مصدق سانول نال میݙی پہلی ملاقات دسمبر 1979 وچ ڈیرہ غازی خان وچ تھئی ہئی۔بزم مجید امجد اوں نال شام مناوݨ دا اہر کیتا ہا۔ایں تقریب وچ کیف انصاری ، صابر شہزاد ،سلیم فراز ، مقصود ساحر ، ایزد ندیم کھوسہ تے ڈی جی خان دے کئی شاعر تے ادیب موجود ہَن۔مصدق سانول ، جیڑھا اوں ویلے مصدق اقبال ہا ، اپݨیاں کئی غزلاں سݨوایاں۔تقریب مکی تاں باہر زور دی بارش ہئی۔مصدق دے ڈی خان وچ عزیز رہندے ہَن پر اوہ ایں ویلے انہاں دے گھر نہ ونجݨاں چاہندا ہا۔اوں میکوں آکھیا تساں کتھاں رہندے ہو۔ریلوے کالونی وچ اونکوں ڈسیم۔رات تہاڈے کول رہ سگداں۔بلکل۔اساں باقی رات ریلوے کوارٹر وچ جاگدے ، چائ پیندے تے شاعری بارے الویندے رہ گئے۔سویرے اوہ چلتن ایکسپریس تیں ملتان لگا گیا۔
ملتان وچ مصدق سانول نال نویں ملاقاں دی واہند جُڑی۔انہاں ملاقاتاں وچ سید امیر علی شاہ رَل آیا۔سید امیر علی شاہ جادو گر شاہ ثابت تھیا۔مصور ، بت تراش ‘ موسیقار ، مترجم ، ہر ویلے دا آوارہ۔بابو محلہ ملتان کینٹ دے ایں سید نال میڈی ملاقات 1980 وچ دوست فہیم اصغر تے اشرف شیخ کرائی ہئی۔اوں ڈینہوار بارش ہئی نہ تیز دھپ پر شاہ جی کول چھتری ہئی تے استری توں وانجے سفید سوٹ کوں ݙیکھ کے لگدا ہا جو اوہ ݙو ترے ݙینہ دی نندر توں جاگیے۔وت شاہ جی نال یاری گھاٹی تھی گئی۔سید امیر علی شاہ ملتان دا عاشق ہا۔ہک ہک گلی ہک ہک عمارت دا پریمی۔اوندا وس نہ چلدا ہا جو اوہ میکوں سارا ملتان ہکے واری ڈکھا ڈیوے۔اوہ پرہلاد بھگت دی پوڑیاں وچ باہوے تے ویلا بھل ونجے۔اونکوں آکھݨا پوندا ہا شاہ جی شام تھی گئی ہے۔اچھا! چلو۔شاہ جی ویسپا چھکے ہا تے میکوں گھر سٹے ہا۔ول رات دے ہک وجے میڈے ریلوے کالونی دے گھر باہروں شاہ جی موجود۔ریلوے اسٹیشن تے چا تے شہر توں باہر دی آوارہ گردی۔ہک پھیریں بارشاں تھیاں سڑکاں تے پاݨی ہئی۔شاہ جی راتیں شہروں باہر نانگ شاہ بائی پاس تیں سکوٹر چھک گیا۔سڑک دے نال گھرل ہئی۔اساں سکوٹر سیتی ڈاہ فٹ تلے ہک کھݙے وچ ونج ݙٹھے۔اصلوں چپ تھی گئی۔میں سمجھیا شاہ جی مر گیا۔شاہ جی جاݨیا میں مر گیاں۔ہک ݙاند ریڑھی والا لنگھیا اوں ساکوں بلوایا تے سکوٹر سمیت باہر کڈھیا۔اساں ݙوہیں جیندے ہاسے پر سکوٹر دا ہینڈل 45 ڈگری تیں مڑ گیا ہا ۔ شاہ جی کک لائی تے سکوٹر سٹارٹ تھی گیا ۔ آکھیس بیہہ تھی۔شاہ جی پِچھاں نہ ولیا تے ڈاہ میل دا اگونہاں پندھ کیتس۔ایں امیر علی شاہ دی مجسمہ سازی دا نامور مصور تے مجسمہ ساز دوست ذوالفقار علی بھٹی وی مداح ہا تے اوں کوں غریب شاہ آہدا ہا۔ایہو امیر علی شاہ ہا جیں میڈیاں غزلاں سبھ توں پہلے کمپوز کیتیاں تے ملتان دے گویاں توں گوایاں ۔ ایہو امیر علی شاہ ہا جیڑھا میڈی شاعری دا سبھ توں پہلا سامع ہا۔
