سرائیکی وسیب وچ قبضہ گیری۔۔۔کرن لاشاری

قیام پاکستان دے بعد جو حشر نشر سرائیکی خطے نال تھے اوندی تفصیل تے رزمیہ کتابیں دا پورا ٹرک لکھیا ونجے تاں وی گھٹ ھے،
کیویں ایں خطے دی ڈیموگرافی، تبدیل کیتی ڳئی، کیویں کوڑے کلیم کر کر تے قبضے دے جواز پیدا کیتے گے، تے کیویں عقائد تے نظریات دے ناں تے لٹ مار کو قانونی جواز ݙتے
ایں لٹ مار دا شکار تھیوݨ والا پہلا ضلع بنوں بشمول لکی مروت،، قیام پاکستان تو پہلے انگریز دور وچ تھیوݨ والی مردم شماری مطابق اتھا 98% سرائیکی لوک ھن. ولا پہلے پہل اینکو ڈیرہ اسماعیلخاں تو انج کیتا گیا تے منظم انگریز گردی نے اتھ افغانی آبادکاری شروع کیتی تے. 1908 دے وچ غیر فطری تقسیم دے زریعے ٹانک سمیت پورا ڈیرہ اسماعیلخاں ڈویژن اوندے فطری تے قومی جغرافیہ تو تروڑ تے افغانی آبادگاریں کو دان کر ݙتا گیا، اور اج المیہ اے ھے جو بنوں شہر سرائیکی تل وطنیا کنتے علاقہ غیر ھے، تے افسوس اتو اساݙے. سرائیکی رہنما وی ایں شہر تو مکمل دستبردار تھی چکن…
اڄ ٹانک دی صورت حال وی نازک ھے جتھ سرائیکی تناسب ہر مردم شماری وچ خطرناک حد تک گھٹ کر ݙتا ویندے،
ایویں ہی دریاے سندھ تے شروع کیتا گیا کچھی کنال منصوبہ وی سرائیکی وسیب دے اضلاع خوشاب، میانوالی، بکھر، تے لیہ دی لسانی ڈیموگرافی سانگے ھک زہر قاتل ثابت تھیا، تے انھاں اضلاع دی زرخیز زمیناں کوڑیاں مل آبادگاریں وچ تقسیم کر تے مقامی سرائیکی لوکیں دی اکثریت تے معیشت کو ناقابل تلافی نقصان ݙتا گیا،،
ایویں ہی قیام پاکستان تو پہلے شروع تھیوݨ والا منصوبہ ستلج ویلی پروجکٹ، سرائیکی وسیب وچ غیرمقامی آبادگاری دا قانونی پروجکٹ بݨ گیا، جیندے نال خصوصاً بہاولنگر ضلع اتنا متاثر تھیا جو اڄ ایں ضلع وچ مقامی سرائیکی خود اجنبی لگدے تے سرائیکی تناسب کل آبادی دا 5%فیصد تو وی گھٹ تھی گے،
ایویں ہی قیام پاکستان تو بعد جتنی لٹ پھر ملتان ڈویژن نال تھئی اتنا فلسطین دی ڈیموگرافی نال وی نہ تھیا ھوسی، مہاجرین دے سیلاب تے کوڑے سچے کلیم رڄ رڄ پورے کیتے گے، گالھ اتنے تک تے پڄ گئی جو مقامی لوکیں دی زاتی ملکیت زمیناں پہلے بحق سرکار ضبط کیتی ڳیاں ولا اونکو کوڑے کلیمیں وچ غیرمقامی لوکیں کو مفت ونڈا ݙتیاں گئی،، ملتان دے قدیمی فطری جغرافیے کو تقسیم در تقسیم کر تے قانونی جواز پیدا کیتے ڳے،
آبادگاری، قبضہ گیری تے وسائل دی لٹ پھر کو قانونی تحفظ ݙتا ڳیا،،،
سرائیکی وسیب دی زرخیز زمیناں تے وسائل ہی وسیب کیتے نقصان دا ثابت تھیے، ہر چور اچکے تے قبضہ گیر نے وسیب دا راستہ تاڑ گھدا، اور راتو رات تجوریاں دے منہ بھرے، وسیب دا ہر ضلع غیر قانونی آبادگاری تے قبضہ گیری دے عزاب تو متاثر ھے
اور اڄ دے دور وچ جو خطرناک واردات سرائیکی وسیب دے بہاولپور ڈویژن نال تھئی ھے اوندا احساس تےتوجہ نہ مقامی سرائیکی کیتے نہ ہی اوندے نام نہاد لیڈران کوی مزمت تے اجتجاج دا کوئی ترلا،
پورے بہاولپور ڈویژن دا کل رقبے دا 40% فیصد رقبہ جو مکمل طور چولستان تے مشتمل ھے کٹ تے ھک فرمائشی تحصیل یزمان دے وچ شامل کر ݙتا ڳئے، تحصیل یزمان باظاہر تے سرائیکی وسیب دا اٹوٹ حصہ ھے پر حقیقتاً غیر مقامی آبادگاریں دا منظم سیاسی مرکز ھے، اور اڄوکی واردات دے مطابق پورے ڈویژن دا 40% غیر آباد چولستان دا علاقہ یزمان دے سیاسی آبادگاریں کو ݙے تے قبضہ گیری دا قانونی تحفظ وی ݙتا ڳئے، مقامی سرائیکی روہیلایاں کو مخصوص ٹوبھیاں تک محدود کر تے انھیں دے نقل حرکت کنٹرول کرݨ سانڳے پرمٹ جاری کیتے ویندن،
اڄ مقامی سرائیکی پچھدے کہیں عقیدے، تے نظریے دے ٹھیکے داراں کنے اور اپݨے سیاسی نمائندیاں کنے، اپݨے قوم پرست اڳواݨیں کنے کہ نظریات تےعقائد سانگے اساں مزید کتنی قربانی ڈیسوں، اساکوں اپݨی ھی دھرتی تو در بدر کر تے غیر مقامی آبادگاری کے تئیں جاری راہسی، کے تئیں اساݙے وسائل تے دھرتی تے اساݙا حق تسلیم نہ کیتا ویسی،
خدارا ارباب اختیار عقل کرن اساݙا پیارا ملک پاکستان مزید کہیں سانحے دا متحمل کینھی،
ھک نواں عمرانی معاہدہ کر تے ہر قومی اکائی کو اوندا اصل جغرافیہ تے وسائل تے مکمل حق تسلیم کیتا ونڄے، اور سرائیکی وسیب دے اصل قدیمی جغرافیے کو بحال کر تے غیر قانونی الاٹمنٹ تے قبضہ گیری بند کیتی ونجیں، نتاں او ݙینھ دور نی جݙاں سرائیکی وسیب دے لوک اپݨی بقا سانگے ہر نظریے تے قانون کو لتاڑ ݙیون۔

کرن لاشاری  سرائیکی عوامی تریمت تحریک دی صدر ہن

ویب ڈیسک

See author's posts