انہیں دے مونہہ دا مُکالا|| ذلفی

کیریکٹر

بھٹو ، ضیا تے ہیک مقامی۔

اے ترئے کردار پاکستان دی تریخ اچ ہمیشہ یاد رکھئے ویسن ۔ آؤ انہیں ترئیے کرداراں نال تہاڈی مُلاکھڑی کرویندے ہیں۔

مقامی۔ بھٹو آ تائیں کم تاں چنگا کیتے ۔

بھٹو۔ سئیں بس جیویں سمجھ آندے کوشش تے کریندا پیاں ۔

مقامی۔ ہا تُساں دھاڑیلاں کوں ڈک تاں ڈتی ھے۔ اے تاں او ظالم لوک ہن ساڈیاں زمیناں اپݨے نانویں کریندے ویندن، ساڈی ثقافت کوں وی تباہ پائے کریندن تے مذہب دے ناں تیں سارے مسلمان بھائی بھائی آکھ کے مڈی پیتی ویندن ۔ منیندے وی نئیں آہدن اساں جیرھا کجھ پچھاں چھوڑ آئے ہاسے او بہوں ڈھیر ہا۔

بھٹو۔ ایں کوڑ کولو تاں میکوں کاوڑ لگدی ھے۔ میں تاں انہیں دی صناخت کولو واقف ہاں ۔ تے میکوں اے وی پتے جو انہاں دا اصل پلان کیا ھے۔

مقامی۔ ہیں اے اصل اچ چاہندے کیا ہن؟

بھٹو۔ اے نامراد پہلے تاں ساڈی تہذیب کوں تباہ کرݨ چاہندن۔ مذہب دا کارڈ استعمال کرکے ساڈی پنج ہزار سالا ثقافت ، رہن سہن، رسم و رواج، فوک، کھیڈ، مقامی ورت ورتارے تے آپت دی جُڑت کوں مٹا کے اپݨی بے پاڑی تے جبر و استحصال دی ریت مسلط کر کے ساکوں اپݨی وسوں آؤ بے دخل کر کے ساڈے اُتیں ہمیشہ ہمیشہ واسطے حکومت کرݨ چاہندن۔

مقامی۔ ایندا مطبل ھے اے کالونیل مائنڈ سیٹ نال اتھاں آئے ہن تے اپݨے آپ کوں ہر کالونیلسٹ آلی کار اُتم سمجھدن تے ساڈیاں پاڑاں کپ کے ساکوں غُلام رکھݨ چاہندن؟؟

بھٹو۔ جی ہا انہیں دی کوشد ایہا ھے ، ہیک ڈونگھی تے بے انت غُلامی مسلط کرݨ سانگے اے ساڈے نال کُجھ وی کر سگدن۔

مقامی۔ کجھ وی؟؟

بھثو۔ جی ہا کُجھ وی، کالونیل مائنڈ سیٹ دی سرشت اچ ہوندے جو او تشدد، تعصب، تفرقہ بازی، مذہبی جبر تے زور زبردستی نال کم گھندن۔ اے وی ایہو کُجھ کرݨ آئے ہن۔ بنگلہ دیش دی مثال تیڈے سامݨے ھے۔ اے او ظالم ہن جیرھے ہر قسم دا بھونڈا کم آپ کریسن پر اوندا الزام کہیں مقامی تیں لا کے اپنے آپ کوں بچا گھنسن۔

مقامی۔ ایندے واسطے اے کیرھی حکمت عملی استعمال کریسن؟

بھٹو۔ سب کولو پہلے تاں اے ریاست تیں غیر جمہوری طریقے نال قابض تھیوݨ دی کوشش کریسن، ول ریاستی مشینری تے وسائل کوں مقامی لوکیں دے خلاف استعمال کریسن، مقامی ثقافت تے تہذیب تیں پسماندگی دی تہمت لا کے اوکوں کمزور کریسن ول مذہب کوں سیاسی کارڈ دے طور تیں استعمال کر کے لوکیں کوں آپت اچ بھڑوا کے اپݨی حکمرانی کوں پکا کریسن۔

