دھوُتے نال میݙی پہلی مُلاقات۔۔۔ اظہر لشاری

دھوُتے نال میݙی پہلی مُلاقات، کافی شاعرانہ نوعیت دی ھے۔ اے مُلاقات کُجھ ٻنہاں ٹھوکویاں یاداں نال وی جُڑی ھوئی ھے۔

جیکر میں بُھلدا ناں تاں اے 1984 دی ڳالھ ھے۔میں اٹھویں پڑھدا ھَم۔ وستی بُزدار (تونسہ شریف) اِچ میݙے پیوُ دے کئہیں سنڳتی دی شادی ھئی۔ آپݨے ھِک شاعر سنڳتی ‘نصیر سرمد سائروی’ دے رلے پیوُ میݙے دیرا اسماعیل خان توں اِیں شادی تے ونڄݨاں ھا۔ اے ھُݨ مئیکوُں صحیح یاد نئیں آندا جو میں پیٖوُ کوُں آکھا، یا پیوُ میݙے مئیکوُں آکھا جو ‘میں وی اُنہاں دے رلے وستی بُزدار شادی تے ونڄݨے’۔

طے اے تھیا جو پیوُمیݙا ڈیوُٹی توُں فارغ تھیسی تے ݙوُپہراں ویلے ‘مُلتان براستہ تونسہ شریف’ آلی جی ٹی ایس (GTS) دی سلیٹی بس تےتونسے ویسوُں۔اوُں ݙینہہ میں سکوُل نہ یوُنیفارم پا ڳئم نہ بستہ چا ڳئیم، بلکہ پیوُ آپݨے دا پرنسپل کوُں لکھا ھِک خط چا ڳئیم جیندے اِچ میݙے کیتے اوں ݙینہہ کتاباں تے یونیفارم دی پابندی نرم کرݨ دی درخواست ھئی۔ میݙا سکوُل مُلتان روڈ تے، جی ٹی ایس دے روُٹ تے ھا۔ سرمد صاحب تے پیوُ میݙے بَس رُکوا کے میئکوُں سکوُل دے گیٹ توں چاتا۔ ترائے آلی سیٹ تے، اِنہاں ݙوُ وݙیریاں دی آدھل اِچ، میں ٻہہ ڳئیم۔

سارے راہ سرمد صاحب آپݨی شاعری تے لطیفے سُݨائے۔ پتہ نئیں اے اُنہاں دی شاعری دا کمال ھا یا اُنہاں دے انداز بیاں دا جادوُ، یا وت اِیں آکھو ݙوُھائیں دا کرشمہ، جو پہلی واری مئیکوُں شاعری آپݨے دِر چھکا۔ پندھ دا پتہ ای نہ لڳا تے اساں حمید ڈینٹل، تونسے ونڄ لتھوسے۔

اُتھاں چنڳی دیر ٻہݨ توُں بعد اساں کئہیں دی ذاتی گݙی تے چڑھ، ولا پچھڑوُدھے دیرا اسماعیل خان روڈ تے روانہ تھی پیوسے۔ تھوڑا اڳوُں ونج کے، جپسم فیکٹری آئی۔ اے فیکٹری پہلے تونسے ویندے ھوئے وی میں چنڳی پکا کے ݙٹھی ھئی۔ فیکٹری یاد راھوݨ پچھوُں اصل اچ اوُندا مونوگرام ھا، جیڑھا اردو دے اکھر ‘ج’ دے تے انگریزی دے ‘J’ دی ھِک رلویں شکل اِچ گھڑیا ہویا ھا۔

ساݙی ڳݙی جپسم فیکٹری توُں کھٻے تے ھِک کچے راہ تے لیہہ ڳئی۔ میں ھِک واری ولا مونوگرام ݙیکھݨ دی کوشش کیتی پر کجُھ اندھارے تے کجُھ دھوڑ پاروُں ݙیکھ نہ سڳم۔ وستی بُزدار پُڄدے پُڄدے شام مُک سُتی ھئی۔ رات دی روٹی توُں بعد، شادی آلیاں شادی دے سوّݨ سوّب کرݨے ھَن تے اِیں شادی تے وسیب دے مُختلف شاھراں توُں کٹھی تھیوݨ آلی سنگت سیاسی ڳالھ مُہاڑ کرݨی ھئی۔

پر روٹی توُں بعد اتے ڳالھ مُہاڑ توُں پہلے، کُجھ سنگت روٹی آلی جاہ توُں اُٹھی، کجُھ دیر کیتے ٻاھروُں کھُلے میدان تے نکل آئے۔ ٻاھروُں چانݨی رات ھئی، ھلکی ھلکی ھوا گُھلی کھڑی ھئی۔ ٹولیاں بݨ بݨ، کجھ سنڳتی ھلکی پُھلکی چہل قدمی ودے کریندے ھَن تے کُجھ ٻٹ کڑاک لائی کھڑے ھوون۔ ھر کوئی جیویں مست ھئی۔

میں ھُݨ پیوُ دی اِیں سنگت دے نال ھوندے ھوئی وی، اِیندے نال گھٹ تے آپݨے آپ نال زیادہ تھی ڳئیم۔ اوُں رات میں وستی بزدار دے اندر آپݨی وستی ڳوُلیندا ریہم۔ جپسم فیکٹری توُں آندے، راہ اِچ آیاں ریت دیاں نکڑیاں نِکڑیاں ٹٻیاں، ھُݨ پیوُ آپݨے نال کھڑوتے، مئیکوُں ٻہوُں یاد آندیاں پیاں ھَن۔

راتیں ڳالھ مُہاڑچھڑی تے چنڳی دھمڑ چؤکڑی لڳی۔ راتیں چرک تئیں سنگت دی اے چؤکڑی ٹمکدی رھئی، تے جھٹے غائب، جھٹے حاضر میں وی اِیں چؤکڑی اِچ چُپ چُپاتے ٹمکدا ریہم۔ ایں چؤکڑی اِچ دھوُتا وی ھئی، پر اوُں رات دھوُتے نال مِلݨ مئیکوُں کوئی خاص یاد نئیں آندا۔

میݙے کیتے اڄ دا اے ݙینہہ، کوئی ٻہوُں ای نواں نرویا تھی اُبھرا ھا۔ ھر شئے جیویں نویں نویں ھئی، بغیر یوُنیفارم تے بغیر کتاباں دے سکوُل ونڄݨ، شاعری سُݨدے بس دا سفرکرݨ، حمید ڈینٹل تے سنگت دی ٻٹ خچ، شام توُں بعد آدھی تھل اِچ آپݨی وستی دی بجائے، روہ دی کنڈ اِچ دمان دی اِیں وستی اِچ ھووݨ۔ راتیں نندر آوݨ توُں پہلے چانݨی تے ریت دے منظر ھِک شاعری وانڳوں مئیکوُں چمبڑئے ریہہ ڳئیے۔

ݙینہہ تھیا۔ جے میں بُھلدا ناں تاں، ݙوُجھا ݙینہہ، مینہہ جھڑ آلا ݙینہہ ھا۔ سویرے پُسدے پُساندے، وستی بُزدار توُں تونسے روانہ تھیوسے۔ پر جپسم فیکٹری آلے راہ دی بجائے، کئہیں ٻئے راہ نال اساں تونسے آݨ پُڄوسے۔ اڄ اساں ولا پِچھوُں تے دیرہ اسماعیل خان ھٹ ونڄݨاں ھا۔ تونسے توُں دیرے کیتے جی ٹی ایس دی اوُں بس تے چڑھݨاں ھا، جیڑھی مُلتانوُں آوݨی ھئی، تے ایندے آوݨ اچ ھالی کجُھ دیر باقی ھئی۔

ایں دوران تونسے لیہہ کے، کُجھ ٻاھروُں آئل تے کُجھ مقامی سنگت سائیں احسن واگھے صاحب دے گھر کٹھی تھئی۔ کچے ویڑھے چوُں تھیندے، ھِک کوٹھے اِچ، تے ولا اِیں کوٹھے دے پچھوُں ھِک ٻئے کوٹھے اِچ ونڄ وڑوسے۔ اِیں ‘کوٹھے دے پچھ کوٹھڑے’ اِچ ھیٹھ بھوئیں تے ٻہݨ دا چنڳاں انتظام ھا، تݙیاں تروُئے وِچھے ھوئے ھَن۔سنگت ٻہہ ڳئی۔

کٹھے تھیوݨ دا مقصد واگھے صاحب توُں اُنہاں دی نظم ‘سرائیکی وسیب دا قصیدہ’ سُݨݨ ھا۔ واگھے صاحب توُں نظم سُݨاوݨ دا تقاضا تھیا۔ اُنہاں کوُں آپݨی اے نظم جیویں ادھ پَچّدَھی یاد ھووے۔ نظم دے وِچوُں وِچوُں اِیویں کوئی تروٹویاں تروٹویاں سطراں سݨاون، سنگت واہ واہ کرے، اڳوں سݨاوݨ دا آکھے، تے ولا واگھا صاحب جیویں کجُھ یاد کرݨ لڳ ونڄن۔ تھوڑی دیر چُپ راھݨ توُں بعد ولاء، واگھا صاحب ایویں یاد آئیاں کُجھ سطراں سُݨاون، تے ول رُک ونڄن۔ نظم ھالی پوُری ظاھر ناھی پئی تھیندی۔

واگھے صاحب دے موُنڈھے نال موُنڈھا جوڑی، پلتھڑی ماری، کھُمبھی وانڳوُں سِدھا تݨیا، تیز نقش نیݨاں آلا ھِک سیماب صفت سانولا نینگر ٻیٹھا ھا۔ اوُکوُں جیویں چس ناھی پئی آندی۔ جیڑھلے واگھا صاحب بُھلݨ لڳے ، تاں او اُںہاں دے کن اِچ ھؤلے ھؤلے کُجھ پڑھݨ شروع کر ݙیوے۔

اخیر واگھے صاحب اوُں نینگر کوُں آکھا ‘توُں آپ چا سُݨا’۔ او سیماب صفت سانولا نینگر ‘ مسعود دھوُتا’ ھا۔

کجُھ لوکاں دے پیر، دول تے لاڑا لڳݨ سئیتی، نچݨ پو ویندن۔ واگھے صاحب دے لفظ ‘توُں آپ چا سُݨا’ دھوُتے کوُں جیویں دول تے وڄݨ آلا پہلے لاڑا تھی سُݨیجے، تے اوُں ‘سرائیکی وسیب دے قصیدہ’ دے ردم تے اوہ جُھمر کھیݙی، اوہ جُھمر کھیݙی جو ساری سنگت کوُں آپݨے نال نچائسُ۔

اے نظم دھوُتے تے موُنہوُں ایویں نِکھتی جیویں اوُندی آپݨی ھووے۔ نظم دی ھِک ھِک لائن تے ھِک ھِک لفظ دی کیا کمال ادائیگی ھئی۔ اِیں ادئیگی دے اندر آواز تاں ھووݨی ای ھووݨی ھئی، پر اے آواز سکھݨی آواز ناھی۔ اِیں آواز اندر ھِک جادوُ ھا۔

معنی عام طور تے لفظاں دے اندر لُکے ھوئے ھوندن۔ دھوُتے دی ادائیگی اِچ لفظ جیویں معنی دے چولے پاتی میلہ ݙیکھݨ آئے ودے ھَن۔ معنی دے رنگ برنگی چولیاں اندر، میلہ کھیݙدے لفظ ۔ کئہیں فکر فاقے توُں نچنت، جُھمر کھیݙدے لفظ ۔ اُچے اُچے الاء اِچ ھِک ٻئے نال الویندے لفظ ۔

چاہ دا ھِک ھِک کپ ھتھیں کیتی، ساری سنگت ولاء ولاء دھوُتے کول اے نظم سُݨدی ٻیٹھی ھئی۔ اݨ تھک دھوُتے، ھِکا نظم ھر واری موھر توُں لا چھیکڑ تئیں پوُرے مزے تے خلوُص نال سُݨائی۔

اوُں ݙینہہ توُں بعد اڄ تئیں، واگھے صاحب دی نظم، ‘سرائیکی وسیب دا قصیدہ’، مئیکوُں ھمیش دھوُتے تے واگھے صاحب دی سانجھی تخلیق لڳی اے۔ اے نظم میں جݙاں وی پڑھی اے، دھوُتے کوُں یاد کیتے مُتوُں ریہہ نہ سڳا۔

دھوُتے نال بعد اِچ اسلام آباد تے تونسے کئی مُلاقاتاں تھیاں۔ پتہ لڳا سائیں ھوݨیں مکینیکل انجنئیر ھِن، سٹیج ڈرامہ دے وݙے اداکار ھِن، تے 1989ء اِچ اُنہاں دی سولو پرفارمینس ݙیکھݨ دا موقع وی مِلا۔ ھر مُلاقات اِچ او ھمیش کئہیں جادوُئی شکتی نال ݙٹین ݙسن۔ پر دھوُتے توُں نظم سُݨݨ جیویں ھمیش کیتے میݙے چیتے تے نقش تھی ڳیا۔

بہرحال

دھوُتے دی موت دا سُݨ کے پِچھلے ݙو ترائے ݙینہاں توُں من ماندا ھے۔

ویب ڈیسک

See author's posts