ایں ریاست دا تے عوام دا کیا تھیسی!!!۔۔۔۔۔|| ذلفی

ریاست دی کلاسیکل تشریح اجوکی مربوط دنیا اچ بہوں ہی آوٹ ڈیٹڈ لگدی ھے۔ کیوں جو ایں گڈ مڈ دنیا اچ خود مختیار ریاست دا تصور یوٹوپیا کولو ودھ کوئی حیثیت نئیں رکھدا۔

ریاست پُڑ در پُڑ ادارہ جاتی اختیارات دی ونڈ تیں مبنی اڈاݨ دی ہیک شکل تاں تھی سگدی ھے پر ایں کائینی جو ایندے چار تھمبے ( عدلیہ ، مقننہ ، انتظامیہ تے فوج ) قابو ہن تاں بس ریاست مضبوط تے خود مختیار ھے۔ اے بہوں پُراݨا تے متروک شُدہ تصور ھے۔ اج دی جدید ریاست دی تشریح تے اوندی حیثیت بالکل مختلف ھے۔ ساڈی ریاست بد قسمتی نال اجاں تئیں ریاست دی متروک ( کلاسیکل ) تشریح تیں وی پوری نئیں اُتردی۔ اتھاں ہیک ادارہ بہوں مضبوط تے جوابدہی دے عمل کولو ماوراء ھے تے او باقی ترائے تھمبیں کوں اپݨی مرضی تے ضرورت نال کنٹرول کریندے جیندے نتیجے اچ سیاست دا سینٹر اوں ادارے دی رضا مندی تے خوشنودی حاصل کرݨ تیں مرکوز راہندے تے باقی ادارہ جاتی اصلاحات ، ترجیحات تے معاملات پس منظر اچ لگے ویندن۔ جیندی وجہ کولو اج تئیں کوئی سول ادارہ منظم تے مضبوط نئیں تھی سگیا۔

جیندا نتیجہ اے نکلے جو اتھاں راہوݨ آلے لوکاں دے بنیادی حقوق تک کمپرومائیز تھیندیں تھیندیں نہ ہووݨ دے برابر رہ گئے ہن۔ ہُݨ سوال اے پیدا تھیندے جو ریاست پاکستان ایں صورت وچ سراوئیو کر سگدی ھے تے کہیں جدید ریاست آلی کار ورتݨ دی صلاحیت رکھدی ھے؟

میکوں اج دے سیاسی سینیارو اچ ایندے حالات بہوں گھٹ لگدن۔ کیوں جو ریاست دا فوکس لوکیں دے حقوق تے ادارہ جاتی اصلاحات تیں بالکل کائینی۔ ایں ملک اچ اشرافیہ دی ترجیح کہیں تراویں اقتدار دا حصول ھے تے ایں طبقے دی ہر ممکنہ کوشش صرف اور صرف مقتدر عسکری ادارے کوں رام کرݨ تیں مبنی ھے۔

ہُݨ ہیک بیا سوال اے پیدا تھیندے جو طاقتور عسکری ادارہ اقتدار دی بندر بانٹ اچ ساری پولیٹیکل اشرافیہ کوں خوش رکھ کے اپݨی رٹ زیادہ عرصے تئیں برقرار رکھ سگدے۔

ایندا جواب وی ناں اچ ھے۔ اے ممکن وی کائینی جو ہیک انار سو بیمار آلی صورتحال اچ طاقتور ادارہ زیادہ دیر تک اپنی رٹ قائم رکھ سگے۔ کیوں جو طاقت دا ہیک فطری آوٹ پُٹ اے ھے جو اے اپݨے اندر ترُٹ بھج تے تقسیم دا مُحرک رکھدی ھے۔

اساں اگر اجوکی سیاسی صورتحال دا تجزیہ کروں تاں ساکوں پولیٹیکل اشرافیہ دے نال نال عسکری ادارے دے اندر وی واضح سپلٹ نظردی ھے۔ اے سپلٹ مزید گہری تھیسی تے ایرورسیبل ہوسی کیوں جو اجوکی مربوط دنیا اچ اندرونی چپقلش اینجھے بحران کوں جنم ڈیندی ھے جیندا منطقی انجام بقا دی تقسیم تیں منتج ونج تھیندے۔

میکوں ایویں لگدے ساڈی ریاست اپنے بقا دی جنگ اچ شدید بحرانی کیفیت کولو دو چار ھے تے ایکوں ریسکیو کرن واسطے جیرھے اجتماعی تے تاریخ دے وزڈم دی لوڑھ ھے او نہ تاں سیاسی اشرافیہ کولو ھے اور نہ ہی عسکری طاقتور مرکز دے اگواݨیں کولو ھے۔

ہیک سوال ٻیا پیدا تھیندے جو موجودہ سیاسی تے ریاست دی بقا دے بحران کوں کہیں تراویں قابو وی کیتا ونج سگیندے یا اے کنٹرول آؤ نکل چُکے؟

کہیں وی بحران کوں قابو پاوݨ واسطے بنیادی وزڈم ، تربیت تے ٹیم ورک دی لوڑھ ہوندی ھے۔ ساڈی عسکری اشرافیہ دا وزڈم تے تربیت بہوں سطحی حے او ادارے دے اپݨے کارپوریٹ مفادات تے طاقت دے سینرلائزڈ اصول دے ارد گرد اصولیں تیں مبنی ھے جیندی وجہ کولو ادارہ اپنی پوزیشن کولو پچھاں ہٹݨ واسطے تیار کائینی ڈوجھی پاسوں سیاسی جماعتیں دی غیر جمہوری سیاسی اپروچ پاروں اے ممکن نظر نئیں آندا جو او عسکری ادارے تیں پریشر ودھا کے ادارہ جاتی اصلاحات کر سگن لہٰذا ایں ریاست کوں واقعی سنگین قسم دے خط

رات لا حق ہن۔ آون آلا وقت بہوں خوفناک تے ڈراکلا ھے۔

ول اگلا سوال اے ھے جو اگر صورتحال اتنا ڈراکلی ھے تاں لوکیں دا کیا تھیسی؟

ریاست اپݨے آپ اچ ہیک اینجھی تربیت گاہ ہوندی ھے جیرھی تہاڈے سوچݨ دے انداز تے سماجی گانڈھے تعلق کوں وی وٹیندی ھے۔ اے تُہاکُوں ادارہ جاتی پھاسݨ اچ پھسیندی رہ ویندی ھے تے ہاؤلیں ہاؤلیں عوام دی وڈی تعداد اپݨے جیوݨ اچ مقامی ورت ورتارے تے رویہ جاتی اپروچ کوں ہیک مصنوعی میکانزم اچ بدل کے رکھ ڈیندی ھے۔ جیندی وجہ کولو ریاست دا کمزور یا بے کار تھیوݨ ہیک وڈی سماجی بیماری تے ابزرڈٹی دا سوب بݨدے۔ جیندا سب کولو وڈا نتیجہ یا اثر اے نکلدے جو انسان دے آپسی گانڈھے یا جُڑت انتہائی کمزور تھی ویندی ھے تے ریاست تیں قابض اشرافیہ دے خلاف جیرھی جُڑت ، وزڈم تے جُرات چاہیدی ہوندی ھے او مفقود تھی چُکی ہوندی ھے تے انسانیں دی ہیک وڈی تعداد سوائے بے کار قسم دے انتظار تے ماورائی قسم دے کیریکٹر کوں امیجینیشن کرݨ دے علاوہ کُجھ نئیں آندا۔ مطلب اے ہیک اینجھی اجتماعی بیماری بݨ ویندی ھے جیندا علاج بہوں ہی لمبا ہوندے ایندے اچ کئی دہائیاں لگ ویندن۔۔تہوں تریجھی دُنیا اچ تساں ڈیکھ سگدے ہاؤ جتنا وی احتجاج، ہنگامے یا تبدیلیاں آیاں ہن او کہیں صورت اچ عوامی مفادات اچ نہ ہن۔ اُنہاں دے نتائج مزید خطرناک تے عوامی مفادات دے خلاف ہی ثابت تھائے ہن۔۔لہٰذا اے آکھݨ اچ کوئی ڈوجھی آپشن ہی کائینی جو ریاست دا تُرٹݨ بھجݨ ہیک عام لوکیں واسطے ہیک نویں مصیبت دا سوب بݨدے۔

جیرھی پوزیشن اچ اے ریاست ہݨ پہنچ چُکی ھے ایندے اچوں نکلݨ بہوں آؤکھ ڈسدے۔ ایں آوکھ پچھوں بہوں ساریاں سٹرکچرل رُکاوٹاں ہن، بہوں سارے غیر منطقی فیصلے ہن تے بہوں ساریاں بُنیادی خرابیاں ہن جنہاں کوں دور کرݨ سانگے ہیک وزڈم کولو بھر پور پالیسی تے عملداری دی لوڑھ ھے جیندا دور دور تک کوئی چانس کائینی ۔ بس ول بُھگتیندے ہیں جو تھیسی نبڑیسوں بیا کوئی راہ رستہ وی تاں کائینی۔