مقامی۔ اے تاں بہوں سفاک ہن ، ول اے ڈسو انہیں کولوں اساں بچ کیویں سگدے ہیں ؟

بھٹو۔ ایں خطے تیں غیر مقامی لوکیں دا قبضہ بہوں مدت کولو ھے پیا، اتھاں ایسٹ انڈیا کمپنی کولو پہلے وی کالونیلزم اپݨا پاڑاں لہا چُکا ہائی۔ اساں اتھوں دے تل وطنی ہیک مدت کولو انہاں دے سیاسی، ثقافتی تے سٹرکچرل یلغار دے شکار ہیں۔ انہاں کولو جان چھڑاواݨ واسطے بہوں کشٹ کرݨا پوسی، برصغیر دی تقسیم دراصل ایں فنومنے دا تسلسل ھے۔ ایں ونڈ دے حق اچ نان نیٹوز زیادہ ہن تے او ایکوں اگاں وی اپݨے مفادات واسطے استعمال کریسن۔

مقامی ۔ ایندا مطبل ھے اساں بہوں وڈے گھن چکر اچ پھس گئے ہیں ہݨ انہاں کولو جان چھڑاوݨ ناممکن ھے؟

بھٹو۔ ہا تریخ دے جبر کوں ٹالݨ آوکھا کم ھے، پر ناممکن کائینی۔ ہیک لمبی سیاسی تے جمہوری جدوجہد نال اساں ولا اپنی وسوں کوں انہیں کولو کھس سگدے ہیں۔ کیوں جو مقامی بندے دیاں پاڑاں بہوں اپنی وسوں اچ بہوں گہریاں ہوندن تے ہزاریں سالیں دی تہذیب اپݨی سرشت اچ ہیک جادوئی طاقت تے تڈ رکھدی ھے ۔ ریڈ انڈینز، کالے افریقی تے لاطینی امریکہ دے مقامی اے بھیڑی بھڑ چُکن تے اُنہاں کہیں نہ کہیں شکل اچ کامیابی وی حاصل کیتی ھے۔ اساں وی بھڑسوں تے انہاں کوں اپݨی وسوں دی تڈ نال جھلیسوں۔

مقامی۔ بھٹو صاحب آ دنیا دی سیاسی ہئیت ڈیہوں ڈیہنہ تبدیل تھیندی پائی ھے، گلوبلائزیشن دے نعرے لگدے پائین تے صنعتی انقلاب دے بعد مقامی بندہ کمزور تھائے تُساں اتنا اُمید پرست کیوں ہاؤ؟

بھٹو۔ ۔نیٹو آدمی جتنا وی سیاسی طور تیں کمزور تھی ونجے او دھرتی دی نان مٹیرئیلسٹک روح ٹائپ غیر مرئی تڈ دی بنیاد تیں بغیر وسائل دے چِرک تک بھڑݨ دی ہمت رکھدے۔ میں تاریخ دا سٹوڈنٹ ہووݨ دے ناطے ایں تڈ دا سونہاں ہاں تہوں میڈی امید باقی ھے۔ ۔

ایں دوران ہیک تریجھا کردار ایں مکالمے اچ انٹر تھیندے جیندا ناں ضیا ھے۔

ضیا ۔ السلام علیکم و رحمتہ اللہ و برکاتہ ۔ کیسے ہیں آپ لوگ اور کیا باتیں ہو رہی ہیں۔ ؟

بھٹو۔ تیڈے کم دیاں گالہیں کائینی ۔

ضیا ۔ میں اپنے کام کی باتیں نکال لونگا۔ آپ مجھے اپنی محفل میں شامل تو ہونے دیں۔

بھٹو ۔ اساں اپݨا ڈُکھ سُکھ ونڈیندے بیٹھے ہاسے توں خواہ مخواہ ٹبُھک آن تھائیں۔

ضیا ۔ میری ڈیوٹی ہے۔ میں دیکھوں کہ آپ لوگ کس طرح کی باتیں کر رہے ہیں!!

بھٹو۔ تیڈی ڈیوٹی کائیں لائی ھے؟

ضیا ۔ جو ڈیوٹیاں سونپنے والا ہے، جس کی وجہ سے یہ ریاست وجود میں آئی تھی اور جس کی وجہ سے اس ریاست نے تا قیامت رہنا ہے۔

بھٹو۔ تہاڈی ہر گالھ اچ اتنا کنفیوژن کیوں ہوندی ھے، بے مطلب گالھ کر کے تُساں ابسٹرکٹ ازم کوں رواج کیوں ڈیوݨ چاہندے ہاؤ؟

ضیا ۔ ہاہاہاہا یہی تو ہمارے بتے ہیں جن کو صرف ہم ہی کھیل سکتے ہیں ۔ مقامی ان پڑھ گنواروں کو ابسٹرکٹ ازم کی سمجھ آ ہی نہیں سکتی۔

بھٹو۔ اساں تہاڈے ایں کھیڈ کوں نہ کھیڈݨ چاہندے ہیں نہ ایکوں ورتاوݨ دا تہاڈا طریقہ سمجھن چاہندے ہیں۔

ضیا ۔ یہی تو تمہاری کمزوری ہے۔ جس کا ہم نے خوب فائدہ اُٹھایا اور آئندہ بھی اُٹھائیں گے۔ ہمیں پتہ ہے کنفیوژن کا کھیل کیسے لوگوں کو بانجھ کر دیتا ہے، اتنی کنفیوژن پھیلاؤ کہ دم گُھٹنے لگے۔

بھٹو۔ کنفیوژن دا ہیک رزلٹ اے وی نکلدا راہندے جیرھا ہیک ڈونگھی ( absurdity) کوں جنم ڈیندے تے ایہا ابزرڈٹی پورے سماج کوں کھاوݨ لگ ویندی ھے تے بالآخر ہیک وڈے شر کوں جنم ڈیندی ھے جیندے اچ تُساں جہیں نام نہاد کھیڈار وی بچدے کائینی راہندے۔

ضیا ۔ ہاہاہاہا ہم ہمیشہ شارٹ ٹرم ( Consequences) کی بساط پر اپنی چالیں چلتے ہیں. لمبا انتظار تم مقامیوں کی عادت تو ہو سکتا ہے ہماری نہیں۔

بھٹو۔ لمبا انتظار تاں ساڈی بقا تے ساڈی فتح دا سب کولو وڈا ہتھیار ھے۔ اساں کئی کئی ویس وٹا کے آسوں تہاکوں چیلنج کریسوں تے اپݨی دھرتا تے سَریِر نال اپنی وسوں کوں تہاڈے منہوس پچھاویں کولو پاک کریسوں۔

ضیا۔ تیرے دماغ کے پُرزے کُچھ زیادہ ہی ڈھیلے ہیں لگتا ہے ان کو ٹائیٹ کرنا پڑے گا۔

بھٹو۔ اے تیڈے وس دا روڳ نئیں توں اتھوں دفع تھی ونج ساکوں اپݨا ڈُکھ سُکھ ونڈݨ ڈے.۔ تھوڑی جہیں تمیز ہووے تاں اوندا استعمال کرو تے ساڈی پرائیویسی اچ دخل اندازی نہ ڈیوو۔

ضیا ۔ ہمارے فن سے شاید آپ واقف ہی نہیں ہیں۔ ہم نے ہمیشہ دخل اندازی کر کے ہی آپ لوگوں پر حکومت کی ہے۔ ہم نے تمہاری تہذیب کی پرائیوسی کو لرزاں لرزاں کر دیا ہے اب تُم ذاتی پرائیوسی کی اخلاقیات مجھے پڑھا رہے ہو۔ پہلے اپنے پُرانے چاک تو سی لو پھر ۔۔۔۔۔۔۔۔۔!!!

بھٹو۔ ساڈے زخم وی ساکوں عزیز ہن. تیکوں شئیت ساڈی ہیک اݨ گُجھی شکتی دا اندازہ ہی کائینی جو اساں تل وطنی ہر قسم دی تکلیف ، ڈُکھ تے زخم دے درد کوں جذب کرݨ دی ات بھوت صلاحیت دے مالک ہوندے ہیں. اساں کئی ہزار سالیں کولو ہر درد کوں عرق سمجھ کے پی ویندے ہیں۔ پر تُساں نان نیٹوز ایں صلاحیت کولو محروم ہاو۔ جیندی وجہ کولو تہاڈا انتم کِریا کَرم ساڈے ہتھوں تھیوݨے ایہو تریخ دا سبق ھے پر تیڈی چھوٹی تے غلیظ دماغ اچ اے گالھ نہ آسی۔

ضیا۔ ہاہاہاہاہا۔ تُم مقامیوں کی یہ فینٹسیاں کمال کی ہوتی ہیں۔ تُم اپنی فینٹسی کے بوجھ تلے دب کے مر جاؤ گے۔ تُم اپنا ویناش خود کرو گے اگر پھر بھی بچ گئے تو باقی ہم سنبھال لیں گے۔

بھٹو۔ ہر فینٹسی کہیں واقعے دی علت ( Cause) ہوندی ھے۔ تے ساکوں اپݨی ہر فینٹسی تیں فخر ھے۔ کیوں جو اساں پرامن تے مہذب تہذیب دے وارث ہیں۔ ساڈی سندھ وادی دی تہذیب دِھرتا، وزڈم تے ایکالوجی دے آدُر دی امین ھے۔ تہاڈے آلی کار جبر ، ظُلم تے منافقت دی ریت دی وارث کائینی۔ تہذیبیں دی جنگ اچ نیکی تے بدی دے اصول یاداشتیں دی فینٹسی کوں جنم ڈیندن تُساں اپݨی بدی دے بوجھ اچ کہے تک ساڈے نال بِھڑ سگسو۔

ضیا ۔ ہم ریاست کو کنٹرول کر کے آپ کو ریاستی جبر سے کُچل دیں گے۔ ویسے بھی تُم جیسے دماغ ہمارے حق حکمرانی کو چیلنج کرنے کی صلاحیت رکھتے ہیں اور ہم ایسے دماغ برداشت نہیں کر سکتے تمہیں مرنا ہوگا۔

مقامی۔ آئے مردود آ ساڈی رڳ وید اچ اے درج ھے جو اساں مر کے وی تہاڈا مقابلہ کر سگدے ہیں. دھرتی دی اجتماعی روح ہوندی ھے ، دھرتی دا اجتماعی دماک ہوندے تے دھرتی دی اجتماعی حکمت عملی ہوندی ھے ۔ دھرتی واس اگر اپݨی وسوں تیں قربان تھی ونجے تاں وسوں باہر آلے دھاڑیل نال مزید شکتی شالی تھی کے بھڑدی ھے. تیڈا مر ونجݨ صرف ہیک واقعہ ہوسی ساڈا مر ونجݨ ہیک قربانی ہوسی ۔ تیڈی قبر تیں کُتے مُترسن تے ساڈیں قبریں تیں لوک منتاں ، مُرداں پوریاں کرݨ، کتھارسز کڈھݨ تے اوپریشن کوں ختم کرݨ دی شکتی گھنݨ آسن۔ ہیک لا محدود شکتی ، ہیک ادھ بھوت شکتی جیندا تُساں نان نیٹوز تصور وی نیوھے کر سگدے۔