احسن واگھا
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
سینسس تیں سرائیکی زبان:
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
میں سینس ریپورٹس دی لینگوئج شماری تیں 1980s کنوں اپ۔سیٹ تھیوݨ شروع کیتا۔شئید 1981 دا سینسس ہا جیندے وچ لینگوئجز دی ٹیبل آئی اتیں سرائیک کل آبادی دا 7% اتیں اردو 9% پبلش تھئی
وت ہک لمبی سٹوری جو سنگت کوں اینھاں شئیں وچ دلچسپی کے ناہی۔
میں کلھے سر تیں سنسس آفس H-8 مرکز اتیںی وت بلیو ایریا ونڄ ونڄ کیں اینھیں دے میتھڈ کوں کجھ سمجھیا۔
جیرھلے ویلھے کجھ لکھدا ہم, اخبار ٭ڈان تیں نیوز٭ وغیرہ چھپیندے نہن۔ وت ای۔میل میڈیا آیا۔ میں ذرا جو ایشو چئیندا ہم, رچ پنجابی بھرا (صوفی تیں ٻئے) ٹھا تھیندے ہئین۔
جیرھلے پنجاب بیروکریسی وچ کئی ہک ادھ پنجابی۔کانشس افسر آئے اتاں اونھیں سروے فارم وچو لینگوئج دا سوال ئی کڈھ سٹیا۔
وت اساں (در اصل سندھئیں) پٹکا گھتیا تاں سینسس والئیں ݙو کوئیسچنئیر بݨا ݙتے:
1۔ بگ۔کائونٹ فارم
2۔ سمال کائونٹ فارم۔
۔ سمال کائونٹ فارم عام۔لارجر یانی سارے ملک دے سروے کیتے,
۔ لینگوئج وغیرہ جھئیں کجھ سوال محض سمال کائونٹ فارم وچ رکھ ݙتونھیں,
۔ سمال کائونٹ فارم کتھاں کتھاں چلسی, یانی لینگوئج دا سوال کتھاں پوچھیسی, ایندے کیتے کجھ علاقئئیں دے بلاک بݨا ݙتونھیں۔
۔ بلاک انھیں علاقئیں تیں بݨیئے جتھاں اوںک ویلھے ٭سرائیکی لینگوئج کانشسنیسس ہیݨی۔گھٹ ہائی۔
۔ ضلع میانوالی دی لینگوئج ٹیبل شئید سرائیکی 3% تیں پنجابی ٻہوں ودھیک آئی (مطلب اے یا تاں سرکئیکی ریسپانڈیٹس وی آپݨی ٻولی ٭پنجابی٭ ݙسی, یا سینسس۔ورکر آپو پنجابی لکھدے ڳئے۔
مثلا چھیکڑی کن پچھلے سینسس دی رپورٹ وچ , میانوالی وچ سرائیکی دا اووھو حشر تھیا کھڑا ہا جیرھا ایبٹ اباد وچ ہندکو دا تھیا کھڑا ہا۔ اوتھ پشتو دے مقابلے وچ اکثریتی زبان ہندکو شئید 3% آئی کھڑی ہئی۔
میاں آلی وچ سرائیکی 3% ,
ملتان وچ سرائیکی 60%, ڈی۔جی۔خان وچ سرائکئی اتیں بلوچی دے فگرز دا وی کوئی مسئلہ ہا۔
تݙاں وی پٹکا گھتیوسے, پر
مارکہ مرشدیئت دے مسائلءتصوف وچ روجھے ہوئے ہئین۔
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر