اشو سئیں مویاں مُکداں دی گٖال ٹریندے تے ایں وسوں دیاں مویاں مُکداں شئیں کوں ولا آباد کریندے۔ ستلج، سک ویاس، گھاگھرہ، ہاکڑا، سرسوتی سبھ دریا مر ستن، ہُنْ انہاں دی وسوں نئیں لبھدی، میر مہانْے نئیں رہ گٖئے…… نہ آبادیاں ہن، بٖس لبھدن تاں کھنڈر لبھدن۔
نئیں پتہ جو کہڑے پتنْ اتے
اوہے مور مہانْے ملدے ہن
کتھاں رُل گٖیا ہے آکھو رستے وچ
یا آپنْا پانْی خود پی گٖئے
جیں گٖولنْا ہے آپیں گٖول گھنے
ہنْیں لڑھدا لڑھدا گم تھی گٖئے
کتھاں آپنْے نال مراقبے وچ
او سک ویاس دی لیٹ پئی
اینویں ای گھاگھرا جیڑھا ہک تاریخی دریا ہئی ہنْ اوندا ناں نشاں نی لبھدا۔ ایندی وسوں مُک ستی ہے۔
نئیں پتہ جو پڑھ سہاگٖنْیں ناں
کتھاں سُک گٖئی اے ولھ گھاگھرے دی
اشو لال کتھائیں مایوس تھی ویندن، او ہاکڑہ تے سرسوتی کوں ہسد اوسدا ڈٖیکھنْ کیتے کئی جٖمنْ گھننْاں چاہندن۔ ول وی انہاں کوں یقین کائینی جو ایہ ندیاں وگٖسن وی سہی یا کائناں۔
کہیں جنم کنارے جیونْ دی
پوہ لگٖنْی ہے یا نئیں لگٖنْی
کہیں ہاکڑے نانویں سرسوتی
مناں وگٖنْی ہے یا نئیں وگٖنْی
(روہی دی اڈٖیل)
اشو سئیں دے اندر سُک ویاس دا درد ہے، او چندر بھاگی (چناں) کوں ارداس ڈٖیندن جو ویاس کوں ویچ تے مقامی بندے کوں کینویں درد وچالے ڈٖتا گٖئے جیڑھے درد دا کوئی درمان وی نئیں۔ سُکھ ویاس دی مونجھ انہاں کوں رَہ رَہ کے ہمیش مونجھیندی ویندی ہے۔
چندر پچھانویں سکھ ویاس دا نال آپنْے
ساوا ہے بٖہوں درد اجٖاں ندی چندر بھاگٖی
چندر پچھانویں نال سنبھال کے رکھنْی تھئی
سکھ ویاس دی مونجھ مونجھ ندی چندر بھاگٖی
(چندر بھاگٖی)
اساڈٖیاں کئی لوک داستاناں دریاواں نال جڑیاں ہویاں ہن، خاص کرچناں نال سلہڑ کئی، عشقیہ داستاناں ہن۔ سوہنْی ماہیوال، ہیر رانجھا، ساریاں داستاناں چناں دے نال سلہڑ ہن۔ جیڑھیاں چناں دے پانْی وانگوں ذرخیز داستاناں ہن۔ اشو سئیں چناں دے نال نال انہاں داستاناں کوں وی یاد کریندن۔
چندر پچھانویں سوہنْی دا گجرات وسے
نال وسے چندر رات ندی چندر بھاگٖی
بھانویں ہووے تار تار سر آپنْے توں
بھانویں ہووے ہاتھ ہاتھ ندی چندر بھاگٖی
ہر ویلے مہینوال منٹھار نال آپنْے
ہر ویلے ہووے ساتھ ساتھ ندی چندر بھاگٖی
چندر پچھانویں عاشقاں راہیں عشق والی
ہیر سیال دے جھلک والی ندی چندر بھاگٖی
نال وصال دے ہر ویلے کہیں مزے والی
نال فراق دے ڈٖنگ والی ندی چندر بھاگٖی
آنْ لگٖاوے رانجھنْ آپنْے انگ ولا
سوہنْے آپنْے انگ والی ندی چندر بھاگٖی
(چندر بھاگٖی)
کوئی کیا جٖانْے سبھ سوہنْیاں توں
ودھ سوہنْی ہے، ندی چندر بھاگٖی
(کتھا سوہنْی)
اشو سئیں آپنْی ہک جاتر وچ سندھو دے پربھ دا پتہ لائے جو ”دریا کیندا“ ہے؟ دریا دا کیندے نال کیا تعلق تے رشتہ ہے؟ جہاں پناہ سئیں آپ ڈٖسیندن جو دریا کیندا ہے۔
بٖلھنْ توں کہیں پُچھ ڈٖٹھا ہے/ دریا کیندا/ سنْو بھائی سادھو/ دریا اوندا
جیندے نال ہے دل دریا دی/ دریا اوندا/ جیندے نال ہے کھل دریا دی/ کُمیاں وانگوں
کچھووآں وانگوں / گِھل دریا دی/ دریا اوندا/ جیندے نام ہے اکھ دریا دی
کنج دریا دی/ ڈٖس مائی مچھی دریا کیندا/ مچھی بٖولی/ دریا اوندا جو دریا دا
باقی ویندے راہ دا
(دریا کیندا)
اشو سئیں دی شاعری سندھ دریا دی شاعری ہے۔ انہاں شاعری دا ردھم تے موضوع سندھو سئیں توں گھدے۔ انہاں سندھ دریا دے نال نال ایں دریا دی وسوں بٖیٹ، شینھ، سارنگ، بٖلھنْ، ہنس، کونج، کیچ، کینجھر تے کچھی دی کتھا کر کے ایں وسوں نال محبت تے زمین زاد ہوونْ دا ثبوت ڈٖتے۔
اشو سندھ دے بٖانہہ بٖیل دریاواں چناں (چندر بھاگٖی) دیاں لوڑھیاں کریندیں اوندی وسوں تے اوندے لوک عشقیہ کرداراں وچوں ہیر، سوہنْی دی کتھا کریندن۔ چندر بھاگٖی دی لوڑھی وچ راوی تے کیسر دی کتھا وی شامل ہے۔
اشو سئیں ستلج دیاں لوڑھیاں بھریندیں ہوئیں، ستلج دی وسوں نور محل، ہرنْ تے ہاکڑا دی کتھا وی کریندن۔ اشو سئیں پرانْے استعاریاں کوں نویں رنگ اچ ورتیے، اشوہک عاشق وانگوں سوسوون نال آپنْی معشوق نال محبت دا اظہار کریندے، پر نہ او عاشق روایتی ہے تے نہ محبوب روایتی ہے۔
ایہ ہک بندے دی محبت آپنْی وسوں نال ہے، وسوں دی ہر ہک شئے نال ہے۔ اشو دی معشوق فطرت ہے تے او ایندا سچا تے کھرا عاشق ہے۔
اے وی پڑھو:اشولال دی شاعری ،ماحولیاتی پڑھت (5)۔۔۔یوسف نون
جاری ہے۔۔۔۔۔
About The Author
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر