق ہووݨ ناطے انگریزی کوں اَبڑغُت "میڈیم آف انسٹرکشن” ناہیں بݨایا ونڄ سگدا ـ

ایں سارے پروگرام کوں عملی جامہ پواوݨ کیتے اساتذہ دی ریکروٹمنٹ اتیں ٹریننگ دا طریقہ اتیں استعداد تے وی تفصیلی کم کرݨ دی لوڑھ ہے اتیں ایندے اُتے وی بحث جاری ہے ـ

اُتلے ݙوہیں نکتیاں اچ چنگی بھلی جان اے ـ بے شک ہر زبان بزاتِ خود ھِک علم اے پر ایندے نال ُسنگڑیا ہویا وݙا سوال اے ہے جو نواں سائینسی، تکنیکی اتیں فلسفیانہ علم کیویں اور کیہڑی زبان اچ ٻالاں کوں منتقل کیتا ونڄے ، پاکستان جہیں کثیر لسانی ملک اچ اگر ھکی کلاس اچ ترائے زباناں دا ٻال ٻیٹھے ھوون تاں کیہڑی زبان اچ پڑھایا ونڄے وغیرہ ؟ انہاں ساریاں ڳالہیں تے ݙونگھے وچار دی ضرورت اے ـ

منی پرمنی ڳال اے ھے جو کوئی زبان وی آپݨی ذات اچ ناں چھوٹی ناں وݙی ہوندی اے ، اوندے وچ کیتا ہویا علمی کم اتیں اقتدار نال تعلق اوکوں چھوٹا یا وڈا بݨا ڈیندے ـ مثال طور اگر آئین سٹائن تیں ڈاروّن آپݨے مقالے سرائیکی اچ لکھئے ہون ہا ، مائکروسوفٹ اتیں اینیمیشن ٹیکنالوجی سرائیکی اچ ایجاد تھئی ہووے ھا یا جنُوبی امریکہ اتیں شمالی افریقہ تے خادم نرالی قبضہ کیتا ھووے ھا تاں اڄ سرائیکی ادھ عالمی زبان سمجھی ونڄے ھا ـ

ھُݨ مسئلہ اے ہے جو اِکویویں صدی دی درثال تے جتھاں مادری زباناں آپݨی بقاء دی ٻَن تیں کھڑن ، علم دی پَٹ کُرید اتیں سکھت کیویں کیتی ونڄے ـ اساݙیاں مادری زباناں سِر اکھں تے پر ایں حقیقت نال نبھا کرݨ وی ضروری ہے جو اڄوکی علمی دُرکاڑ اچ تمام سائینسی اتیں ریاضیاتی علوم انگریزی اِچ ݙتے ونڄِن ـ سچل اتیں خواجہ فرید کنوں رکھ کے رفعت، اَشُوتیں اسلم رسولپوری تک سرائیکی زبان بصد احترام شعروادب دے کشٹ کنوں شاید ھِک ادھ انچ اڳوں ودھی ہوسی ـ

ایں واسطے ضروری اے جو پہلے پائیدان تیں مادری زباناں کوں صرف بطور زبان دے ہی نال رکھیا ونڄے تاکہ آوݨ آلیاں نسلاں ایندے وچ کوئی نویں تخلیقی رَستے کڈھ کے ایندا قد کاٹھ اُچا کِرن اتیں ہیں زبان اچ علم تخلیق کرݨ ـ