بھوئیں دی روح||امجد نذیر

بشریاتی تحقیق مطابق کجھ قدیم قبائیل ئچ زمین دی خریدوفروخت دا تصور وجود نہیں رکھدا ۔ پہلا سبب اے ھے جو زمین فرد یا ڄݨے دی بجائے قبیلے دی روحانی و قلبی ملکیت، بمقابلہ مالی ملکیت دے، ھوندی ہے، گویا زمین ملکیت کنوں ما وراء صرف استمال یا افادے کیتے ھوندی ہے نہ کہ ڈسپوزیبل شئے ۔ ݙوجھے لوظیں ئچ زمین پیداواری ذریعے کنوں ودھ آپݨے اندر گزران، ماحول، رسم، رواج، پکھی، زناور دا استعارا بلکہ مربوط یا بلیغ یا مکمل وجود قرار اے ۔ جیندے سمورے نامیاتی اجزاء کوں ہک ٻئے کنوں وکھ نئیں کیتا ونڃ سڳدا ۔
ݙو جھی وجہ اے ہے جو قبیلے دی روح کہیں پرندے یا جانور دے تن بت ئچ کھٻی ھوندی اے، مطلب زمین دی روح وی اوں پرندے یا جانور دی روح ئچ اک مک یا مندھی متھی وئی ہوندی اے ۔ لہازا زمین دا کوئی ٹوٹا یا پرزہ ویچیا یا خریدیا نئیں ونڄ سڳدا کیونکہ او پرندہ یا جانور جو خریدیا یا ویچیا نئیں ونڄ سڳدا ۔ اتیں اکثر اے پرندہ یا جانور جیکوں ‘ٹوٹم’ آھدن محض تصوراتی یا مافوق الفطری ھوندے مگر وت وی زمینی اتی. خونی رشتیاں دی نمائیندگی کریندے ۔ اتیں اے ممکن کوئنی کہ کوئی فرد آپݨے تصوراتی حوالے نال گھاٹے پیارے، سول سوکھ یا ݙکھ سکھ دے رشتے یانی بھیݨ بھراء، پیو ماء، ݙاݙے، پرݙاݙے، جنگل، پاݨی، مٹی، ھوا اتے ماضی یا حال کوں یانی وقت تیں وسبے کوں ویچ کھاوے ۔

قصہ کوتاہ ایں قسم دے قدیم قبائل دی سوچ اتیں ماحولیاتی رشتے منطقی تے حیات بخش ہوندن ۔ جیکوں سرمایہ داریت آکے تروڑ مروڑ، بے وقعت کر چھوڑیے تیں زمین کوں ٹوٹے ٹوٹے کر جتی کپڑے آلیکار ولی ولی کر ویچ وٹارا کرݨ شروع کر ݙتے ۔
نتیجہ : لالچ، قتل، فساد، وراثت تے لاوارثیت ۔