انویں تیں ملتان،ملتان اے۔
ہیں
ملتان دے متعلق۔امیرخسرو آکھیا ھا۔
چہار چیز از تحفہ اے ملتان۔
گرد،گرما،گدا او او گورستان۔
ایں ست ہزار پرانڑیں تاریخ رکھنڑ الے ملتان شھر دی جیرھی منظر کشی امیر خسرو نیں کیتی اے۔انوندا چنگاں جواب دانشور۔لکھاری اپڑیں پتہ نہیں کیرھی،کہیں کتاب اچ ڈے ڈتے۔دھریجہ صاحب نیں امیر خسرو دی ایں کہاوت اکھانڑ دی نفی کیتی اے۔ظہور دھریجہ صاحب نیں امیر خسرو کوں اکھیئے۔اے گرد، گرما،گدا او۔گورستان دا تحفہ۔ایں شھر کوں کئیں عطا کیتے۔ ہیں توں پہلے تیں ملتان باغ اے بہشت دے جھٹکے ڈیندا ھا۔جتھاں گرما گرد،گدا او گورستان دا ذکر تھئے۔اتھاں جینویں جینویں لشکر کشیاں تھئین۔یا انگریز اور رنجیت سنگھ نیں ملتان تیں جیرھی بر بریت دے مظاہرے کیتنن ۔انہیں دا ذکر کرنڑ بہوں ضروری ھا۔جیرھا نئیں کیتا گیا۔امیر خسرو دا اے فرض بنڑدا ھا۔او ملتان دے اجڑنڑ دے سارے اسباب وی نال ڈسے ھا۔۔
ملتان اولیا اللہ دا شھر اے ملتان پرہلاد بھگت دا شہر ھے ملتان سورج دیوتا دا شہر ھے۔ملتان شاہ شمس تبریز دا شھراے۔۔ملتان بہاوالدین زکریا دا شھر اے۔ملتان حافظ جمال دا شھر اے۔ملتان نواب مظفر شہید دا شھر اے۔ملتان اہل اے علم الیں دا شھر اے۔ملتان نقش نگاری دا شھر اے۔،سونڑھیں ،کسبیں کاریگریں دا شھر اے۔ملتان گھنٹہ گھر دا شھر اے، مشہور سونڑھیں قلعے دا شھر اے ۔ملتان پیار کرنڑ الیں لوکیں دا شھر اے۔ملتان اچ کہیں شئے دی کمی نئیں۔ملتان ادبی سرائیکی تنظیمیں دا شھر اے۔ملتان پہلے سرائیکی جھوک اخبار دا شھر اے۔ملتان بزم اے ثقافت دے بانی ڈاکٹر غضنفر مہدی۔خان رضوانی دا شھر اے۔مہر عبدالق دا شہر اے۔نور احمد فریدی دا شھر اے۔سرائیکی ادب دے بانی عمر علی خاں بلوچ دا شھر اے۔سرائیکی رسالہ اختر کڈنھڑ الے اختر علی خاں بلوچ دا شھر اے اے۔
ملتان سئیں ظہور احمد دھریجہ صاحب دا شھر اے۔حاجی عید احمد دھریجہ دا شھر اے۔مسیع اللہ خاں جامپوری دا شھر اے۔افضال بٹ دا شھر اے۔ایاز احمد دھریجہ دا شھر اے۔ذبیر دھریجہ دا شھر اے۔بابا ممتاز دھریجہ دا شھر اے۔اجمل دھریجہ دا شھر اے۔سلطان دھریجہ دا شھر اے۔رضوان دھریجہ دا شھر اے۔اجمل دھریجہ دا شھراے۔ضمیر ھاشمی دا شھر اے۔شبیر بلوچ دا شھر اے۔شریف بھٹہ دا شھر اے۔دلاور خاں دا شھر اے۔عامر چوہدری دا شھر اے۔خواجہ آفتاب دا شھر اے۔غلام عباس دا شھر اے۔شریف خاں لشاری دا شھر اے۔مظہر عباس کات دا شھر اے۔ڈاکٹر محمد افضل ڈھانڈلہ ایم این اے شھر اے۔مرحوم تاج محمد خاں لنگاہ دا شھر اے۔بی بی نخبہ تاج لنگاہ دا شھر اے اے۔ملک اللہ نواز وینس دا شھر اے۔احمد نواز سومرو دا شھر اے۔ملک جاوید چنڑ دا شھر اے۔رانا فراز نون صاحب دا شھر اے۔عنایت اللہ مشرقی دا شھر اے۔اصف خاں کنیڈا آلے دا شھر اے۔مہار ابوبکر دا شھر اے۔خان اے اعظم خاں پتافی دا شھر اے۔شیخ افضل دا شھر اے۔شوکت مغل دا شھر اے۔مہدی الحسن شاہ دا شھر اے۔حیدر جاوید سید دا شھر اے۔پروفیسر عامر فہیم دا شھر اے۔عبدلطیف بھٹی دا شھر اے۔مرشد رفعت عباس دا شھر اے۔باسط بھٹی دا شھر اے۔پروفیسر محبوب تابش دا شھر اے۔محمود مجہے دا شھر اے۔ڈاکٹر مقبول گیلانی دا شھر اے۔خورشید ملک دا شھر اے۔ذکااللہ انجم ملغانی دا شھر اے۔پرفیسر اکرم میرانی دا شھر اے۔پرو فیسر خالد اقبال دا شھر اے۔ممتاز کلیانی دا شھر اے۔پرو فیسرنسیم اختر پی ایچ ڈی سرائیکی دا شھر اے۔عطا لنڈ دا شھر اے۔ملک فرید دا شھر اے۔نصراللہ خاں لغاری داشھر اے۔ڈاکٹر نعیم خاں لغاری دا شھر اے۔اسلم خاں گورمانی دا شھراے۔سردار عاشق خاں مریدانی دا شھر اے۔پرو فیسر سبطین خاں گوپانگ دا شھر اے۔مرحوم حسن رضا بخآری دا شھر اے۔مطلوب بخآری دا شھر اے۔عابدہ بخآری دا شھر اے۔اجالا لنگاہ صاحبہ دا شھر اے۔مختیار لنگاہ دا شھر اے۔فیصل صبا صاحبہ دا شھر اے۔میاں منصور کریم سیال دا شھر اے۔عبدالستار تھیم دا شھر اے اے۔ایم ڈی گل صاحب دا شھر اے۔رانا ذیشان نون دا شھر اے۔ممتاز جئی دا شھر اے۔ممتاز خاں ڈاہر دا شھراے۔سید مظفر بخآری دا شھر اے۔پرو فیسرپرویز قادر دا شھر اے۔رئیس اسد دا شھر اے۔پروفیسر اجمل مہار دا شھر اے۔عامر عزیزبراڈ کاسٹردا شھر اے۔اکمل وینس دا شھر اے۔مظہر جاوید دا شھر اے۔عبدالستار قمر دا شھر اے۔ندیم شاہ، دا نیوز دا شھر اے۔غلام رسول خاں گورمانی دا شھر اے۔شکیل احمد ڈان دا شھر اے۔شوکت اشفاق پاکستان دا شھر اے۔سہیل بلوچ دا شھر اے۔اطہر لشاری دا شھر اے۔جاوید امبر دا شھر اے۔۔مظفر گیلانی دا شھر اے۔غیاث لنگاہ دا شھر اے۔رفیق خاں احمدانی دا شھر اے۔اسلم خاں ملکانڑیں دا شھر اےطیب خاں ملکانڑیں دا شھر اے۔ملک مظہر امام ڈب دا شھر اے۔حاجی امان اللہ ناصر دا شھر اے۔جاوید شانی دا شھر اے۔ایم ایم بھٹہ دا شھر اے۔مرحوم حاجی حمیدالدین انصاری دا شھر اے۔ملک عاشق میتلہ دا شھر اے۔ملک الطاف میتلہ دا شھر اے۔کامریڈ یامین بھائی دا شھر اے۔رانا الطاف حسین دا شھر اے۔ملک محسن بھٹہ دا شھر اے۔مشتاق چشتی دا شھر اے۔ڈاکٹر یحی بھٹی ایڈوکیٹ دا شھر اے۔قاسم خاں سیال براڈ کاسٹر دا شھر اے۔بہار حسین براڈ کاسٹر دا شھر اے۔ساجد ملتانی دا شھر اے۔فہد قتال پوری دا شھر اے۔ایازمہدی دا شھر اے۔استاد ریاض طبلے الے دا شھر اے۔ظفر لنڈ ایڈو کیٹ دا شھر اے۔شیخ صمد ایڈوکیٹ دا شھر اے۔ملک اللہ داد جوعیہ ایڈو کیٹ دا شھر اے۔غلام قادر بلوچ دا شھر اے۔عامر بلوچ دا شھر اے ۔قیصر بلوچ دا شھر اے۔نوید شیر خاں لنڈ ایڈو کیٹ دا شھر اے۔ملک غلام شبیر سرائیکی دا شھر اے۔
بلکہ ایں توں وی ڈھیر لوکیں دا شھراے۔مگر ایں شھر دے گانڈھے اچ ڈھیر حصہ مرحوم شمیم عارف قریشی دا اے۔جیکوں اپڑیں مرنڑ دی بہوں اباہل ھئی۔ بے وقتی موت جو آئی اے۔اج وی اوندی تحقیق بہوں ضروری اے۔۔اونکوں میں نئیں سمجھدا موت آئی ھووے۔میں سمجھداں او صرف ایڈو کنوں اوڈیں گئے۔او ہنڑ وی ساڈے اچ او اکثر ھوندے پیا۔اساں ڈیکھ نسے سگدے۔او ساکوں ڈہدا رہ ویندے۔شمیم عارف قریشی مرنڑ دے ڈا دا ناں ھا۔لیکن اپڑیں جیندیں اہدا ھا ۔لوک بے وفا ھن۔لوک ظالم ان۔جرم آپ کریندن۔ڈوہ اللہ سئیں تیں ڈیندن۔اللہ پاک دی عبادت دل نال نئیں کریندے۔صرف ڈکھاوا کریندن۔یکا اکثر اے شکایت کریندا رہ ویندا ھا۔اہدا ھاکینجھے لوک ان۔کھیر اچ پانڑیں وی ملیندن نماز پڑھدن۔۔ذخیرہ اندوزی کریندن نماز پڑھدن۔کرپشن کریندن نماز پڑھدن۔رشوت دے پیسیں نال کوٹھی بنگہ بنڑیندن آتیں ھاذا من فضل اے ربی لکھویندن نماز پڑھدن۔سارے کاروبار سود تیں کریندن نماز پڑھدن۔امام بارگاہ مسجد اچ بم دھماکے کریندن نماز پڑھدن۔مسجد دے ممبر تیں کوڑ مریندن نماز پڑھدن۔کہیں دی دھی بھینڑ دا ڈاک چوا گھندن نماز پڑھدن۔سندھوں مریندن نماز پڑھدن۔ڈاکے مرویندن نماز پڑھدن۔کوڑ مریندن نماز پڑھدن۔کوڑے قران چیندن نماز پڑھدن۔کوڑیاں قسماں چیندن نماز پڑھدن۔توں ڈس نماز اے یا اللہ نال بئیمانی اے۔اللہ سئیں نال وی کوڑ کریندن۔
اللہ سئیں کوں مسیت مندر اچ گولیندن۔اپڑیں اندرو نئیں گولیندے۔بندیں اچ نئیں گولیندے۔شمیم عارف قریشی ہک میل مچ دا ناں ھا۔میلیں ٹھیلیں دا ناں ھا۔شمیم عارف قریشی پھلیں دا ناں ھا۔پھلیں د خوشبو دا ناں ھا۔شمیم عارف قریشی دریا دی بھر تیں ملدا ھا۔شھر اچ ملدا ھا۔شھر دیں گلییں تھلیں تیں ملدا ھا۔رات کوں سمھدا نہ ھا۔ڈیہنہ کوں سمھنڑ کوئی نہ ڈیندا ھا۔کوہ قامت انسان ھا۔شاعر ھا تیں بلند بالا شاعر ھا۔خواجہ غلام فرید دے بعد سرور کربلائی۔شمیم عارف قریشی عالی اے مرتبت شاعر ھن۔
وجیح چہرہ فقیرفقرا دے ویس اچ ڈاڈھا چنگا لگدا ھا۔وڈیپا ھونونڑ دے باوجود وی وڈیپے کنوں نفرت ہس۔کھلدا وی ھا کھلویندا وی ھا۔پڑھدا وی ھا پڑھیندا وی ھا۔اپڑیں من اچ بھا دے بھانبڑ جو ھونون ھا۔ ول وی بے دی بھا تیں پانڑیں سٹیندا ھا۔من دی مستی موج اونکوں مونجھا نہ تھیونڑ ڈیندی ھئی۔یاریں دی متھے دی تحریر پڑھنڑ دا ڈپلومہ کیتی ودا ھا۔بے دا حال گھندا ھا۔اپڑاں حال نہ ڈیندا ھا۔اہدن شمیم عارف قریشی دے بغیر محفلاں ادھوریاں ھوندیاں ھن۔جگراتے بیکار ھوندے ھن ۔اے جیرھا بندہ ملتان دی شناخت ھوندا ھا۔بد قسمتی تیں ساڈی ساڈے ملتان دی اے ھ ۔ساکوں اوندے جمڑیں دے ڈیہنہ دا پتہ اے نہ مرنڑ دے ڈیہنہ دا پتہ اے۔واہ ساڈی ملتان دے پتر نال ساڈی محبت۔ہیں گال دا جواب ساڈے کولھو اللہ ضرور گھنسی۔اکھسی جئیں میکوں اپڑیں اندرو گولیئے۔جئیں میکوں میڈے لوکیں اچ گولیئے۔تساں اونکوں نئیں گولیا۔
مرحوم شمیم عارف قریشی بہوں وڈا انسان ھا۔بندیں کوں یاریں کوں گنڈھ گنڈہیپ دا اللہ سئیں کنوں ٹھیکہ گھدی ودا ھا۔ہک دفعہ ایں تھیا جو گھننڑ محبوب تابش دی وستی اچ کوئی مرجی دا میل ھا جیرھا میکوں یاد نئیں پیا اندا ۔واپسی تیں اظہر کلیانی نیں اپڑیں شھر کالے اچ ساریں دوستیں کوں چاہ تیں سڈیا ھویا ھا۔اوندے اچ غالبن سئیں ظہور دھریجہ۔محبوب تابش۔سیف اللہ اصف۔بے وی کجھ دوست موجود ھن۔کہیں میڈی بے ضابطہ گال دی وجہ نال مرشد رفعت عباس سئیں ناراض تھی کیں چاہ پیتے بغیر چلیئے گئے۔ساریں دوستیں رفعت سئیں کوں آکھیا مہربانی کرو۔گال آئی گئی تھی گئی اے۔اکبر خاں معزرت وی کر گھدی اے۔
ول وی رفعت سئیں گال نہ منی۔لگے گئے۔ساریں دوستیں کوں ڈاڈھی مونجھ مونجھاری تھئی۔ایں گال کوں کجھ عرصہ گزر گئے۔اساں ڈوہیں چپ کرکیں کہیں دے آگو دھاں دھائیں دا اظہار نہ کیتا۔جیویں کوئی واقعیہ آی نہ تھیا ھوووے۔کجھ عرصے بعد ملتان ارٹس کونسل اچ کوئی پروگرام پیاتھیندا ھا۔میں کلھا باہرو برامدےاچ کھڑا ھامیں۔شمیم عارف قریشی رفعت سئیں کوں نال گھن کیں میڈے کولھو لگا ائے۔شمیم عارف قریشی ہمیشہ الی کار نو کیں گلکڑی پاتی۔رفعت سئیں کوں گلکڑی پوائی۔
رفعت سئیں نیں اپڑیں کتاب وی دان کیتی۔میکوں ایں گال دا آج تئیں پتہ نئیں لگا مرشددی ناراضگی دا شمیم عارف قریشی کوں پتہ کیویں لگے۔کاش شمیم عارف قریشی توں اگر آج جیندا ھوندا کوئی کہیں دے کولھو ناراض نہ ھووے ھا۔جڈاں جو ملتان ملاقات تھیوے ھا۔لطیف بھٹی سئیں دے نال ھوندا ھا۔کجھ عرصے دے بعد میں اے وی محسوس کیتا۔شئیت لطیف بھٹی دی تیں ایندی روح رشتے دی ڈھیر سانجھ اے۔ہک دفعہ جھوک اخبار دے دفتر اچ اے ڈوہیں کٹھے ھن۔میں لطیف بھٹی کوں گلہ ڈتا ۔اپ تیں بھٹی صاحب ساڈے یار نوھے بنڑیئے۔ہتھو ساڈے کولھو شمیم عارف قریشی وی کھس گھدے وے۔وخت ھا وخت دیاں گالہیں ھن۔ہک دفعہ شمیم عارف کوں ٹیلیفون کرتیں میں پچھے میل ملاقات نئیں پئی تھیندی۔
ملتان چھوڑ گیو کیا۔اکھیس نہ کئیناں۔میں اکھیئے میں وچو ٹیلیفون تیں رابطہ کیتے۔نمبر جناب دا بند ھا۔اکھیس نہ کئیناں نمبر میڈا کڈاہیں نئیں بند تھیا۔البتہ جاگدا ڈھیر اں۔جیلھے تھک پنداں ڈسیندا کہیں کوں نمہیں۔ریسٹ سکون دی خاطر لطیف بھٹی دے مکان تیں جیرھی بہوں پرسکون جاہ اے۔جتھاں ۔ڈو پھلکے۔لسی۔مکھنڑ مل ویندے۔چس اویندی اے۔ول نمبر بند کر گھوک کیں سمھ وینداں۔ول رات ساری سنگتیں نال چاگداں۔جیلھے نمبر بند ھووے۔سمجھ گیا۔میں لطیف بھٹی دی کوٹھی تیں ھو ساں جے انوانڑاں ھووے تیں ول اوڈھاہیں آگیا کر۔پرسکون جاہ اے۔ڈو چار گھنٹے پرسکون گزردن۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔شمیم عارف قریشی مرگئے۔پچہیں ایں تھئے ول ملتان مویا گئے۔لطیف بھٹی اہدے۔
شمیم عارف قریشی یکا یاد آندے۔کہیں ویلھے ایں وی تھیندے۔درد دھاڑاں مار نکلدن۔کجھ لوک پچھدے وی ھن کیوں روندے وے۔کہیں کوں کیا ڈسوں۔کیوں روندوں۔بابا ملتان کوں روندوں۔پوسٹ لکھنڑ کنوں پہلے انکشاف تھئے جو شمیم عارف قریشی 12 اگست کوں جایا ھا۔11 اگست کوں ملتان کنیں رسیئے۔
ول ھوں 12 اگست کوں جڈاں جایا ھا۔ھوں ڈیہنہ 12 اگست کوں ما مٹی کوں چم ما مٹی کوں ولھیٹ ما مٹی کوں گلکڑی پاسکھ سکوں کوں پیارا کرجھوٹے جگ جہان کنوں جان چھوڑا ملتان کوں لاوارثا کر ملتان کوں چھوڑ کیں بے ول کہیں بے ملتان دو ٹر پئے۔وت ویندی واری مسیتیں مندریں تی گردواریں اچ سانجھ سلوک کوں زندگی دی قربانی ڈے اہدا گئے ۔نہ کوئی شیعہ نہ کوئی سنی نہ ہندو نہ مسلمان ۔اعلی ھ اللہ دا انسان ۔ایہو کجھ آکھ ہنڑ ساڈی انتظار اچ اے ۔سنگ سنگتیں دے آون میں پھل پیریں تیں کیراں۔بقول لطیف بھٹی ویندی وار ملتان دے ناں ہک پیغام چھوڑ گئے۔۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
آساں خلق کوں روز سلام کیتے۔
آساں رب دے نال کلام کیتے۔
رب گوٹھیں اچ رب سالہیں اچ۔
رب کل فقیری حالیں اچ۔
رب کانیں کاہیں ٹالہییں اچ۔
رب گھوٹ کنوار دے گالہیں اچ۔
رب ساڈے ونڑ وسرام کیتے ۔
آساں رب دے نال سلام کیتے۔
رب مکھنڑ ماکھیوں مٹھا ھ۔
آساں رج خلقت اچ ڈٹھا ھ۔
او جھوک اساڈی وٹھا ھ۔
آساں آؤندے نال آرام کیتے۔
آساں خلق کوں روز سلام کیتے۔
آساں رب دے نال کلام کیتے۔
رب کل دی جئی دے میلے اچ۔
رب مونجھاں دے پتریلے اچ۔
رب روھی اچ رب بیلے اچ۔
رب بھوئیں تیں شام سویلے اچ۔
اوں ہر جاہ درشن عام کیتے۔
آساں خلق کوں روز سلام کیتے۔
آساں رب دے نال کلام کیتے۔
رب کل وستی دے بالیں اچ۔
رب اجڑی ما دے حالیں اچ۔
او جھمر کھیڈ دھمالیں اچ۔
او خلق دے کل سوالیں اچ۔
اونکوں ہر ہر جاہ ہرنام کیتے۔
آساں خلق کوں روز سلام کیتے۔
آساں رب دے نال کلام کیتے۔
۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔شمیم عارف قریشی
شمیم عارف قریشی دی بارگاہ اچ نزرانہ۔ہدیہ۔جے یار فرید قبول کرے چا۔
سئیں دا آپڑاں اکبر خاں ملکانڑیں۔
۔
About The Author
اے وی پڑھو
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر
موہری سرائیکی تحریک دی کہاݨی…||ڈاکٹر احسن واگھا