امجد نذیر
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اخباراں اِچ تاں ہِک ݙینہوار خبر لڳی پَرریڈیو، ٹیلی وژن تے کئی ݙینہوار جِرح تھیندی رہ ڳئی ۔ کیا تھئے، کیوں تھئے اَتے ایویں کیوں تھیندے ۔ ۔ ۔ ۔ !
این جی اوز کئی سیمینار کر ماریے اَتے تھوڑا ٻہوں عِلمی حلقیّاں اِچ وی ہلچل مَچی جو ملخ اچ بے روزگاری اے، بے پناہ غریبی اے،
لوکاں تے نفسیاتی دباؤ ھے اَتیں اِکا دُکا نفسیات دان جِنہاں دی ڳال تھوڑی ٻہوں سݨی ویندی ھائی اے شکوہ کریندے نظر آئے جو ساݙے پاسے نفسیات کُوں کہیں کھاتے اچ رکھیٓا ای نہی ویندا،
اُلٹا نفسیات دانا کُوں اِی بیمارلوک سمجھیّا ویندے ۔۔۔ سرکار کُجھ نئیں کریندی مَاسوائے دعوے بازی یا سیاسی بیان داغݨ دے ۔ اِدارے اُکا غیر فعال تے غیر موثر ہِن، وغیرہ وغیرہ ۔۔۔ اَتیں آخری ڳال تے تقریبا” سارے حلقے مُتفق ھَن ۔ ۔ ۔ !
تُہاڈا وِزِٹ کیوّیں رہ ڳئے ایں دفعہ؟ ‘اُوندے کنوں راہ بَھلیندے پیار نال ذال پُچھئیا’ ۔ نہ پُچھ حال، کَم کر کر کے ہُٹ پیاں، اُتوں کاہر دی گرمی، لَڳدے سِجھ ہتھاں اِچ پاء کے بھڄدے ودے ھووّو’ شکُور جواب ݙتا، اڳلی دفاء مَیں وی تہاݙے نال چَلساں، ذال اُوکوں حُجت کر آکھیا،
‘ تیڈا کیا کم اے ڳالہی، اُتھاں کُوئی اساݙے سَکے سورہے ٻیٹِھن جو تُوں اُتھاں ونڄ راہسیں، مَیں سارا ݙیہیں برانچ برانچ مارکیٹاں تے پلازے گھومنڑے ھوندن، تُوں کَلہی ھوٹل
اچ ٻہہ اِستخارے کریسیں ٻیٹھی کیا؟ اُوکوں شوہراِنکاریّہ وضاحت کیتی تے فریش تھیوݨ واسطے تِکھئیں، تِکھئیں باتھ رُوم وڑ ڳیا ۔
شکوردا رنگ پکا سانوّلا ھائی مگرکَلوّاہٹ پاسے تھوڑا جیہاں ذیادہ چَڑھیا ویّا، جیوّیں قُدرت دے چِترکار ہِک قلم وادھُو پھیر چھوڑی ہووےـ ٻٹ کھڑاک اِچ اکثراو آپنڑے یاراں دوستاں کُوں ݙسیندا ھائی جو کݙانہہ کݙانہہ مَیکوں ماء آھدی اے، ‘ توُں ڄایا تاں سانولا ھانوٓیں ہُݨ نہ ڄاݨ کیوں تُوں کالا تھیندا ویندیں؟ ‘ یا تے ایں پِھٹڑیِں نوکری اِچ دُھپاں تے
پِھر پِھر کالا تھی ڳئیں یا ول پَتہ نئیں کیّا مَرض ھئی؟’
وّل وی اُوندی ماء ڳول پھرول اوندے واسطے گوری چِٹی سوھنڑی ذال لبھی ھَس جو ٻال تاں سوھنڑے تھیوّنِس ـ اتے ھئی وی ایوٓیں ۔ لڳدا ھئی جیویں ُگل دوپہری کُوں پیرلڳ ڳئے ھووِن ۔
مَاشاالہ ھݨ اُوندے ترائے ٻال ہَن ـ اتیں سچ اے ھے جو دِھیریں پُتر تریہے آپݨی آپݨی جاہ نوّیکلی چَج دے ـ ساریاں نانیّاں، ݙاݙیاں آلی کارشکور دی ماء وی آپݨے حق ہمسائے دے اَڳو آھدی ھائی ٻیٹھی جو فلانڑی دھی پیُوء تے گئ اے، تے کہیں ویلے آکھے ہا نانی تے ڳئی اے ۔
پُتر یٓکا دا یٓکا ماء دی کاپی اے ـ تے کہیں ویلے آکھے ھا نراء پراء پیٓو تےڳئے ـ اتے کہیں ویلے آپݨی سُرت اچ آپ ترَیہاں دے مُکھڑے اِچو ݙاݙے دی شکل کڈھ ٻاہوے ھا ـ نالہی نال آکھے ہا ٻیٹھی حق تیں مَیکوں جی جان کنوں پیارے لڳدن! ـ اَتےاُوندی نُونہہ کوں۔
اڄکل دیاں ساریاں پڑھیاں لکھیٓاں نورہیں وانُگر شَکلاں ملاوݨ ناں بھاندا ھائی ـ ‘ اَماں عُمرنال ٻال شکلاں وٹیندے رہ ویندن، تساں ہَروُ بھروُ کہیں ناں کہیں نال رلاوݨا ھوندے ـ ٻس دعا کرو اللہ اِنہاں دی عمراء دراز کرے، اِنیں کوں نیک کرے’ او ذراء کاوّڑ کر، اُچی اواز اِچ سَس کُوں آھدی ھائی ـ
ترائے۔ چار مہینیاں اِچ کہیں ناں کہیں شاھر یا وَلا ھِکے شاہر شکوُر دا چکر ضروُر لڳ ویندا ھائی ۔ طلب ہَس یا چَسکا ایندی خبر اوکُوں آپ کُوں وی کائنا ھائی ۔ بس وزٹ دے نال نال اے مُعاملہ تقریبا” اُوندی رُوٹین بݨ ڳئی ھائی ۔ اُوئیں تے او زیادہ فرق نہ رکھدا ھائی جو وݙے شاہر اِچ اُوکوں آپݨے مطلب دی رنگینی مِل ویندی ھائی،
کہیں ویلے کیہڑھے رنگ رُوپ دی تے کہیں ویلے کیہڑھے ۔ اُوکوں اِیندے نال فرق ناں پوندا ھائی جوکون اے ۔ اوندا ماضی حال سوّب اسوٓاب کیا ہِن ۔ جو ھِک رات دی صُحبت، ہِک رات دا نشہ، ھِک رات دے لہوُ دا جوّار بھاٹا ۔
او کئی جاہیں تےوَیندا ھائی تے اوندیاں ہر جاہ تے انج یاریاں ہَن ـ پر ݙو ترائے زنانیاں نال اوندی ڈاڈھی گھاٹی سنگت ھائی اتے میل ملاقات کِتے خاص طور تے پُھل یا سُوٹ یا
کوئی من بھاوݨا تحفہ ضروُر گھن ویندا ھائی ۔ ۔ ۔!
ہِک یہو جہیں جاہ تے، ہِک تَھکی تھکی رات او شب بَسری دے بعد سمہیّا تاں اوکوں ڈاڈھی گھاٹی نِندر آڳئی ـ خواب اِچ اوکُوں ایوّیں لڳدا پیّا ھائی جیوّیں او سُتا نہ ِپیّا ھووَے بلکہ بہشت دی کہیں تصوراتی ندی اچ تَرد وَدا ھووّے یا ول گُلاب چَنبیلی دے باغ اچ پݨیال پائے پُھلیں دی راہداریاں اچ گُھومدا پِھردا وّدا ھووّے ۔
جنوری دا مہینہ ھائی، ݙینہوار ذراء کوسا تھیٓا تاں اوندی اَکھ کُھل ڳئی مگر اُوکوں محسوس تھئیا جیوٓیں انتہائی تُندو تیز خوشبُو دے بَھبھکارے نال اوندا خَاب ترٹ پیّا ھووّے ۔
کمرے دے ٻاھرو نکلیٓا تاں عابدہ برامدے اِچ کنگھی کریندی ٻیٹھی ھائی، تُوں کیہڑ ھے ویلے اُٹھیں؟
اُوں جَھٹ پُچھیا، تُساں آپ ڄانڑدے وے مَیں کیہڑ ویلے اُٹھدی ھاں، اُوں ڈِھلیاں ڈِھلیاں ذُلفاں اِچو کالیاں شمور اکھیں جَھپکا شرماء جواب ݙتا ۔ مُنہ ہتھ دھووݨ کیتے شکور واش بیسن دا رُخ کیتا، تُولیے نال منہ صاف کر کے واپس مُڑیا، مُڑ کے ݙٹھوس تاں اُوکوں ٻئے کمرے اِچو ٹَیلی ٹَٻی وانگ ݙوٻال نکلدے وائے نَظر آئے،
ݙوھاں دی عمراء اچ بس ݙو ڈھائی سالاں دا فرق ھوسی ۔ حَیران تھی پُچھدے، اے کیندے ٻال ہِن؟ ۔ ۔ ۔’ کیندے ٻال ہِن یا جَیندے کَیندے ٻال ہِن اے تُساں آپ سنڄاݨو’ عابدہ مونھجی کِھل، کِھل کے وَلدا ݙتا ـ !
او آپݨے کَم کار تے نوکری پِچھوں اکثر اندر ٻاھر رہ ویندا ھائی تے پِچھوں اوندی ٻُڈھڑی ماء تے ذال نِکے سُکے کماں کیتے تنگ تھیندے ہَن ـ کݙا ہیں کݙاہیں اوندی ماء آپݨرے بَھتریجے کُوں سݙواکریندی ھائی،
اَتے کہیں کہیں ویلے او آپ وی ایں پاسے آ نکلدا ھائی، جیوّیں اوکوں الہام آیا ھووے جو شکوُر وت کہیں دفتری ٹُوٗر تے ڳیا ودے اتے پھُپھی وَت کہیں کَم سانگے اُوکوں تنگیدی ٻیٹھی اے ! ۔ اَبڑغُت اوکوں ݙیکھ شکُور دی ماء خُوش تھی آھدی ھائیَ : ‘حیاتی ھووی، ݙاڈھا چنڳاں کیتی جو ایں پَاسو آ نِکلیں،
تیکُوں تے پتہ اے، جݙاں دی میں وُضو کریندئیں باتھ روم اچ ڈھٹی ھاں، گوݙے کںوں رہ ڳئی ھاں ـ ڈاکٹر تاں آہدِن جو اَپریشن کروا، چھݨی وَٹوّا چھوڑو ـ اَبا میکوں آپ کُوں ݙر لڳدے ـ اڳے کئی ایہو جہیں کیس خراب تھئے سݨی ٻیٹھی ھاں ـ مجبوری ویلے جہڑا نیڑے تیڑے کتھائیں ُٹُر ویندی آں، ھُوندے کنوں وی نہ رہ ونڄاں ـ !
اِیں دَفاء واپسی تے اُوکوں خیال آیا جو گھر آلی واسطے وی پُھل گِھدی ونڄے، مَتاں او کُریدے تاں لال غلابی پُھلاں دے کڑے ݙیکھ خُوش تھی پوسی ۔ او چوک بَزار اِچو گزریّا تاں ھُوں پُھولنچی کنوں رُک پئاء جَیندے کنوں اوں آپݨے پرنے دی ݙینہوار ڈھیر سارے تازہ پُھل کلیٓاں ہار سہرے گِھدے ہَن ۔ او عورت عرصے کنوں ہکی جاہ پُھل کلیاں وچیندی ھائی تے نال پَریں دے ڈھیر سارے لوکاں کُوں ڄاݨدی سنڄاݨدی ھائی ۔ ۔ ۔!
‘خیر تاں ہے اڄ کافی عرصے بعد پُھل گھنݨ آئے وے؟’ اُوں شکور کُوں ݙیکھ سوال کیتا ـ ‘لڳدے نوٓیں دے نوں ݙینہہ، ہݨ شادی پُراݨی تھی ڳئی اے؟ پُتر پرنیواں بھانویں پراݨا تھی ونڄے رشتئیں دے پُھل تازہ راہندِن’ اوں ہلکا پُھلکا طنزکیتا ـ اے ݙیکھاں تیݙا مُلیر چنڳاں اے جو مہینہ ُڈُو پچھو چار سَت لڑیاں گِھن ٹردے ـ اڄ شامی وی گِھن ڳئے، اوں تعریفی لہجے اِچ شکور کوں ݙسیّا ۔ او کوئی جواب ݙتے بغیر مُسکیّا، ہار تےکڑے گِھندونس تے ٹُر پیّا ـ
گھر پُڄیا تاں فورا” اُوندی ذال دھاں دھوں کَلیاں تے گلاب ہتھاں تے والاں اچ سجا گِھدے ـ گَھنٹہ سَوَا ناں تھیا ہوسی جو اوندیاں دھیریں ایݙواوݙو ہتھ مار پُھل کڑے پَتی پَتی کر
چھوڑیے ـ ” ٻالاں نال ای کَجل سِہرے دی کوئی چَس اے” اوں تنگ تھی آکھیٓا’
