مرزا غالب:ادب دے شاہاں دا شاہ||مالک اُشتر

برصغیر ابادی تے رقبے دے لحاظ نال بہوں وشال تے درگھا خطہ ہے۔اے ہزاریں زبانیں دے ادب دا ہک نویکلا planet ہے۔اتلی وڈی ابادی ، رقبے،قومیں،ثقافتیں، تہزیبیں تے زبانیں دے ایں وشال خطے وچ مختصر جھئیں سماجی زندگی وہاگنڑ والا ہک فقیر منش نوشہ (ادب دے شاہاں دا شاہ )، جیرھا آگرے توں دلی تے ہک سفر کلکتے دا، فزیکلی چھوٹے جھئیں سرکل وچ اپنی بپتا دی ترمدی چھت اندر جی کیں مر ونجنڑ والا ، برصغیر دی ہر زبان، قوم،ثقافت، تہذیب تے ادب دا شاعر بنڑ گئے۔۔ست ارب دی ابادی وچ سب توں ڈھیر شہرت تے مقبولیت کہیں معجزے توں گھٹ نئیں۔ لوکیں دی نظر، دماغ تے تاریخ بہوں جلد ماضی دے کرداریں کوں بھلا ڈیندن۔ لیکن اے سجھ وانگوں روز پورب توں پچھم تائیں پڑھیندے، دنیا دی ہر زبان وچ ٹرانسلیٹ تھیا لاتھے۔ اے اوندی ذات دے اندر دے آزری ،کلیمی ،داودی ،سامری ، مسیحی ، محمدی ،حیدری کرشمے ہن جیرھے ہک سوجھل دماغ دی کینات وچ کھنڈئین۔ او جیرھا ہمہ قسمی انسانی،سماجی،نفسیاتی، مذہبی، الوہی، روحانی ،جسمانی، جنسی ،سائینسی،انقلابی، منطقی،فلسفی، صوفیائی ،دینی، دنیاوی، مسلکی، ثقافتی، تہذیبی، لسانی، قومیتی، ادبی ،تحقیقی، تنقیدی ،سیاسی، مارکسی، مضامین تے نظریات دی بحث دا حصہ بن گئے۔

جیکوں ہر علاقے دی آرٹ، ادب، شاعری ،موسیقی ،رقص، مصوری ، مجسمہ سازی، کلچر،فلم، ڈرامہ ،تھیٹر، تاریخ، ناول،افسانہ ، خاکہ،انشا پردازی، پینٹنگز، خطاطی، لفاظی،لغات، املا، سخن گوئی ،بذلہ سنجی، ظرافت، روایت،درایت، جدت، جدیدیت، دناوت، تے وچار اپنی اتہاس تے پندھ وہانڑی وچ نہ صرف درگھی جاہ ڈتی ہے۔بلکہ سند دا حوالہ گھدے۔ جیندے اشعار ہر تحریر تے تقریر دی زینت ہوندن۔ کیرھا مضمون ، فن یا گوشہ ہے غالب دی زندگی دا جیندے اتے کم نہ تھیا ہووے۔ برصغیر دا واحد شاعر ہے جیندی زندگی ، شخصیت ، شاعری تے نثر بارے سب توں زیادہ تحقیقی کم کیتا گئے۔ اخبار ات دے خصوصی ایڈیشن شائع کیتے گئین۔ٹی وی فلم دی سکرین تے پکچرائز کیتا گئےخصوصی نمبر شائع کیتے گئے۔ سب توں زیادہ کلام گایا گئے۔ سب توں زیادہ پڑھیا گئے ۔سب توں زیادہ زبانیں وچ ترجمہ کیتا گئے۔ اے سب ختم نئیں تھی گیا، اجاں اے علمی ادبی تحقیقی تسلسل جاری ہے۔ (زیر_نظر تصویر غالب دی ہے،ایندے وچ انوکھی گال اے ہے جو اے آرٹ دا اتم درجہ تے فنی باریکی تے مبنی ہے، ایں بے مثال شاہکار وچ دیوان غالب نقش تھیا کھڑے۔

اے میاں الہی بخش سرائی دی لائبریری وچ آویزاں ہے۔)۔

آہدن زمانہ استاد ہوندے،لیکن اے زمانے دا استاد سڈیندے ۔ سیانڑے آہدن وقت دی قدر کرو، لیکن وقت ایندی قدر کیتی اے۔ اے زمانے دے پھیلاؤ تے وقت دی رفتار تے حاوی تھی گئے۔ ایندا تخیل، وجدان، گیان تے چیتا اسمانی کہکشاویں وانگوں بے انت تے انڑ کھٹ ہے۔

