ذلفی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔.
( اے کہانی بہوں لمبی حے تے ایندے اچ بہوں نازک موڑ ہن، بے اعتنائی حے، قصے ہن، ڈُکھ حے ، میں حے، لبرلزم دے خلاف مہمان دے وڈے زور دے وچار ہن، گاندھی تے نیلسن مینڈیلا کوں ایجنٹ ثابت کرݨ دا فلسفہ حے تے وساخ ناول دا قضیہ حے لہذا ایکوں ہیکی قسط اچ جاری نئیں کیتا ونج سگیندا۔ کہانی دیاں پݨجاں کریندے ہیں کچاوے دے نال راہسو تاں جو منزل تک پُج سگوں)
پروفیسر عمران میر دے بعد محفل اچ ٹھہراؤ جیہاں پیدا تھی ڳیا، مخمصے تے کنفوژن دی فضا مزید گہری تھی ڳئی۔ مہمان ، میزبان تے حاضرین محفل ہیک مشکل اچ پھس گئے جو ہݨ پروگرام اچ اڳاں کیا تھیسی۔۔! ایں دوران ہیک فرشتہ شکل انسان اچانک نمودار تھائین تے محفل اچ تجسس تے حیرانگی چھا ڳئی حے۔ ہیک پاسوں کہیں بندے آواز ڈتی حے اے تاں ” راز ” حے ۔۔۔اللہ سائیں دا راز ۔۔!!
ہا اے تاں سینئیر شاعر قاسم راز حے۔۔کہیں ولدا ڈتے۔ ولا محفل اچ کُھسر پُھسر شروع تھی گئی جو اے تاں او راز حے جیرھا اج تئیں کہیں تیں منکشف نئیں تھیا تے ہݨ اے وساخ ناول دے راز ساڈے اُتیں کیویں افشا کریسی۔۔!
خیر راز صاحب دا وڈے اہتمام نال تعارف کروایا ڳیا تے لغاری صاحب دی جان اچ جان آئی جو اے اللہ سائیں دا فرشتہ آ گئے تے ہݨ میڈے ناول بارے وسیع نقطہ نظر کوں نشابر کریسی۔۔ ویسے وی لغاری صاحب کوں فرشتیں دی کرم نوازی تیں بہوں یقین حے تے فرشتے وی لغاری صاحب تیں اکثر و بیشتر بہوں مہربان رہ ڳئین۔
قاسم راز کوں چُنڈ اچ ہیک کُرسی وچھا ڈتی گئی تے راز صاحب اپݨی بزرگی سمیت کُرسی اچ سما ڳئے۔۔! انہاں ناول دا تجزیہ اردو زبان اچ شروع کیتا تے میکوں پک تھی ڳیا جو سارے فرشتے عربی تے اردو زبان کوں بہوں پسند کریندن۔ راز صاحب آکھیا۔۔” اس ناول میں حُسن کی محفل ہے، عشق کی گرمی ہے، احساسات کے تمام رنگ ہمارے عصری اور ماضی کی کہکشاں میں جڑ دئے گئے ہیں، اس ناول میں ایسی ہم آہنگی ہے کہ جیسے کائنات کا ردھم اس سے اُدھار لیا گیا ہو”
ایں قسم دی گفتگو دی آپݨی لذت ہوندی کیوں جو اے سمجھ نئیں آندی تے دماغ کوں فورا پتا لڳ ویندے کہ انہاں گالہیں کوں پراسس نئیں کرݨا تے دماغ فورا شانت تھی ویندے۔۔! ساری محفل اچ ٹھنڈ پائے گئی تے لغاری صاحب کہیں ویلھے اپݨے آپ کوں ڈیکھے، کہیں ویلھے محفل کوں تے کہیں ویلھے حاضرین تے میزبان دو۔۔!
جڈاں وی فرشتہ شکل لوکیں اپݨا گیان ونڈیے اے سچویشن تڈاں تڈاں پیدا تھیندی رہ گئی حے۔لغاری صاحب کوں ایندا وسیع تجربہ ہا پیا اوکوں پتا لگ گیا جو حالات کیرھی ڈگر دو ویندے پائین۔ ایں نازک صورتحال اچ باقی ماندہ حاضرین وی لڳے نہ ونجن ایں ڈر دے آثار نمایاں ہن۔
اندری اندر کوئی گالھ تھائی ، پیغامات دا تبادلہ تھیا تے منٹ ڈو منٹ وچ معاملات تیں قابو پا گھدا ڳیا تے لغاری صاحب فورا آکھیا جو یار جیرھے میڈے کٹھے آئے ودن انہاں ناول کوں پڑھیا وی حے تے اے الوا وی سگدن انہاں کوں الواوݨ ڈیوو۔۔! لغاری صاحب گالھ تیں زور ڈے کے آکھیا سُلطان خاں، عبدالخالق اکشا تے شاہد جتوئی ہوریں کوں سڈو اے تہاکوں ناول دی اصل کہاݨی سݨویسن ۔۔!
میزبانیں دیاں اپݨیاں مجبوریاں ہوندن، اُنہیں پروگرام کوں ختم وی کرواوݨا ہوندے ، اُنہیں کوں اے وی اندازہ ہائی جو اگر مندرجہ بالا افراد کوں سڈیندے ہیں تاں ول پروگرام دی طوالت کہیں مارشل لا دی رات آلی کار بہوں لمبی وی تھی سگدی حے۔!
بُھٹے صاحب آکھیا سئیں ساڈے پروگرام دے ترائے حصے ہن اساں ایں آلے حصے اچ تہاکوں پُھل پیش کریندے ہیں تے تریمتیں کوں بوچھݨ چا پویندے ہیں لہذا ایں ایکٹیوٹی کوں پہلے کر گھنوں ۔۔!
