عبدُل ( ٻالاں دی کہانی)۔۔۔امجد نذیر

‘ ٻلی جَھٹ ماریا ھووِس ھا تاں کہیں دی نظرپئے ونڄے ھا یا وَت بچی کُھچی کَھمب، سِری کُجھ نہ کُجھ ضرور ݙس پووّے ھا ” چاچی زہراں دِل اِچ سوچیّاء ، آھدے سچ ہِن، جو پکھی زناوَر اَکھ پھریندئیں دیر نئین لائیندے” اُوں آپݨا چِنتا لہاوݨ کیتے آپکُوں آکھیٓا ـ کیا تھی سڳدا ھائی، تَھک ہُٹ، رو دھو چُپ کر ٻیٹھی !

۔ ۔ ۔ ۔

زَہراں کُوں سار زمانہ چاچی چاچی سݙیندا ھائی ـ صرف عبدُل ‘ اماں’ آہدا ھائی تے او فورا” جواب ݙیوس ھا : ‘ جی کراں اَماں کُوں، وَسدا راھویں، وݙی عمراء تھیوی، میݙا تَیں بِن رَہہہ کون ڳئے، تُوں میݙا پتروّی ھئیں، دھی وی، میݙے ٻڈھیپے دا سہا را توں ھائیں’

وَل کہیں ویلے اُوندی اَوارہ گرد ئیں کنوں تنگ آ ٻہوے ہا تاں اُوندے تے احسان وی جَتاوے ھا : ‘اَصلوں ٻوٹی دی ٻوٹی ھانویں تُوں، ھݨ تاں ناں مَنیسیں، تَلی کنوں وی چھوٹا، جِہڑ ویلے راھیں پندھئیں ھِک درخت دی پاڑ اچ تیکوں لاچار پیا ݙِٹُھُم، نہ ماء ناں پیُو، سِر تے کاں ٻیٹھے ھانی، تیکوں آپݨے ٻالاں آلیکار گھاٹ پیار نال پَالِیّے می، گَرمی سردی، بُکھ ݙُکھ دا خیال رکھیے می ـ اَڄ توں سیاݨا تھی ڳئیں، آپݨیاں مرضیاں کریندئیں ـ ھُوں ! ھُوں او اوندے سِر تے پیار بھریاں چپیٹاں رسید کرے ھا تے عبدل دے لال گلابی گول گول اَکھیں اچو ہنجوں کر پووِن ھا !

اَتے کہیں ویلے رِدھا پَکا کریندئیں مُوڈ اِچ ھووے ھا تاں عبدُل نال گزری وھاݨی وی کر ٻاہندی ھائی ، ھکا ڳال ھائی جہڑی او سارے مہریں آلی کار وّل وّل کرے ھا، ایویں جیوّیں پہلی واری تے نوّیں بندے نال کریندے پئی ھووے : ” اللہ سوہݨے نال کوئی زور اے، اُوں سُکھیں لَدھا ہِک پُتر ݙتاھا، ‘عبدُل’ اُوندا ناں رکھیٓا ھامی، پَر مالِک تریجھے ڄیہاڑے ہی سمبھال گِھدا ـ گَھرآلا دَمے دا مریض ھائی ـ وَقتی ُٹُرڳیا ـ خیر جو رَب دی رضا، اْوندے اڳوں کَیندی چلدی اے ” ۔ ۔ ۔ ُݙُکھ وی کرے ھا ٻیٹھی تے نالہی نال صِبر شُکر وی، "چنڳاں تھئے، جَلدی ُݙکھیں کَنوں جان چُھڑا ڳئے ـ میݙا کّیا ہے، کَلہی جِند اے تے ݙُو جُنڄ دی روٹی، ڈھیر غُزِر ڳئی اے، تھوڑی وی لَنَگھ ویسی” ـ اوآپ کنوں آپ آکھے ھا ٻیٹھی ـ اتے عُبدل ایوّیں سِر ہلاوے ھا ٻیٹھا، جیّویں ننڈھے ٻال، وݙی ڳال سمجھݨ دی کوشش پئے کریندن ـ

۔ ۔ ۔ ۔

” عبدُل لال ڳانہی، لال پٓراں اَتے درمیانے قد بُت دا طوطا ھائی ـ جیکوں وسیب اِچ پہاڑی طوطا وی آکھیا ویندے، چاچی زہراں اُوکوں آپݨے عبدُل دی یاد اِچ عبدُل سݙیندی ھائی ـ "حسبی اللہ ، اللہ تُوں اتے بسم اللہ” دے نال نال سلام دعا، خیر کلامی وی سکھائی ھس تے باقی ڳالہیں آیا ڳیا تے ٻال چھٹیکر سکیھندے ہَنس، سارا ݙینہہ کُھلا پِھردا ھائی، سبزی فروٹ تے بِیجاء وی آسو پاسو چَٻ چُڳ آندا ھائی، ڈھولک سݨ گِھنے ہا تاں پیر کھمب چاء چاء نَچدا ھائی، حق ہمسایاں دے گھر خیریں وَدا راہندا ھائی تے وݨ بیلاں تے وی، اَلبتہ اوکوں چَین سکُون اماں جی دے پنڄرے اچ آندا ھائی جِتھاں او شام پوندئیں سینکا تھی ٻاہند ھائی جیوَیں کھیݙدے ٻال گھر ول آندِن تے چاچی زہراں ٻلی شِلی دے ݙر کنوں تاکی اڑا چھوڑیندی ھائی تے ۔ وت اڳلی سویل کھاء پی اُوندی اُوھا رُوٹِین، ۔

کوئی اُوندے نال مَشکری کرے ھا تاں کوئی پیار تے ٻال طراں طراں دیاں اوازاں کڈھ اوندی صلاحیْت ٹیسٹ کرن ھا تے او ٻولی سِکھد ئیں ٻالاں وانگوں مشُوم اواز اچ ہر ڳال دی کاپی کرے ھا ـ تاں سارے خُوب اِنجوائے کرِن ھا، آئے ڳئے، این واسطے سب کُوں پیارا لڳد ھائی ـ

۔ ۔ ۔

چاچی زہراں دا گھر چھوٹا جیہاں ھائی تے او کلہم کلہی – ھِک کمرہ، پچھوں ڳینہڑ، اڳو کِنگری مِحراب تے سیمنٹ دی پُھل پتیاں آلا ورانڈہ تے رتے سِلہاں آلا فرش ـ چاچی تݨکا مریندی ھئی تاں دیر تک ٹھڈا رہ ویندا ھائی – بَرامدے دے ٻاھرو سڄے کھٻے ݙو کیاریاں ہَن جیندے وچ عشق پیچاء تے صد گُلو دیاں بیلاں چھت تک چڑھیاں کھڑیاں ہَن، ہُنالے کُوں چھاں کرِن ھاء تے سیّالے کوں ٹھڈی ھوا ݙک کھڑِن ھا ۔ اوندی چھوٹی جہیں حویلی اِچ بَربوچی دے اڳوں نِم دا ھک ٻہوں پراݨا تے اُچا دَرخت ھائی ۔ کوئی آکھے جو ھا، "چاچی اے درخت کٹوا چھوڑ، تیݙی اَدھ حویلی مَلی کھڑے ! تاں او آھدی ھائی ۔ ‘ ناں اَماں، وݨ بخت ھوندے، رُکھ اللہ دا جی ھوندِن، کٹݨ گناہ اے’ اتے میݙا عبدل وی کہیں ویلے ونڄ ٻاہندے، رَنج تھیسی !

” چاچی زھراں کشیدہ کاری دی ماھر ھائی تی ڈھلدی عُمر تک او اے کم کریندی سکھیندی رہ ڳئی ۔ دیغر ویلے چھوٹیاں وݙیاں چھوہریں نوّیں پراݨے ݨانکے سکھݨ آ ٻاہندیاں ہَن، ‘چاچی فلاݨا پُھل، ایٻی بیل تے اوٻا ٹانکا ݙساویں، او گھڑی گھڑی پُچھدیاں ہَن تے چاچی ہر کہیں کوں خوشی نال آپݨا کَسب ݙیںدی ھائی اتے او ندی شام وی رونق نال لَنگھ ویندی ھائی ۔ وقت دے نال نال ساریاں چھوہریں سکُول ونڄݨ لڳ پیّاں، بزاراِچ وی ہر طراں دے ٹانکے تے بازو گلے دے سیتے سوائے ڈیزائن عام تھی ڳئے ۔ وقت گزِر ڳیٓا ـ نہ ہُݨ او پورہیا کر سڳدی ھائی تے ناں کہیں کُوں لوڑھ ھائی ـ لہٰذا سار ݙینہہ اللہ دا آُپݨے دم نال گزریندی ھائی، روٹی کُنی کرے ھا، نماز قران پڑھے ھا یا وّت عبدل نال حال ونڈاوے ھا ـ ۔ ـ ۔ ـ !

۔ ۔ ۔

جُوں جُوں او ضعیف تھیندی ڳئی، وٓل ول ہِکا ڳال کرے ھاء، موت برحق اے، اڄ آوے یا کَل، کُوئی پَتہ اے، اَتے عبدُل کُوں چِتاوے ھا : ” مر ونڄاں تاں ہمسایّاں کُوں وقتی ݙساویں، قبر کفن دے پیسے جوڑ رکھیّے می جو کہیں کوں تکلیف نہ تھیوے، مَیکوں وقتی دفنیسن، اے ناں ھووے جو لمبی تھئی کھٹڑے تے پئی ھوواں، قبر کفن ای وقتی نصیب ناں تھیوے” ـ ݙُوجھے لفظاں اِچ اُوکُوں وہم جیہاں تھی ڳیا، روز رات کُوں سمہݨ کنوں پیلھے کلمہ بھرے ھا تاں ایہو سوچ کے جو: "کیا خَبر اڄ رات کُھٹی کھڑی ھووے، کیا خبر عَزریل اڄ مَیݙو پھیرا پاوݨا ھووے ۔ ایں سیّالے تاں اوں کئی عِلان سݨیے جو ‘ فَلاݨی ٹُرڳئ اے تے فلاݨا جھوک لَݙا ڳئے، تے اتی وڄے جنازہ اے ‘ ـ تاں اُوندی فِکر یا مُہمل انتظار اچ اضافہ تھی ڳیئا ، پر سیّالا خیریں گُزر ڳیا ـ

” اُوکوں مرݨ دا ݙر ناں ھائی، کَلہا تے لاوارث مرݨ دا ݙر ھائی ـ اے خوف ھائی جو اوندی میّت ڄیہاڑا ُݙُو بے گورو کفن ناں پئی راھوّے تے اوند مردہ خراب نہ تھیوے پیّا ـ عبدُل دی بے وفائی دے بعد تاں اوندا ݙر خوف ݙوڑا تِروڑا تھی ڳیا ـ مَیں مَر پوساں تاں میݙی خیر خبر گھنݨ آلا کوئی نہ ہوسی ، پتہ نئیں کِتی ݙینہوار میݙا بُت قبر کفن دی بھالے اچ لاتھا راہسی ” اے سوچ سوچ اُوکوں حول پوندے ہَن۔ ہنجوں ٻَگھ ٻَگھ تریمُو وانگ اوندی کھاݙی توں ترمَدیاں ہَن ـ جیویں برسات دی جَھڑی ھووے ـ

۔ ۔ ۔

ہِک رات او عشاء دی نماز پڑھ جلدی سٓم پئی ۔ جُون یا جولائی دا مہینہ ہوسی، رات کُوں تریہہ لڳیُس، اُٹھی، گھڑے اِچو پاݨی پیتُس تے سوچیُٓس” اَڄ کیّوں اینجھی تریہہ پئی لڳدی ھِم، نہ مَچھی دی موسم تے نہ راتی چاول کھادِم ۔ ۔ ۔ تپشا جو تھئی” ـ او اے آکھ سَم پئی ـ پَر ایہو جَہیں سُتی جو وَل نہ اُٹھی، اِیݙو فزریں دی بانگ پئی، اوݙوں زہراں چاچی دا پُھوکا نِکل ڳیا، ” اُوندی ڳنڑی کون گھٹا ودھا سڳدے، پَر تِھّیا اُوھو جَیندا اوکُوں ݙر ھائی ـ اِیہا ڳال اوعبدل کُوں آہدی ھائی ـ ڄِہڑ ویلے اوں دَم ݙتا، اُوندی سِراندی پُواندی کوئی کوئنا ھائی ـ کوئی ھووے ھا تاں، او کلہا دا کلہا جی ھائی ـ تے بس عبدُل، جیہڑا شئیت آپݨے سانگے طوطیاں نال ہݨ کہیں ٻئی نگری سُدھار ڳیا ھائی ـ

جِہڑے دَرخت تے او ونڄ ٻاہندا ھائی او وی اوندے مرݨ کنوں سال ُݙُو پہلے سُک سَڑ ڳیا ھائی، تے اوآئے ڳئے کُوں آکھے ھا ٻیٹھی جو ݙٹھے وے میݙے عبدُل دی مُونجھ کنوں رُکھ وی کُملا ڳئے، ُݙو سال ای نسی کڈھیے ! اوکُوں پڑھیے لِکھیے چھوہریں چُھوار آکِھن ہا، ‘ بھولی چاچی زمین اچ پاݨی نہی رہ ڳیا، ہرکہیں دیاں موٹراں جو لڳ ڳئین، مییونسپلٹی دے ٹُوئیل الَڳ، دَرخت شودے کیا کرنَ؟ ایتھاں بندیّاں کوں پاݨی نئیں لبَھدا ‘ ، اونوٓیں پود دیاں سیاݨیاں ڳالہیں سݨ چپ کر ونڄے ھا، پَرایویں جیوّیں یقین ناں نہ آیا ہووِس ـ "

۔ ۔ ۔ ۔ ۔

مُدت بعد عبدُل دے من اچ پتہ نئیں کیا آئی جو او سویرے سویرے چاچی زہراں دی منڈیر تے وَل اَن آ ٻیٹھا، جیوٓیں اوکُوں کہیں سنیہا ݙتا ھووے ۔ فرق اے ھا جو ہݨ اوندے نال ہک طوطی وی ھائی، جہڑی اَن سونہی جاہ ݙیک گھبرائی گھٻرائی تاں ٻیٹھی ھائی مگرعبدل نال جوڑ وی ݙاݙھا ٹھاندا پیاھس، پہلاں تاں الیندا رہ ڳیا : "اماں! اماں! تیݙا عبدل آں، تیݙا مِٹُھو آں، چوری ݙے، چوڳا ݙے، پر قدرت کوں کجھ ٻیا منظور ھائی ـ کتھاوں ولدا نہ أیا !

خالی پنڄرے اچ گُھومیا تے ول کمرے اچ وڑ گیا تے، خدا دی کرݨی، گھبرا کے فورا باھرو نکھتا تے دروازے دی کندھ تے ونج بیٹھا تے اماں اماں دا شور مچا ݙتُس ۔ ۔ ۔ سکول تے دفتراں دا ٹائم ھائی تے گلی اچ تکھئیں تکھئیں لوکی آند ویندے پئے ھن ۔ ۔ ۔ ۔ اوں کئی واری اماں اماں دیاں اُچیاں اُچیاں ٹیکاں ماریاں ۔ ۔ ۔ اُوندے اودَرک کوں ݙیکھ ہِک ھمسائی کوں حیرت، تشویش تھئی جو عبدُل مُد بعد کتھوں آنکھتے تے کیوں چیکدا ٻیٹھے ۔ ۔ ۔ اَندر آوے تاں چاچی کھٻی ٻانہہ سِر تلے رکھ گھاٹی نندر سُتی پئی ھائی، اواز ݙتس تا چُپ ہتھ لایُس تاں سمجھ ڳئی، کلمہ بھر کے حولے حولے سدھا کیتس تاں چاچی تے ھونٹھاں تے مُساگ تے اَکھ اچ سُرمہ ھالی تازہ ھائی جیہڑا اوں گزریل پیشیں دھاں دھُوں لایا ھائی ۔ ۔ ۔ ۔!

۔ ۔ ۔ ۔

عبدل اماں دی یاد اَچ خشک ہڑینتھ درخت دے پول اچ نواں جیوݨ شروع کر ݙتا تے جلدی ٻال ٻچیاں الا تھی ڳیا ، پرار او وّلیا ھائی، ھالی پَر نہ گُزریٓا ھوسی جو آندی بہار اِچ بے جان درخت دیاں ٹُنڈ مُنڈ شاخاں اِچو پُوملیاں نکلݨ شروع تھی گیاں ۔ ۔ تے طوطیاں دا پورا کُنبہ بݨݨ شروُ تھی ڳیا ـ

ایہو سال ھائی جہڑ ویلے ماسی ذہراں دے مکان دا وی کوئی ولی وارث، اوندے سکیّاں اِچو کوئی لُونج پانج آپݨا دعویٰ ثابت کرݨ اچ کامیاب تھی ڳیا، دیر ناں لایُس، ویچ وٹا ویندا تھیّا ـ

۔ ۔ ۔ ۔

اُتے عبدُل آپݨی طوطی نال نوّیں پُور دیا چُنجاں مِلیندا ٻیٹھا ہائی تے تلے پنٹ شرٹ آلا ہِک جوان ݙُو ٻئے بندیاں نال نقشہ چاء چاچی دی نِم دو اِشارے کریندا کھڑا ہائی ـ