پُھل پتی وِلی وِلی تھیوݨ دے باوجود وی اوندا لِنڳ لِنڳ سُہاڳ رات آلی کار خُوشبواں اچ ھُمکدا کھڑا ھائی’ لڳدے سچے غُلاب تے کلیاں ہِن، ‘مہکدی لہکدی اوکُوں ذال مُعترف اَکھیں نال ݙِٹھا’ ـ پَر او کہیں ٻئی یا کہیں ٻئی دی سوچ اچ ھائی ـ اللہ ڄاݨے کیوں ساری رات او آپݨی خوبصورت ذال تے ٻالیں کُوں غور نال ݙیدا رہ ڳیا ۔ جیویں انیں دے وجود اِچ آپݨا آپ لَبیھیندا رہ ڳیا ھووے ـ
سَویرے اتوارھئی، تڑکے تڑکے اُٹھیّا تاں ٻالاں کُوں آکھیُس، ڄُلو تہاکوں فجریں دے منظر ݙکھاوݨ پارک گِھن ونڄاں ۔ تے اوں تریہے ٻالاں ۔ کُوں آپݨی سُوزوکی کار اچ ٻلہا گِھدا تے سِدھا دریا دی پُل تے ونڄ بریک لائیٓوس تے بغیر کُجھ سوچئے سنجھئے، ہِک توں بعد ٻئے ٻال کُوں دریا دی دِھیرج لہریں دا حوالے کرچھوڑیّوس ـ اِیوَیں جیوٓیں او ٻال نہ ھوون، مِٹی دیاں گُونیاں ھووِن ـ
اَلبتہ جِہڑ ویلے اوترِیجھے ٻال کوں گِروان توں پکِڑ اَن ݙٹھی گہرائی اِچ دِھکا ݙیوݨ لڳا تاں اوندیاں مصُوم اَکھیں اِچ اوندی اَکھ پئے ڳئی جیویں پاݨی اچ تَردا شیشہ ھووے ـ ہک لاحظے واسطے اُوکُوں ایوّیں محسوس تھیا جِویں او آپݨے آپ کُوں ٻوڑ مَریندا پیا ھووے ۔ پَر اوں آپنڑے اندر دی گُونج کُوں سُنڑیا، اَن سنڑیا کرکے اوکُوں وی پُل دے پار بُھکا ماریا ۔ ۔ ـ !
بھاری، بے جان، پتھر پیراں نال او ݙو گھنٹے بعد گھر داخل تھیا، ایں یقین دے نال جو ہُݨ ایں گھر اِچ اوندا آخری قدم اے ۔ حالی اُوں پوری طراویں صحن اچ پیر نہ رکھئا ہئی تاں اْوکوں ماء آکھیا :
کِتھاں رہ ڳیا ھاویں ابا، ٻال کِتھ ہن؟ آکھیُس پِچھو آندے پیَن، اِچھا پُتر، یٰسمین تاں حالی سُتی پئی ھے، اُتے مَیں کَندوری اِچ پُھل پُسا رکھئے ہَن جو کُملا نہ ونڄِن ، تُوں میکوں چاء ݙے، ڈبہ مٹھائی دا وی گِھن ݙے، اڄ تریجھی ݙینہوار اے، چاچا تیݙا حَج توں وَل آئے، مَیں اَوکھے سَوکھے رِڑھ ونڄاں ۔ کیا آکھسِن مبارک ݙیوݨ ای نئیں آئے ـ
اَتیں شام کوں پُھلاں دیا لاشاں گھرآ ڳیاں ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ !
اے وی پڑھو:
چِتکَبرا ( نَنڈھی کتھا )۔۔۔امجد نذیر
گاندھی جی اتیں ٹیگور دا فکری موازنہ ۔۔۔امجد نذیر
گامݨ ماشکی (لُنڈی کتھا) ۔۔۔امجد نذیر
سرائیکی وسیع تر ایکے اتیں ڈائنامکس دی اڄوکی بحث ۔۔۔امجد نذیر
پروفیسر ہک دردِ دل رکھݨ آلا، وطن وسیب تیں آپݨی شناخت، تعلقات نال پیار کرݨ آلا آدمی ہائی، اُوندا پُترآہدے جو ‘بابا یومیہ ریڈیوپاکستان سݨدے ہَن اتیں آہدے ہن مولویاں
About The Author
اے وی پڑھو
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر
موہری سرائیکی تحریک دی کہاݨی…||ڈاکٹر احسن واگھا