میں تے میݙا ناں ۔۔ جو آہا سو آہا ||مشتاق گاڈی

(سرائیکی۔جنوبی پنجابی بحث کنیں ہٹ کنیں )

1970 وچ میݙا ڄمݨا ڳاݙی وستی تھیا۔ سرائیکی ناں اوں ویلھے میݙے وانگ سڄا ڄایا ہئی۔ اوں ویلھے میݙے پیو کوں سرائیکی ناویں نال نہ کئی سانگا ہئی نہ لاڳ۔ اپݨی پیڑھی وانگ او وی فارسی دے حافظ، اردو دے غالب، اقبال، فیض تے انگلش دے شاعر کیٹس تے اَندھے بائرن دا دلدادہ ہئی۔

ڄاݨ نئیں میݙے پیو کوں کیا سُوجھی اوں میݙا ناں "مشتاق تبسم” رَکھ چھوڑیا۔ میکوں لڳدے او کتھائیں صوفی تبسم دی شاعری کوں پسند کریندا ہئی۔ ڳالھ جو وی ہووے، میݙے ایں دنیا وچ آوݨ پچھوں میݙی رضا مرضی متوں میݙا ناں "مشتاق تبسم” رکھیج ڳیا۔ جݙاں تونسے سکول ونڄݨ جوڳا تھیم تاں ایہو ناں سکول دے رجسٹر وچ لکھیج ڳیا۔

اوں ویلھے ساݙے محلے وچ ہک ڳالھا ہوندا ہئی جیندا ناں تبسم ہئی (او کئی پڑھی لکھی فیملی دا ہئی تے اونکوں ہروں بھروں ٻالیں کوں انگلش پڑھاوݨ دا شوق ہوندا ہئی)۔ او جݙاں سکول آوے ہا تے ٻال اوندا تے میݙا کٹھا مذاق اُݙیندے ہئین، اوندے ڳالھے ہووݨ پاروں تے میݙا اوندے ناں شریک ہووݨ پاروں۔

میکوں تبسم ناں نال ٻیا تاں کئی مسئلہ نہی پر اے ہر ویلھے دی کلاس فیلوز دی حشری کنیں میں تنگ َہم۔ چھیکڑ استاد دو ڳیم تے میں آکھے جو میݙا ناں رجسٹر وچ وٹاؤ۔ روز حاضری ویلھے ایں ناں دی پکار کنیں مَیں تنگ ہاں۔ استاد محلہ دار ہئی، چنڳا بندہ ہئی، اوں میݙے ناں مشتاق دے اڳوں "تبسم” کڈھ کنیں رواج موجب "احمد” لکھ ݙتا (ویسے حسین میݙے گھر وچ وَدھ پسند کیتا ویندا ہئی۔)

تبسم کنیں تاں جان چھٹی پر مشتاق دی سَمسیا اویں دی اویں ریہہ ڳئی۔ مجال ہے جو کوئی چھوٹا وݙا میکوں مشتاق چا سݙے ہا۔ گاݙیں دی وستی وچ میکوں "شُوکی” سݙیندے ہئین تے تونسہ وچ میݙا ناں ” شاکا” مشہور تھی ڳیا۔ وت جݙاں کجھ وݙا تھئیم تاں کجھ سنگت "شاکا گاݙی” آکھݨ لڳ پئی۔ (مشتاق دی جاہ شاکا تے احمد دی جاہ گاݙی وٹیج ڳیا)۔

اڄ کل میݙی سنگت میݙ ے ناں بارے اکثرا گومگو دا شکار رَیہہ ویندی ہے۔ او سنگت جیڑھی سمجھدی ہے میں ہݨ کجھ معزز درجہ پا ڳٰیاں، یونیورسٹی وچ پڑھینداں، چِٹ سِرا ہاں، او میکوں "مشتاق گاݙی” لکھدی ہے۔ ٻئی سنگت ہے جیڑھی بے تکلفی، سونہہ سنڄاݨ تے یاری باشی وچ شاکا تے شاکا گاݙی لکھی آکھی رکھدی ہے۔ ہک ٻیا خیرخواہیں دا گروہ ہے، اونکوں جݙاں میݙی بے وزنی تے بے عزتی مطلوب ہووے تاں او شاکا شاکا دی رَٹ لا ݙیندن۔

میکوں نَاویں شَبدیں دے فلسفے وچ ہمیش دلچسپی ریہہ ڳئی۔ ایں سانگے آپݨے انہیں ساریں ناویں تے انہیں دے انجو انج مقام تے جاہ دی چَس چینداں ( ایہا چَس آیڈینٹتی پرابلم سانگے میݙی ہک ڈیفنس بݨ ویندی ہے)۔ ایں چَس رَس وچ ویدانت دی دانش کنیں نکھتی شاہ حسین دی اے لائن پڑھ گیدھی تے اوں مسئلہ کجھ حل کر ݙتا۔

” شاہ حسین جولاہا ۔۔ جو آہا سو آہا”۔

ایں پڑھݨ دی چَسولی عادت وچ پچھلے ݙ ینہیں ہک پرتگالی ناولسٹ ” جوزے سَراما” دا ناول ” آل دی نیمز” پڑھ گیدھا۔ عجیب کافکئین ناول ہے۔ ہک خبطی کلرک جمݨے موت دا ریکارڈ رکھݨ آلے سنڑل رجسٹری آفس وچ کم کریندے۔ مشہور بندیں دے جیوݨ دے واقعات دی کولیکشن دا خبط ہِس۔ ایں چکر وچ او رجسٹری آفس وچ موئے جیندیں دیاں فائلاں پھرولی رَہندے تے انہیں دے ناویں کوں انڈیکس تے آرکائیوز کنیں کڈھ بکھائی رکھدے۔ لمبی کہاݨی ہے۔ اوں کہاݨی دی ہک ہیٹھلی لائن میکوں وی بکھا ݙتے۔

You know the name you were given, you do not know the name

that you have

جے تائیں سرائیکی دا ناں ہے تاں سنگت کہیں غلط فہمی وچ نہ راہوے۔ سرائیکی دے ناں دا مَیں تے میݙے جہیں فانی لوکیں نال کیا میچا تھی سڳدے۔ سرائیکی ناں بارے میݙی پریتی "تھیوری” اے ہے۔

” سرائیکی اَنہد مُرلی کنیں نکھتا ہک اَمرت شبد ہے” لوک پرلوک ایں ناں دے نغارے وڄدے رہسن۔