ڈڈ(مینڈک) شودی آکھیا کرانکدی ہاں وی مردی ہاں تے نمہیں کرانکدی تے تاں وی مردی ہاں۔۔! بعینہ ایہا صورتحال پیدا تھی گئی۔ اے مرحلہ طے تھیا تاں وت ادی نیناں کوں تبصرے واسطے سڈیا گیا جو او آ کے ایں عظیم الجُثہ ناول تیں اپݨے خیالات سانجھ کرن۔
ادی ہیک کاغذ کڈھیا تے او پڑھ کے سݨوا ڈتا ۔۔چس وت وی نہ بݨی تے بالآخر چار و نا چار اوں ہستی کوں سڈݨا پائے ڳیا جیرھا فاضل پور کولوں رُلدا رُلدا کراچی ڳیا تاں اُتھاں اوکوں نذیر لغاری صاحب مل پیا تے جتوئی صاحب کوں اوندی منزل مل گئی۔ جی ہا میں ڳالھ کریندا پیاں شاہد جتوئی دی جیندا دعوی حے جو اوندی زندگی تے سوچ تیں لغاری صاحب دی چھاپ حے تے لغاری صاحب اے ناول لکھدیں ہوئیں ہر ہر لوظ میکوں سُݨوائے تے میں ایں ناول کوں اپݨے اندر حلول کر گھدے۔۔!
ناول کوں اپݨے اندر اُتارݨ آلے باہمت شخص شاہد جتوئی کیا شاندار طریقے نال ایندے وصف بیان کیتن تُساں وی ملاحظہ فرماؤ۔۔
اے کہانی اصل اچ ہیک پیر کولو شروع تھیندی حے جیرھا اسٹیبلشمنٹ کوں کنٹرول کریندے، ایں پیر دیاں راتیں بہوں رنگین ہن، جیندے اچ شراب ، شباب تے کباب سب کُجھ حے، انہاں رنگین راتیں دے وسیلےنال او ساڈی وسوں دی وساخ کوں وی کنٹرول کریندے ( نوٹ : انہاں لوظاں تیں ذرا سنجیدگی نال غور ضرور کریسو) اگوں فرمائے نیں جو لغاری صاحب اپݨی ابزرویشن دے ذریعے اے کہانی کڈھ سٹی حے، چیپٹر در چیپٹر لغاری صاحب میکوں اپݨا ناول سُݨویندے رہ ڳئے ہن تے میں وی سُݨدا رہ ڳیا ہم۔۔تُساں میڈی ہمت تے ایں ناول دی چاشنی ڈیکھو جو میں لکھاری دے مونہو سارا ناول سُݨݨ دے باوجود ایکوں ول ول پڑھیا وی حے۔۔!!!
لٰہذا میں ایں نتیجے تیں پہنچاں جو اے کہانی اڃ دے وسیب اچوں ٹُردی حے تے تاریخ اچ گُم تھی ویندی حے، تے وت اے پوری دُنیا دا چکر لیندی حے تے جڈاں وسیب اچ ولدی حے تاں اساطیر کولو لڈی ودی راہندی حے۔
اے جُملے سُݨ کے میں سکتے اچ آ ڳیا ہامیں تے میکوں ایویں لگݨ پائے ڳیا ہا جیویں ناول میڈے اندروں حلول کر ڳیا ہووے ، میں اپݨے آپ کوں ہوش و حواس اچ رکھݨ دی پوری کوشش کیتی حے پر میڈے اُتیں ہیجانی کیفیت طاری تھی گئی حے تے جتوئی صاحب دی علمیت دا ہمیشہ ہمیشہ واسطے قائل تھی ڳیاں۔
میڈی ایں کیفیت اچ جتوئی صاحب دے اگلے فقرے تاں وجد طاری کر ڈتے آہدن ” اے ناول ایں گالہوں حے جو اے کہانی حے تے کہانی کتھائیں گار تھیندی حے تاں اے ول ناول بݨ ویندی حے، اے ناول چھڑا ناسٹلجیا نئیں اے کوئی ٻائی بلا حے”. ایں فقرے دے بعد لغاری صاحب وی سٹیج کولو گُم تھی گئے مطلب اُٹھی کے لڳا گئے۔
جتوئی صاحب کوں وی اندازہ تھی ڳئے جو لغاری صاحب تاں کڈاہیں لگے ڳئین لہٰذا میں وی ہݨ ایکوں وائینڈ اپ کراں۔۔فورا پروفیسر عمران میر کوں مخاطب کر کے آکھیے نیں جو ایں ناول دی ہئیت طے کرݨ سانگے کوئی بہوں وڈا نقاد ڈسا سگدے جو اے شاہکار کیا بلا حے!
ہݨ تُساں ڈسو مارکا اگر اساں ایں ناول کوں پڑھ کے تبصرہ کروں ہا تے ول کیا تھیوے ہا۔ بہوں ساریں دوستیں اعتراض کیتے جو میں ناول پڑھے مُتوں تبصرہ کر کے چنڳا نئیں کیتا جئیں ول ول پڑھے اُنہیں چنڳا کیتے؟؟؟؟
ایندے بعد لغاری صاحب دا غُصہ جائز ہا جیرھا اوں آخر اچ گاندھی تے نیلسن مینڈیلا تیں کڈھے۔۔! او وت اڳلی قسط اچ کچاوے دے نال راہسو۔۔!!
اے وی پڑھو:
ذلفی دیاں بیاں لکھتاں پڑھو
About The Author
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر