رانا ابرار خالد
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اڄ وت چھیکڑی بس نکل ڳئی اے وت میکوں تراۓ میل پیرپیادہ ٹُرکے گھرونڄݨا پوسی,رستے وچ کتے وی ہوسن رات ٻہوں کالی اے سنبھل کے ٹُریں متاں کہیں مشکی تے پیرنہ آوے یا ول کئی کورڑو کہیں ݙلھ دے پچھوں لُکاٻیٹھاہووے, یار اُکرس بہوں ودھیک اے مچھر وی مچھریاکھڑے, صوفی دی پارلیمنٹ وچ تھیوݨ والی بحث چیتے وچ گھمساݨ مچائی پئی اے, کامریڈمنظوربھوہڑ دا طبقاتی تجزیہ, میاں اختردے جوابی دلائل, میرمرتضی بھٹودے قتل پچھو کیااسباب ہن۔۔۔۔ٹردیں ٹردیں دھوڑا جو آۓ تاں خیالیں دی تندیر تُرٹ ڳئی, اندھارے وچ سامڑیں کورائی دا کُڑھ کھڑا ہا تریہہ کنوں وی سنگھ سُکدا ویندا ہا, چلو پاݨی پیساں ݙوگھڑی ساہی کڈھیساں ول ٹُر پوساں متاں مرشد کریم نواز وی ٻیٹھاہووے, باقی تاں ہک میل رہندے۔۔۔۔۔حالی چار قدم پروبھرا ہمی مرشدکریم نوازکورائی داسݙ آیا, کاکا پروبھرا تھی کے کیوں پیا لنگھدائیں حقہ پاݨی پیتی ونڄ, خیر اویل تاں اونویں تھی ڳئی سپݙے رلے وی ٻہہ تھی۔ مرشدکریم نواز کورائی ہمیش وانگوں اُٻڑ وچ ڳلوں رانڑا چوکڑیں والی نیلی لُنڳی ٻدھ کے کھٹ تے ٻیٹھے, مچھریں توں بچݨ سانگے دھواں دًکھدا پئے, منجھیں رڄ ٹوکہ کھاکے اوڳل ٻیٹھیاں مریندین, گودے دا کاردار,مزیرے تے ݙومزمان وی کھٹوں تے کنڈ ٻیٹھے کھنیندن۔۔۔۔سلام آلیکوں, والیکوں۔۔۔میں آکھیا مرشدہمیش حقے پاݨی دی صلاح مریندو کݙاہیں نیوھے اہدے جو انب کھوینداں کھیرپلینداں تہاکوں خبراے حقہ تاں میں پیندا کائنی باقی ریہا پاݨی او چھاچھڑ اِچ وہندا پئے۔ اچھاٻہہ تاں سہی تیکوں کھیر پلینداں حال تاں ݙے کتھوں آندا پئیں اج وت لیٹ تھی ڳئیں, مرشدکریم نوازپُچھا۔
میں آکھیا, جیا سئیں صوفی دی اسمبلی اڄ وت اویل کرݙتی اے, حاجی پور آیا تاں چھیکڑی بس نکل ڳئی ہائی۔
کون کون ہائی اڄ دینے دے ہوٹل تے, دین مند مستوئی شودے دی وی ہمت اے تساں لوکیں دی سٹ چیندے, ٻیا کئی گاہک تاں آندا نسی بس سارا ݙینہہ تہاݙے سانگے شوداچاہ بنڑیندا رہ ویندے۔
جیاسئیں,میں آکھیا گھنڑیں سنگتی ہن کامریڈ منظوربھوہڑ ہئی, ۔میاں اختر, فریدبخش خاں مستوئی, غلام عباس مستوئی, پرنس, امجدعباسی, رزاق شاہد, ڈاکٹرخلیل الرحمن چنگواݨی, کریم بخش ماڑھا ہائی, او اٹھدے پئے ہن تاں ساݙی جان ملک شفیع بھوہڑ آڳئے, ول عاشق خاں بزدار, مسیح اللہ گورچانی, استادنذیرفیض مڳی, چاہ چلدی پئی ہئی تاں چاچامنظورخاں دریشک تے کامریڈ رؤف لُنڈ آ ڈُھکین۔۔۔۔۔او ڳئین تاں راجن پوروں کامریڈ واحد بخش رندتے کامریڈ عبدالکریم ݙمرہ آڳئین, ہنڑ ݙساؤ اویل کیویں نہ تھیوے۔
صوفی تاج گوپانگ کائناہائی کیا, مرشدکریم نوازپُچھا۔
میں آکھیاسئیں, صوفی بِنا اسمبلی چل سگدی اے بھلا او تاں سب توں اول۔
ہا یار۔۔۔۔صوفی تاں مُنیل ݙاند اے, اوندے بِنا واقعی اسمبلی نئیں چل سگدی تہاݙی۔۔۔اچھا, ݙسا کیا ڳالھیں تھئین, مرشدکریم نوازپچھا۔
میں آکھیا سئیں, سویل ݙاہ وڄے توں گِھن کے ٻݙدی دیغر تئیں ݙسوکیہڑی ڳالھ نہ تھئی ہوسی۔
روز دی ایہا ووھاند ہوندی ہائی, سویلے 10وجے گھروں نریان کرکے صوفی تاج گوپانگ سئیں دین مندمستوئی دے ہوٹل دی بنچ تے ٻیٹھے ہوندے ہَن, آوݨ سیتی 2چاہ دا آرڈر ݙیندے ہَن, حرام اے جو کݙاہیں ہک چاہ دا آکھیاہووے۔۔۔حالی دین مندپیالیں وچ چاہ پلٹیندا پیاہوندا ہائی ݙوچار سنگتی پُڄ ویندے ہَن, ول تندیرٻدھیج ویندی ہائی ݙواُٹھدے پئین چارٻہندے پئین، ایہوسلسلہ ٻݙدی دیغرتئیں چلدا ہائی, شابس اے شودے دین مندمستوئی دی جیہڑا کامریڈیں دی سٹ چیندا ہائی۔
ہک ݙینہہ دی ڳالھ اے, اسمبلی معطل ہائی کیوں جوصوفی صیب آپڑیں وݙے پُتربخت خاں (ابوذرغفاری) دے چیک اپ سانگے ملتان ڳئے ہوۓ ہن, میں ہوٹل تے ڳیوم تاں دین مندمستوئی دانشور بنڑیا بیٹھا ہا, او پیلے کوٹاݨے, دُری مراثی تے چاچے خیروموچی کوں سیاسی مسئلے ٻیٹھاسمجھیندا ہائی۔۔۔میں دل وچ آکھیاصوفی دی اسمبلی معطل نئیں تھی سگدی, ول اُتھائیں ٻہہ ڳیومی۔
میں 2003توں اسلام آباد وچ رہندا پیاں, ہک تاں صحافت دیاں ذمہ واریاں وجھاسیاست دی گُھٹی, قومی اسمبلی سینیٹ داشئیت کئی اینجھا اجلاس ہوسی جیڑھا چُک ڳیاہووے, پر۔۔۔جیڑی بحث صوفی دی اسمبلی وچ تھیندی ہائی, قومی اسمبلی سینیٹ دی بحث اوندی کنڑائی وی کائنی!!
صوفی دی اسمبلی دی چس ای ٻئی ہائی یار۔۔۔میں ہروز سویلے اُٹھی چھاچھڑ نئیں دے تل وچ ٹھڈی ٹھار ریت تے تھولی کثرت کرکے ہک میل دی دوڑ لاکے نئیں دے امرت جل وچ تڑ کرکے نریان کھا کراہیں سدھا بس پکڑیندا ہمی جوکتھائیں صوفی دی اسمبلی وچو لیٹ نہ تھیواں, جیویں ہروز کوئی نوکری تے ویندے اینویں میں ہروزصوفی دی اسمبلی وچ ویندا ہمی, جتھ وݙی وݙی شخصیات دیاں ڳالھیں سُنڑدے ہاسے تے ادب آداب وی سکھدے ہاسے, اکثرشام کوں لیٹ تھی ویندا ہمی, ول فاضلپور خالی کھڑے آپݨے مکان وچ ٹک پوندا ہمی تے اکثرکامریڈ منظوربھوہڑدی سنگت وی نصیب تھی پوندی ہائی۔ ول جݙاں مکان وِک ڳیا تاں ہروز شام کوں بس پکڑنڑی ہوندی ہائی یا ول آپݨے مامے (میاں جاویداحمدقریشی)دے گھر لڳاویندا ہمی۔۔۔پر صوفی دی اسمبلی وچو غیرحاضری نہ تھیوݨ ݙیندا ہمی۔۔۔۔اسمبلی وچ صوفی صیب آپݨیاں ݙو یاترائیں دے قصے لازمی سُنڑویندے ہَن, جیہڑے ٻہوں چسُولے ہَن۔۔۔ہک رتے دیرے وچ ممتازبھٹو سئیں دی اوتاک یاترا تے ݙوجھا دیرہ بگٹی وچ نواب اکبربگٹی دی اوتاک (محل) تئیں یاترادا قصہ, ݙوہیں قصے سگت پڑھ سُنڑ چکی اے, اتھ بیان کریساں تاں لکھت درگھی تھی ویسی۔
اسلام آبادوچ میݙے سانگے صوفی تاج گوپانگ دی کتاب "صدیں سچ الایا” چھپݨ دی وونت حریانی دا موجب بݨی کیوں جو2003تئیں جے تک میں وسیب اچ ریہاں میں صوفی صیب کوں کݙاہیں کجھ لکھیندا نہ ݙٹھا صوفی تاں ٻلیار ہائی جیندیاں ڳالھیں کئی کئی پہرسُݨدے ہاسے تے چس نہ مُکدی ہائی, کئی سنگتیں صوفی کوں کجھ لکھݨ دی صلاح وی ݙتی پر صوفی ک7اہیں عمل نہ کیتا۔ جݙاں صوفی تاج گوپانگ دی کتاب چھپݨ دی وونت ملی تاں میکوں شک پئے ڳیا جو ایندے وچ کئی رولا اے, کامریڈغلام عباس ݙاہر (نازک نورپوری) صوفی دی بیماری بارے ݙسایا تاں یقین نہ تھیا۔ پرجݙاں آپ فاضلپور آکے صوفی کوں ملیومی تاں ہک اینجھا ݙکھ تھیا جیہڑا اڄ تئیں ہے پیا, میݙے سانگے اے وݙے ݙکھ دی ڳالھ ہائی جیندیاں ڳالھیں اساں سبھے سنگتی چس نال سُݨدے ہاسے اڄ او اکھر لکھݨ تے مجبور تھی ڳئے, اوندے بعد وی صوفی نال کئی واری میل تھیا پرجݙاں وی میل تھیا تاں ہک عجیب جھئیں مونجھ دل کوں آپݨی مُٹھ وچ نپ گھندی ہائی ول میں صوفی دے رلے ڈھیردیر ٻہہ نہ سگدا ہمی تے صوفی دیاں دین مندمستوئی دے ہوٹل تے ٻہہ کے کیتیاں ڳالھیں یاد کرکے دل وچ ودھیک ارمانی تھیندا ہمی, اکثراکھیں پُس ویندیاں ہَن۔ ہک واری صوفی میکوں آکھیا وی سہی جو یار توں ڈھیردیر میݙے رلے ٻہندا کیوں نیوھی, الویندا کیوں نیوھی۔۔۔پر میں کیویں ݙسیندا جو میں تاں اوں چس وچ آں جݙاں دین مندمستوئی دے ہوٹل تے ٻہندے ہاسے تہاݙیاں ڳالھیں سُݨدئیں سویل توں دیغرکرݙیندے ہاسے, سیالے کوں واہ دی بِھک تے صوفی دی وساخ اچ کچاری لڳدی ہائی, کامریڈ منظوربھوہڑ, چاچاگل مندنقی تے ٻئے سوجھواݨ کٹھے ہوندے ہن, رات دھم ویندی ہائی پر ڳالھیں نہ کُھٹدیاں ہن, میں نفسیاتی طور تے صوفی تاج گوپانگ دی بیماری تے اُنہاندی زبان دے کمباٹ کوں کݙاہیں قبول نہ کرسگیومی تہوں انہاں دے رلے ڈھیردیر نہ ٻہہ سگدا ہمی۔
ہک واری اسلام آباد وچ میکوں ہک سافٹ وئیر انجینئر ملیا جیہڑا بل گیٹس دی کمپنی مائیکروسافٹ سانگے کم کریندا ہائی, میں اونکوں ہک سافٹ وئیر ٹھہاوݨ دا آئیڈیا ݙتا جو اِنڈرائڈ موبائل سانگے ہک ایپلی کیشن ٹھہائی ونڄے جیندے وچ سرائیکی زبان دے سمورے شبد آپݨی صوتی ادائیگی سُودھے موجود ہوون, موبائل فون دا سپیکر کھول کے بندہ مائیک وچ بھانویں جو چِچرا الاوے ایپلی کیشن سمُورا شبد سپیکر وچوں کڈھے۔ سافٹ انجینئر کوں میݙی گالھ انگیں لڳی تے اوں آکھیا کم تھی سگدے میں سینئرسافٹ وئیرانجیئرز نال صلاح کرکے ہک ہفتے بعد ݙسیساں, ول او ݙاہ ݙینہہ بعد اوندافون ملیا تاں آکھیوسی سرائیکی یا اردو زبان دے سمُورے شبد کٹھے کرکے انہاں دی آڈیو ریکارڈنگ کرکے USBمیݙے حوالے کرو ترائے مہینے وچ ایپلی کیشن تیارتھی ویسی, فیس تراۓ لکھ روپے گھنساں پرہک شرط اے جو مریض الفاظاں دی 50 فیصدادائیگی کرسگدا ہووے, نال ای مریض دی ڳال مہاڑ دی ریکارڈنگ وی منگ گھدوسی۔۔۔۔میں خوشی کنوں پُھنڈیا نہ ماندا ہمی, صوفی کوں فون کرکے آکھیم گودا تہاݙی بیماری دا میں ایہوحل کڈھیا ہیمی, صوفی وی خوش تھیا۔ سافٹ وئیرانجینئرنال ڳالھ پکی تھی گئی تے اوکجھ ٹھپی وی میڈے کولو گِھبن ڳیا۔ سرائیکی زبان دے اکھر کٹھے کرݨ سانگے کامریڈغلام عباس ڈاہر نال ڳالھ کیتی, ول میں ہک مہینے بعد فاضلپور ونڄ کے صوفی کوں ملیومی تاں مونجھ کجھ ودھ ڳئی, کیوں جو صوفی دی زبان دا کمباٹ پہلے توں ودھیک تھی ڳیا ہائی۔ میں فوراً سافٹ وئیرانجیئر کوں فون کرکے اے ڳالھ ݙسائی تاں اوں آکھیا ول اے کم نی تھی سگدا, ایپلی کیشن سانگے ضروری اے جو شبدیں دی ادائیگی وچ چِچراٹ ہکے لیول تے کھڑ ونڄے, ول اساں سوچیا تراۓ مہینے مزید ݙہدوں, پر صوفی دی زبان دا کمباٹ تے شبدیں دا چِچراٹ ودھدا ڳیا جئیں پاروں اساں ہاری من گھدی۔ چھیکڑی تراۓ سال تاں میکوں وی صوفی دی کئی 0الھ چیتے نہ پوندی ہائی, ول جݙاں صوفی سنگت کوں تاکید کیتی جومیکوں فون کرکے میݙے نال ڳالھیں کیتیاں کرو بھلے جو تہاکوں میݙی کئی گالھ اُکا چیتے نہ پووے تساں آپڑیں ڳالھ جاری رکھی کرو, ایندے تے عمل کریندیں میں وی ݙو واری صوفی کوں فون کیتا پر صوفی دی زبان دی چِچراٹ ݙیکھ میں ودھیک مونجھا تھی ویندا ہمی تے فون بند کرݙیندا ہمی, ہک واری دی گالھ اے میں فون بندکیتا تاں صوفی دی کال آڳئی, ول میں روݙتا۔۔۔اصل وچ میݙا دل کݙاہیں اے ڳالھ نہ منیندا ہا جو صوفی تاج گوپانگ کوں الاونڑ دی مُتھاجی وی ہوسگدی اے!!