منشی نولکشور توں گھن غلام حر خان کندانی تے ڈاکٹر شکیل پتافی تائیں ، جئیں ایکوں لکھئے، اوں اپنا قرض لہاونڑ دا اعتراف کیتے۔ احسان چکاونڑ دی کوشش کیتی اے ۔ اے احسان کہیں ہک ادھ غالب پرست یا غالبیات دے محقق اتے نئیں۔بلکہ ہند سندھ دی پوری دھرتی اتے آکاش بنڑ تے چمتکاریاں ڈکھلیندا کھڑے۔ غالب کوں کجھ یاریں بھتاریں ذاتی یا ادبی حوالے نال گھٹ کرنڑ دی کوشتاں وی کیتئن، پر او اپنی جھیڑے وانڑ ،بے چین ، شکستہ تے ریختہ طبیعت نال اگوں تے نکل گئے۔ اتلا اگوں تے جو زمانے دے کئی شاہ تے استاذ ایں دریا اندر پھوگیں وانگوں لڑھ گئین۔

اوندے کلام دی گہرائی تے گیرائی دے اثرات دا عالم ہے ، جو او ہنڑ اردو فارسی دا محسوس ای نئیں تھیندا، ہند سندھ دی ہر مقامی زبان تے تل وطنی کلچر دا سانجھا سرمایہ لگدے، اے اوندی مہا مکھی شخصیت دا چمتکار ہے ، دلی وچ اوندے چھوٹے جھئیں گھر دا نقشہ ، ساکوں اپنے دل دے شہر دا نقشہ لگدے۔ اوندا رہن سہن ، چبارہ،الماریاں، کتاباں، خط پتر، قلم دوات، پلنگ ،کھٹ ، روشندان، رنگین کڑیاں، نقاشی دار وگے، بالکونی ، کنگرے،کھونٹی، ٹوپی ، شیروانی ، فرغل ، گھڑی، لوٹا ، تاش دے پتے، شراب دی بوتلاں ، سلیپر تے گرگابی ۔۔۔۔۔ سنگت، دوست ،شاگرد ، شاعر ، زباندان ، عالم ، محقق، مورخ ، سوجھوان، وچار کرتا ۔۔۔۔۔ گپ شپ ، قہقہے ، شعرو شاعری، بحث و تکرار ، سنجیدہ گفتگو، باریک بینی ، نقطہ گوئی ، فلسفہ ، منطق ، تصوف ، تاریخ تے حق گوئی۔۔۔۔ایویں لگدے جیویں اوندے نال اج وی اسلم رسولپوری تے رفعت عباس دا خط و کتابت دا سلسلہ رہ ویندے۔ جیویں غلام حر خان کندانی وستی کندانڑیں توں دلی دی گلیاں وچ غالب کوں ملنڑ ویندا راہندے ۔ جیویں ڈاکٹر احسن واگھا دی لسانی بحث ہنڑ وی فون تے تھیندی اے۔ کوٹ مٹھن توں درگاہ نظام الدین اولیا تائیں غالب دے طرفداریں دے قافلے یاتریں دی شکل وچ نظر پئے آندن۔ استاد برکت قوال توں امیر خسرو تائیں سبھے ساڈی تہذیبی سنجوگ دی نمائیندگی کریندن۔ غالب ساڈے مہذب ہونونڑ دا استعارہ ہے۔ ایندی شاعری ساکوں کہیں صورت بور نئیں کریندی۔ اے ساکوں نت نواں درشن ڈیندی ہے۔ اساں اپنی روح دی گہرائیں اندر غالب دے گیان نال سفر کریندے ہئیں۔ دری اندر دری کھلدی ہے۔ اشو لال ،عزیز شاہد ، اقبال سوکڑی، اسلم جاوید، ارشاد تونسوی ، عاشق بزدار ،رفعت عباس، نصراللہ ناصر تے جہانگیر مخلص جھئں تل وطنی مہا کوئیں کوں ملدے ہئیں۔۔۔۔

غالب سوجھل زندگی دے ہزار رنگیں دی وحدت دا ناں ہے۔ غالب زندگی دے سلسلے دا ناں ہے۔ زندگی دے معجزے دا ناں ہے۔ زندگی دی جہد تے سٹرگل دا ناں ہے۔ زندگی کیتے زندگی دے اعتماد دا ناں ہے۔

غالب انسان دا مکمل تعارف ہے۔ غالب کامل انسان ہے۔

(ہم سخن فہم ہئیں غالب کے طرفدار نہیں )

*غالب ندیم_دوست سے آتی ہے بوئے دوست*

*ایسا کہاں سے لائیں کہ تجھ سا کہیں جسے*

*رنگ لائے گی ہماری فاقہ مستی ایک دن *