ایں امیر علی شاہ کول ہک ہارمونیم ہا جیں تیں مصدق سانول پہلی آواز لاتی تے وت کجھ ڈینہاں پچھوں ایہ ہارمونیم گھر گِھن ڳیا تے موسیقی دا پہلا پہلا ریاض کیتس۔
مصدق اقبال اپݨے فنی اظہار کیتے اردو زبان کوں چݨیا۔بہوں جلدی اوندیاں غزلاں شہر وچ ہل گیاں۔اردو اکیڈیمی،بی زیڈ یو،نشتر کالج دے نوجوانیں وچ اوندی شاعری دی دھم مچ ڳئی۔شہر دے کئی ادبی حلقیاں وچ اوندے کیتے تعصب ابھریا۔جݙݨ ملتان دے سینئر اردو شاعر عرش صدیقی آکھیا جو میں اپنی شاعری کیتے مصدق اقبال توں تقویت گِھنداں تاں ہک شور مچیا۔مصدق بے نیاز ہا تے شاعری تے موسیقی دے وچکار پیا ٹردا ہا۔اساں اوندے گھر رائٹرز کالونی ویندے پر اوہ کڈاہیں نہ مِلدا ۔ اسںاں واپس پڄدے تاں اوہ اکثر بابو محلے وچ امیر علی شاہ دے گھر اگوں نِم تلے کھڑا ہوندا ہا۔اساں کینٹ دے ہک ریستوران بیمبو وچ ونج باہندے۔ایہ بانساں نال بݨیا جدید کیفے مصدق کوں بھاندا ہا۔مصدق اپݨے خاب شاہ جی نال سانجھے کریندا جو امیر علی میݙے توں ٻہوں چنگا سامع ہا۔اوہ مصدق دے خاب تے میݙی سرائیکی شاعری سنݨ دا خطرناک حد تئیں ماہر ہا۔مصدق شاعری نہ سݨویندا ہا۔اوندے تھیٹر تے موسیقی دے خاب ہَن۔شاہ جی انہاں خابیں کوں اپݨی اکھیں نال ڈیدھا ہا تے مصدق دیاں گالہیں وچ دیوانگی آ ویندی ہئی۔امیر علی شاہ دیاں اکھیں بکھ پوندیاں ہَن تے میں زمانیاں دے ایں ناٹک دا کلہا ناظر کرسی تیں ٹیک وَدھا ڈینداں ہَم۔
اساں کیڑھے پاسوں پئے آندے ہاسے ، دھپ ہئی یا بارش ، یاد نی آندا ، بس ایہو یاد ہے جو ملتان دی کچہری اگوں گزدیاں سپورٹس گرائونڈ توں پہلے ہک چوبارے تیں چڑھے۔ایہ ہک آفس ہا تے اتھاں ڈو بندے بیٹھے ہَن۔ہک عینک تے چمکدیاں اکھیں تے ڈوجھا دراز زلفیں والا جوان ، اوہ مصدق سانول کوں ݙیدھے نہال تھی ڳئے۔پہلا جݨا محمود ناصر ملک ہا نشتر میڈیکل کالج دا نواں ڈاکٹر تے ݙوجھے دا ناں تنویر اقبال ہا۔ایہ تنویر اقبال دا آفس ہا۔ایہ محمود ناصر ملک نال ملاقات دی پہلی تاکڑی ہئی جیڑھی حیاتی دی سنڄاݨ بݨ ڳئی۔اتھاں مصدق بہوں ساریاں گالہیں کیتیاں،گالہیں کریندیاں اوندیاں اکھیں ، ہوٹھیں تے ہتھیں وچ ہک تال میل ہوندا ہا ۔ کڈاہیں کڈاہیں اوہ مَتھا اسمان دوں چیندا ، اکھیں چمکیندا تے میز تے بیٹھے ہتھیں دے کبوتریں کوں اݙا ݙیندا ہا۔اوندا قہقہہ ایڈا زور دار ہوندا جو اوندیاں اکھیں وچ ہنجوں تَر آندے۔ ایہ قہقہے اوندے انہاں پَریں دی پھڑپھڑاہٹ ہَن جنہاں نال اونکوں دور تئیں اݙݨا ہا۔بہوں نوجوانی وچ اوندا کَلہپ نِت نویں میلے پیا لیندا ہا۔ایں میلے وچ شاعری ہئی ، جیوݨ دے نویں ݙیزائن ہَن ، وت مِلݨ تے رل باہوݨ دے وعدے ہَن ۔ وت انہاں میلیاں وچوں ہک میلہ سید منظر گیلانی تئیں پجیا جیڑھا باہروں نیشنل بنک دا افسر پر اندروں عاشق ہا۔
مصدق سانول دے کھیسے وچ ڈو کیسٹاں ہن۔ہک واݨی جیا رام دے گانویں میرا بائی دے بھجناں تے ݙوجھی پروین سلطانہ دی۔ایہ میݙا ریلوے کالونی دا گھر ہا جتھاں ہک ننݙھڑے کیسٹ پلیئر دی خدمت حاضر ہئی۔