صوفی تاج گوپانگ جیہڑا اندرویں کوٹلے دا رہݨ والا ہائی اوں زندگی دا ودھیک حصہ فاضلپور وچ گزاریا تہوں او فاضلپور کوں شہرِوفا آہدا ہائی۔۔۔پر, میں صوفی دی ایں ڳالھ توں صہمت کائنا ہمی, ہک واری فیسبک دے مُکھ پنے تے صوفی فاضلپور دی تاریخ لِکھݨ دا منݙھ ٻدھیا, پر میں اعتراض جڑ ݙتا جو تساں صرف او واقعات لکھیندے پیو جیہڑے ایں شہردی تریف اِچ آندن, تساں کجھ واقعات لُکیندے کیوں پیو۔۔۔۔ول صوفی اے کم ٹھپ ݙتا۔
میکوں کوشش دے باوجود یاد نی پیا آندا جو میݙی صوفی تاج گوپانگ نال کݙاں سونہہ بنڑی, میݙی یاداشت بلکل ٹھیک ٹھاک اے, میکوں جݙاں میں ݙوجھی جمات پڑھدا ہمی اوں ویلھے توں گھِن کے اڄ تئیں دیاں ساریاں ڳالھیں میݙے ہاں تے لکھیاں کھڑین, صوفی صیب دا و7ا پُتربخت خاں (ابوذرغفاری) میݙا ہم جمات ہائی, اوں توں چھوٹا کابل خاں میݙا یار ہائی تے سب توں چھوٹا سبطین خاں میݙا ننڈھا بھِرا اے, پر میکوں نی پیا یاد آندا جو صوفی کنوں اݨ سونہے کݙانہہ ہاسے۔۔۔۔۔میکوں تاں بس ایہو یاد آندے جواساں ہرجنم وچ صوفی دے سونہے ہاسے۔۔۔تہوں میں آپݨی ذات کوں صوفی تاج گوپانگ توں انج کرکے نی ݙیکھ سگدا, جیکر کئی آکھے جو میݙی ذات تے صوفی دا چھانواں تاں اے ڳالھ اصلوں درست ہوسی۔
شئیت اے ڳالھ زمان جعفری کیتی ہائی, سرائیکی تحریک دے ترائے تاج اِن۔۔۔ڄام تاج ٻرڑہ, بیرسٹرتاج لنگاہ تے صوفی تاج گوپانگ۔۔۔۔جام تاج ٻرڑہ ہوراں ٻہوں پہلوں رضا تھی ڳئے ہن, بیرسٹرتاج لنگاہ سئیں اُنہاں دے بعد ٹُرڳئے تے ہݨ اساکوں صوفی تاج گوپانگ دا وچھوڑا بھوگڑاں پئے ڳئے, میݙے سانگے تاں ایں کنوں وݙا باری بار ایہو اے جو کابل خاں, سبطین خاں کوں ابے دی مُکاݨ کیویں ݙویجے۔۔۔کوئی ہووے ہا جیہڑا رلے تھیوے ہا سڄے وسیب کوں صوفی تاج گوپانگ دی مُکاݨ ݙویجے ہا۔۔۔۔۔۔۔!!!!
صدیں دا سچ ہمیش رہسی
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر