ملک عبداللہ عرفان، سرائیکیت دے استاد تے سوجھواݨ||عباس ݙاہر

عباس ݙاہر

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

ملک عبداللہ عرفان سئیں ہوریں کوں جین٘دے ݙیکھݨ میݙے لیکھ اِچ ناں ہا۔ ٻہوں مُد کنوں ناتھ جی بارے سݨ ڄُلئے ہاسے، پر پڑھݨ نصیب نہ تھیا ہا۔ ول بزم فرید رحیم یار خان دی سن٘گت بزم فرید دے پن٘دھواڑے کٹھ اِچ ناتھ جی پڑھݨ دی رِتھ رِتھی تے سان٘دھوڑان٘دھ مظہر سعید خان گوپانگ دی زبانی ہر پن٘دھواڑے کٹھ اِچ ناتھ جی دی ہک پݨج سݨدے رہ ڳیوسے۔ تے سرائیکی قصے دی رِیت دی چس رس نال روح تازہ تھی ڳیا۔ ول ناتھ جی دی فوٹوکاپی ہتھیں آئی اون٘دے پہلے پنے تے ملک عبداللہ عرفان سئیں دے ہتھ دی لکھی ہک سطر ہئی جیڑھی انہاں سئیں منیر خان جتوئی ہوریں کوں کتاب دان کرین٘دے ویلھے لکھی ہوسی۔ ول ہکلوان٘ڈ تھی تے ناتھ جی کوں نویں سروں پڑھدا رہ ڳیوم۔ ول ہک واری شہزاد عرفان، ملک صاحب دیاں لکھتاں کوں نویں سروں چھاپݨ دا ذکر کیتا تے ملک عبداللہ عرفان سئیں ہوریں دیاں لکھتاں کمپوز کرݨ دا اعزاز میکوں ملیا۔ تے شہزاد عرفان دا لکھ تھورا جو اوں ملک صاحب دیاں ساریاں لکھتاں، سمورے مسودے تے شاہکار وٹان٘درے میݙے حوالے کر ݙتے۔ تے میں ملک عبداللہ عرفان سئیں دیاں لکھتاں کوں ہکے سراؤں کمپوز کرݨ اِچ رُجھ ڳیئم ۔ ول تاں جیویں جیویں انھاں دیاں لکھتاں پڑھدا ڳیئم تاں ڳیان دیاں تاکیاں کھلݨ پئے ڳیاں۔ ول تاں جیویں آکھیجے ملک صاحب اوں وقت کنوں قصہ شروع کیتا جئیں وقت کنوں سن٘دھو سرائیکی وسوں دی بھوئیں تے چھرکے بݨاوݨ شروع کیتے ہوسن ۔ من٘ڈا قبائل کنوں گھن ہاکڑہ تہذیب تئیں، ول ہاکڑہ تہذیب دے ایرے تے سن٘دھ وادی دی عظیم الشان تہذیب تئیں، ول آریا دیاں ووہراں کنوں سکن٘در یونانی دیاں لاماں تئیں، تے ہر ٻرہیچو حملہ آور دے گھوڑیاں دے ہݨکاٹ کنوں گھن کراہیں اڄوکے بھائی چارے دے دروہ تئیں سرائیکی وسوں دے ہر ݙکھ ݙن٘ج، ولوان٘ج، اُݨس کُݨس، پیت پریت، وس وسیب، ورت ورتاوے تے لوک دناوت دیاں کئی پݨجاں سُجھوا ݙتیاں۔

ٻلپݨ کنوں پیر فرید سئیں دیاں کافیاں پڑھدیں سریراں چڑھدیاں ہن، تے سرائیکیت روح اِچ رچدی ڳئی تے ہوں تراݨ تے اپݨے پھَر لائق سرائیکی ادب، ثقافت تے تحریک نال رلا کیتی رہ ڳیوم۔ پر سرائیکیت دا بھوم اڄاں ڳولاں وات ہا۔ کوئی ایہوں جیہاں مواد میکوں نہ ملیا ہا جتھوں سرائیکیت دا روحانی پُکھ کنوں لا سائنسی پُکھ تئیں، جغرافیہ کنوں گھن تاریخ تئیں، ادب کنوں گھن ثقافت تئیں، تحریک کنوں سیاست تئیں، جھمر تاڑی کنوں گھن وان٘جے وسبے دے لوکیں دے حقوق واسطے ہک مُٹھ تھیوݨ دی تݨ ماری تئیں درست نظریاتی ایرا مل سڳے۔ میں تھورائیت ہاں ملک عبداللہ عرفان سئیں ہوریں دا جو انہاں دیاں لکھیاں سطراں اِچوں سرائیکی زبان، جغرافیہ، تاریخ، ثقافت ، تحریک، سیاست تے اڳوتر دے تݨ ماری دے چھرکے پدھرے تھئین۔

میں استادیں دے جڳ ݙیہاڑے دے نیٹے تے ملک عبداللہ عرفان سئیں ہوریں دی ݙتی استادی دا تھورائیت ہاں۔ تے اڄ میکوں اے آکھݨ اِچ کوئی مغالطہ کائنی جو سرائیکی وسوں دے وپرے ون٘د دھیریں پتر جے اپݨی وسوں تے وسوں واݨیں دی والوان٘ج مکاوݨ کیتے سیاسی آہر کاری کرݨ چاہن٘دن، جے سرائیکی زبان کوں اپݨے ثقافتی ورثے سمیت نویں پیڑھی تک پُڄاوݨ چاہندن، جے سرائیکی وسب تے ثقافت دی اپݨائیت نال سرائیکی وسوں کوں وسوں کرݨ چاہن٘دن، جے سرائیکی ثقافت تے میلیاں ٹھیلیاں تے ریت رواجاں کوں سیاسی ایکتا تے ہِک مُٹھ تھیوݨ نال جوڑݨ چاہن٘دن، جے تل وطنیت کوں بین الاقوامیت تے عالمگیریت نال ڳن٘ڈھݨ چاہندن، جے سرائیکی ماء ٻولی کوں اظہار دا وسیلہ بݨاوݨ چاہن٘دن، جے سرائیکی قومی بھوم دی تݙ تے سرائیکی وسوں دے وسنیکاں کوں ہک مُٹھ کر تے اپݨی نگری آپ وساوݨ دے کشالے کر تے آوݨ والیاں نسلاں کوں ہک رڄ کڄ والا، سُکھا سبھایا تے ہسدا ڳان٘دا تے ساہ سُبھا والا وسیب ݙے ون٘ڄݨ چاہن٘دن تاں سرائیکی وسوں دے وپرے ون٘د دھیریں پتریں کوں ملک عبداللہ عرفان دیاں لکھیاں سطراں کوں پڑھݨا پوسے، ملک عبداللہ عرفان دی فکر کنوں سوجھلا گھنݨا پوسے۔

چھیکڑ وِچ میݙا رابن٘در ٹیگور دی ہک نظم دا سرائیکی وٹان٘درا میݙے روحانی استاد سئیں ملک عبداللہ عرفان ہوریں دے ناں

سوبھ

انت پوادھی پاسوں

جتھوں سِجھ اُبھردے

ہک ݙین٘ہہ نویں پراہ پھُٹسے

تے وت

ڈھاہی نہ منݨ والے لوکی

پیو ݙاݙے دیاں رُلیاں ریتاں

اپݨا ورثہ ڳولݨ سان٘گے

لکھ اڑان٘گے رستے ہوون

اپݨی سوبھ دے رستے لبھسن