سرائیکی تحریک دا قضیہ|| ذلفی

سچ یا کوڑ کہیں ہک ضابطے یا قاعدے دا بدھل نئیں ہوندا بلکہ اے وقت تے زمانے دی سماجی، ثقافتی تے سیاسی وݨت دی ہک غیر مرئی شکل ہوندے۔
شئیت سیاݨے تہوں آکھ گئین جو ہر وقت ویلھے یا زمان و مکان دا اپݨا اپݨا سچ کوڑ ہوندے۔
اجوکی سرائیکی تحریک تے ایندے نال جُڑے لوکاں بارے جڈاں کوئی ڈونگھی پرکھ پڑچول کریجے تاں کجھ بہوں دلچسب، کُجھ بہوں پریشان کُن تے کجھ امید افزا، سوھݨے تے چنگے پہلو نشابر تھیندن۔
جیرھے اپݨے اپݨے زمان و مکان دی کوٹھڑی اچ مقید ہن۔ انہاں دی جھات واݨی کروں تاں کُجھ رنگ بہوں نشابر ڈسدن۔
جیندے اچوں ہک جذباتی نفسیات نال جُڑیا ہویا ہے تے ڈوجھا عقل دی اٹکل نال ۔۔
انسانی زندگی اچ اے ڈوہیں رنگ اہم ہوندن تے ساڈی سوچ دے ارتقائی سفر نال گھٹ ودھ تھیندے رہ ویندن۔مثلا اجوکی سرائیکی سنگت دی موجودہ بھیڑی یا ونڈ دا جائزہ گھنوں تاں ترائے قسم دے رویے، سوچ تے جذبات نظر آندن۔
ریشنلزم (عقلیت پسندی)
ایموشنلزم ( جذباتی رجحان)
سنسیشنلزم ( سنسنی )

ہیݨیں تے غُلام قومیں اچ ریشنلزم یا عقلیت پسندی دا رُجحان یا رویہ سماج دے بہوں وڈے حصے اچ خال خال ہوندے، کیوں جو محرومی تے ڈُکھیں دے پندھ اچ انسانی دماغ زیادہ سوچݨ دی صلاحیت کولوں محروم تھی ویندے۔ ایندی شئیت ہک وجہ اے ہوندی ہے جو روز مرہ زندگی دے معمولات اتنا سخت تے بے تُکے ہوندن جو او دماغ دی تجزئے آلی تڈ کوں بالکل ناکارہ کر ڈیندن۔ ول اینجھے سماج دی بہوں وڈی پرت تنقیدی تجزئے دی صلاحیت کولوں اُکا محروم تھی ویندی ہے۔اینجھی صورتحال اچ چند ریشنلسٹ لوگ پیدا تھی وی ونجن تاں اُنہاں واسطے سیاست کرݨ تے لوکیں کوں جوڑ کے چلݨ خاصا مشکل کم ہوندے۔۔کیوں جو سماج دے کجھ اپݨے اندر دے تضادات دی وجہ کولوں عقلیت پسنداں دی واٹ لڳن ہک فطری جیہاں عمل ہوندے جیندے اچ ڈو ترائے فیکٹر بہوں اہم ہن۔
مثلاً غلام داری سماج دی ہک وڈی پرت جیرھی اپنڑیں محرومیں دی وجہ کولوں کاوڑ، کرودھ تے بے یقینی دا شکار رہندی ہے او کہیں ریشنلسٹ کولو بہوں زیادہ توقعات وابستہ کر گھندی ہے تے اندری اندر عقلیت پسند لوکیں کوں اپݨا ہیرو وی سمجھیندی تے چاہندی ہے جو ریشنلسٹ کہیں ہیرو آلی کار سماج اچ موجود نا انصافیں، استحصال تے جبر کوں اپݨی تڈ تیں ختم کر ڈیون۔ اے رویہ ساڈے سماج دے فکری تضادات دا حاصل (Output) ہوندے۔ ایندا ہک وقتی اثر اے تھیندے جو ریشنلسٹ اگواݨ سماجی دباؤ دا شکار تھی کے ( Imperialist Slavery) اچ پھس ویندے۔ اینجھی صورتحال اچ او اپݨا تجزیہ کرݨ دی بجائے ہک اجتماعی پریشر دا شکار تھی کے ( Reactionary) تھی ویندے۔ میں سمجھینداں اے او ( Turning point) ہوندے جتھاں عقلیت پسند سماج دے اجتماعی نفسیاتی کرودھ دا شکار تھی کے اپݨے اندر دے تضادات دی بھینٹ چڑھݨ پئے ویندے۔ ہر انسان دا اندر کہیں دیوتا آلی کار بَلی تے چڑھاوے دا انتظار کریندے تے اے اندر دا دیوتا اتنا بے رحم ہوندے جو اے ساڈی ( Being) کوں وی نشٹ کر ڈیندے تے اتھاں بندہ شودا اپݨی ” میں” اچ آ کے پھس ویندے ۔
اے تاں ہر کہیں کوں خبر ہے جو توقعات ہمیشاں ڈو طرفہ ہوندن۔ سماج دی جذباتی پرت جیرھی ریشنلسٹ کوں کہیں ہیرو آلی کار ڈیہدی پائی رہندی ہے او سمجھیندی ہے جو اے شخص یا بندہ سارے مسائل کوں حل کرن دی صلاحیت رکھدے لہٰذا اے اوندے کلھے سر دی ذمہ واری ہے جو او پوری قوم کوں درست راہ رستہ لاوے تے مسائل دا فوری حل کڈھے تے ڈوجھی پاسوں عقلیت پسند اگواݨ اے توقع بدھ گھندے جو اے کم اوندے کلھے سر دا نئیں بلکہ ایندے اچ سماج دے سارے لوک بھاویں جو او جتنا جذباتی ہن اپݨا اپݨا یوگدان ڈیون تے میکوں ہیرو وی منن۔ اے او نقطہ ہے جتھاں غلط فہمیاں جنم گھندن تے اختلافات ودھݨ پئے ویندن جیندا انت نتیجہ اے نکلدے جو ڳالھ جھیڑے جھگڑے تیں پُج ویندی ہے تے ول جذبات تے سنسنی کوں پسند کرݨ آلا سماج دا زیادہ تر حصہ بطور ( Catalyst) کردار ادا کریندے تے سیاسی جھیڑے ذاتی جھیڑے اچ تبدیل تھی ویندن ول اے جھیڑے ہک خاص مدت تئیں زور پکڑ ویندن پر اے مستقل نئیں ہوندے کیوں جو سماجی استحصال، جبر تے انصافی کرݨ آلے اصل فیکٹر اپݨا کم جاری رکھی پئے ہوندن تے ہیݨے تے غلام طبقے کوں اپݨی سروائیول یا بقا واسطے ول ول کٹھے تھیوݨا ہوندے۔ اے سیاست دا اینجھا ارتقائی عمل ہے جیرھا ہر اوں قوم اچ تھیندے جیرھی وسائل کولوں محروم تے نا انصافیں دا شکار ہوندی ہے ۔ اگر ایکوں سیاسی کتھارسز آکھیا ونجے تاں اے گالھ بے جا نہ ہوسی. اینجھیں کتھارسز دے بعد ہک نویں وݨت وی تھیندی ہے جیندے نتیجے اچ کجھ نویں کردار وی شامل تھی ویندن تے سماج اپݨا پندھ جاری رکھدے۔ایں پندھ اچ جینوئین جھیڑا سماج دی جذباتی پرت تے عقلیت پسند طبقے دا ہوندے تے انہاں ڈوہیں طبقیں دے مفادات کہیں سانجھی ( Cause) نال جُڑے ہوندن ۔
ہک تریجھا طبقہ وی ہوندے جیکوں میں سینسیشنلسٹ آہداں۔ اے طبقہ بہوں خطرناک تے ظالم ہوندے۔ انہاں کوں اجتماعی نفع یا نقصان نال کوئی غرض کائینی ہوندی تے نہ ہی اے کہیں عملی جدو جہد دا حصہ ہوندن۔ انہاں دا ہکو کم ہوندے جو اے نکیں نکیں گالہیں کوں ودھا چڑھا کے بیان کریسن ، ٹرولنگ کریسن تے ڈوہیں پاسوں بلدی تیں تیل دا کم کریسن۔ ایں طبقے اچ سیاݨے کاں بہوں ہوندن جیرھے اپݨی ذات دی کجی پاروں مجبور ہوندن جو او بھانبھݨ بھڑکائی رکھن۔ اے طبقہ بہوں چتُر ہوندے تے پسماندہ سماج اچ کثیر تعداد اچ موجود ہوندے پیا۔ ایں طبقے نال وابستہ لوک کہیں اجتماعی دانش یا اجتماعی مفادات کولوں بالکل وانڈھے ہوندن ۔ ایں طبقے اچ کجھ گھاگھ قسم دے لوک اینجھے وی ہوندن جیرھے ” ٹائمنگ” دے کھیڈ کوں خوب سمجھدن تے اوکوں اپݨے حق اچ استعمال وی کریندن۔ اے اکھ رکھی بیٹھی ہوسن جو لوہا فُل گرم تھیوے تے اے اپݨا وڈاݨ مار کے اوکوں اپݨے ذاتی استعمال دے قابل بݨا کے فائدہ چا گھنن۔ ہݨ اے ساڈی سوچ تے حکمت عملی تے منحصر ہے جو اساں کیویں اپݨے آپ کوں اپنی وسوں دی مشترکہ کاز نال جوڑ کے اگاں ٹُروں تے تھوڑے ٻاڑے جیرھے سیاسی ڈھانچے یا تنظیماں موجود ہن انہاں کوں مزید کیویں تکڑا کروں. گالھ چھڑی جذبات دی نئیں ایندے واسطے اٹکل تے عقلیت پسندی دی بہوں وڈی لوڑھ ہے تے ساکوں ساڈے ارد گرد موجود ریشنلسٹ لوکیں تے رویے کوں مزید پروموٹ کرنا ضروری ہے تے انہاں دا آدُر کرو۔۔باقی سینسیشنلسٹ کولو بچ کے راہسو اے ” نِمہیں” سیاسی ورکریں آلی کار بہوں وڈے ( Opportunist) وی ہوندن۔