شیخ ایاز دی ابراہیم جویو ناویں لکھی ہک چٹھی
[ ٻولی وٹار: شاکا سانگھڑی]
ادا!
کل سار ا ݙینہہ اَروڑ گُذرے۔ اَساں مُحمد بن قاسم دی اُساری مَسیت وچ ٻہہ، ہیٹھوں تلے میدان دو ݙیہدے ٻیٹھے ہاسے؛ جتھاں راݨی لاݙی عربیں نال بھڑدی موئی ہئی۔ اوں ویلھے مینہہ وَسے تے کالیاں گھٹائیں آسمان اُتے پھٹو پھٹ ہاتھیں وانگ راڑا کرینداں، درُکدیاں آئین۔ میݙا سنگتی ہک پہاڑی ٻوٹا پَٹ آیا تے میکوں ݙکھیندیں آکھیُس” اے سِنگھ کنیں ݙس” میں اونکوں سِنگھیا تاں اُوں ٻوٹے کن میکوں تکھی تکھی سُہاڳ رات دی سوڳند آندی پئی ہئی۔اوں میکوں ݙسایا جو ایں ٻُوٹی کوں اروڑ دے راہ واسی "مَدن مست” سݙیندن۔
"ڄاݨدیں جو مَدن کیندا ناں ہے؟” میں پُچھیا۔
"نہ”
"مدن کام دیو کوں آکھیا ویندے”
"تَݙاں تاں ایں ٻوٹی نال سندھ دی ٻہوں دردناک کہاݨی جُڑی ہوئی ہے”
"کیڑھی کہاݨی؟”
"اوں ویلھے سندھو اروڑ دے پروں وہندی ہئی، کپ تے قلعہ ہئی ، جیندے وچ راجہ ݙاہر دا رنگ محل ہا۔ راجا تے راݨی ہندورے وچ ٻیٹھے ہئین تے راج جوتشی کوں آپݨیاں آپݨیاں جنم پتریاں تے ہتھ دیاں لکیراں ݙکھلیندے پئے ہئین۔۔۔راج جوتشی گھاٻر تھی کنیں آکھیا، ” راݨی توں سَتی نہ تھیسیں!”
"اے تاں ودھ چنڳاں ہے، میں آپݨے گھوٹ ہتھوں چتا چڑھساں”
” نہ، ایں وی نہ تھیسی۔ تیݙا گھوٹ تائیں کنیں پیلھوں مَرسی، پر وت وی توں سَتی نہ تھیسیں۔”
” اے کیویں؟”
"(وردھاتا )دی لیکھ ہے،۔۔۔ پر گرہ تے لکیراں اینویں ݙسیندن جو راجہ کولہوں کُجھ ویلھا ہے تے او تائیں کنیں ہمیش کیتے وَچھڑ ویسی تے توں جنم جنم دے چوراسی لکھ پھیرے وچ اینکوں ڳول ڳول تھک پوسیں۔”
"جوتشی بابا، ایں کیویں؟” راݨی پُچھیا۔
” اے بُجھ میکوں نئیں تے نہ کہیں ٻئے بندے کوں تھی سڳدی ہے، میݙا (گُمان اے جو ایندی رَت اُتے کہیں اینجھے پاپی دا پچھاواں پوسی جیڑھا تئیں کنیں پریں پریں بھڄدا ویسی تے توݨ مرݨ ڄمݨ دے پھیریں وچ اینکوں پا نہ سڳسیں۔”
جوتشی اڄاں ہتھ ݙیہدا ٻیٹھا ہئی تاں مہا منتری آ کنیں خبر کیتی جو کئی اجنبی سینا ݙیس تے چڑھائی کیتی ہے۔ اے چنڳاں ہوسی جو کُجھ سِینا نال سندھو دے پار ونڄ اُنہیں نال مقابلہ کیتا ونڄے۔ گھڑی نہ گُذری، جو رݨ گڄݨ پئے ڳئے، راڑو تھئے، بھالا تے برچھیاں دھرتی تے چلکݨ پئے ڳیاں تے سندھی سینا ٻیڑیں تے دریا ٹپ پار لڳی ڳئی۔
"اوں رات راݨی لاݙی سوچے جو اے چھیکڑی ملاقات ہئی۔ ول اینجھی رات نہ آسی جو او ݙ اہر نال چھپر۔کھٹ تے سُمھ تارے ݙیہدی رہسی۔ اونکوں او راتیں یاد آئیاں جیڑھیاں اوں ݙاہر نال کٹھے گُذاریاں ہئین۔ او راتیں جنہیں دی گھڑی گھڑی اَمر ہے۔۔۔۔۔۔
"اوں رات کوں سپنے وچ ݙٹھا جو مدن آپݨے تیر کماݨ نال اوں کن دور دور بھڄدا ویندے:
فجر تھئی تاں اونکوں خبر پئی جو سندھی سینا ہر ڳئی ہے۔ ݙاہر ماریا ڳئے، اتیں عرب دریا ٹَپ تلے دے میدان وچ مورچا ملی ٻیٹھن۔ لاݙی زرہ پا، بچھی کُچھی سینا سُودھی میدان وچ آ ڳئی۔ سندھی شیریں وانگ اڳوں ودھ وار کیتا، ڳچیاں ڳچیں کنیں اݙݨ لڳ پیاں، دھڑ دھڑیں وچ پھتکݨ پئے ڳئے، انہیں دے ہاتھی درکدے ہوئے دُشمنیں دے صفیں کوں چریندے ویندے ہئین۔ اَچݨ چیتی اوندی دید ہک سپاھی اُتیں ونڄ ٹکی تے اوندے اَکھیں وچ رات کوں ݙٹھا سپنا پھرݨ لڳ پیا۔ مدن! لاݙی رڑی، مدن، ترس! مدن، تیݙے ٻاݨ مُتوں جیوݨ بے معنی ہے۔ اوں ویلھے اوندی ڳچی تیر اَن کُھٻا تے او پالکی کنیں بھوینج ڈھے پئی تے سندھڑی جنگ ہار ڳئی۔
"آہدن جو جتھاں لاݙی دی رت کِری ہئی، اُتھا پیلھوں پیلھ مَدن مست دا ٻوٹا اُبھریا ہئی تے اوں ویلھے کنیں اروڑ وچ اے رسم ہے جو سندھی کنواریں پَرنے رات ایہا ٻوٹی سراندی رکھ سمہدن۔ "
"عجیب کہاݨی ہے!”
بارش زور پکڑ ڳئی۔
اے وی پڑھو:
مشتاق گاڈی دیاں بیاں لکھتاں پڑھو
یہ بھی پڑھیے
”چِڑیاں اُٹھو کوئی دھاں کرو“ (وسیب یاترا :7)||سعید خاور
” "دل تاں آہدے یار دی وَستی ڄُلوں”(وسیب یاترا :6)||سعید خاور
”گاݙی گھَݨ گھَݨ لائی اے“ (وسیب یاترا :5)||سعید خاور