شیام مَنے چاکر راکھو جی
چاکر تھیسوں باغ لگاسوں
نت اُٹھ درشن پاسوں
میڈے کیتے میرا بائی دا ہک نواں باغ پیا لگدا ہا پر مصدق ایں کیسٹ پلئیر دی پیش وندی تیں خوش نہ ہا۔طے تھیا جو پروین سلطانہ کوں کل منظر گیلانی دے ملوک سائونڈ سسٹم تے سݨیا ونجے۔منظر گیلانی دے گھر پروین سلطانہ کوں سݨدیاں حیرت دا ہک لکھ ہک درواز پیا کھلدا ہا۔جیڑھے ویلے واجیاں دیاں ساریاں سبتکاں مُک ونجن تے نیلے اسمان تیں پروین سلطانہ دی تان دا کلہا پکھی اُڈے ہا مصدق دے اندوں ہک ٹَھکارہ نکلے ہا۔میرا بائی تے پروین سلطانہ ساڈیاں پہلیاں حیرتاں دا بوہا بن گیاں ہَن۔مصدق سانول ہولے ہولے شاعری توں موسیقی والے پاسے پیا اُلردا ہا۔ہک ڈینہ دوست فہیم اصغر اپݨے رسالے ادراک کیتے کجھ لکھواوݨ سانگے میکوں شاہد مبشر دے گھر گِھن گیا ۔ شاہد مبشر نشتر میڈیکل کالج ، ادبی اہر کاریاں ، سماجی سانگیاں ، روز ݙہاڑی ورتاریاں تو ناخوش انٹکیلچوئل ہا۔اُنہاں ݙینہاں اوہ ملتان دے مِیرا میوزک گروپ نال کم کریندا تے سٹیج تے گٹار وڄیندا ہا۔ساݙے کول عابد عمیق دا حوالہ ہا ۔ اساں اوندے ذاتی کمرے تئیں پُڄ ڳئے۔کمرے وچ ہار مونیم ، گٹار تے طبلہ موجود ہا۔اوں ٻہوں ناخوشگواری وچوں ساکوں ڈِٹھا تے بِلہایا۔ایہ ہک تکلیف دہ تے بوجھل ملاقات ہئی۔ساکوں لگیا جو اساں اوندے فلسفے تے موسیقی دے ویلے وچ مداخلت کیتی ہے۔مصدق سانول ساݙے توں پہلے اُتھاں موجود ہا۔مصدق سانول چُپ تے اِن اُن ݙیدھا ہا۔میݙا خیال ہے اوندی اکھیں وچ بے وَسی ہئی۔
مصدق سانول دی شاعری ملتان تے ملتانوں باہر ہل ڳئی ہئی۔اوندیاں غزلاں فنون وچ چھپیاں پر اوندے کیتے انویہ سو تراسی چوراسی تئیں شاعری دا چھپݨ نہ چھپݨ کوئی اَرتھ نہ رکھدا ہا ۔اوہ کتاباں پڑھن لڳ ڳیا تے اوندے کول ہر ویلے کوئی نہ کوئی کتاب ہوندی ہئی۔ایں زمانے نشتر وچ محمود ناصر ملک دے نال نال ڈاکٹر محفوظ ، ارشد وحید ،محمد ایوب تے اظہر علی جہے لوک موجود ہَن۔ژاں پال سارتر دی وجودیت دا زمانہ ہا تے وجودیت دیاں گنڈھاں نشتر کالج دے ہوسٹلز تے ہسپتال دی کنٹین تیں کھلدیاں ہَن۔نشتر دی کینٹین دے گھاٹے درختاں تیں محمود ناصر ملک دیاں چڑیاں دے شور وچ فلسفے تے نفسیات دیاں میزاں تیں مصدق دا آدر ہا۔ انہاں ڈینہاں وچ محمود ناصر ملک ، مصدق تیں نیشنل کالج آف آرٹس دی طلسم ہوش ربا دا ہک تازہ در کھولیا تاں اوہ اپݨیاں نویکلیاں کامیابیاں تے ناکامیابیاں دا بریف کیس سانبھ کے این سی اے لہور لگا ڳیا۔امیر علی شاہ جاپان اݙ ڳیا۔
About The Author
اے وی پڑھو
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر
موہری سرائیکی تحریک دی کہاݨی…||ڈاکٹر احسن واگھا
ڈیلی سویل ٻیٹھک: سندھ ساگر نال ہمیشاں.. ݙوجھادرشن