ایں نعرے دی گونج اجکل سوشل میڈیا تیں بہوں حے۔ہر کوئی ایں نعرے کوں اپݨے اپݨے طریقے نال interpret کرݨ دی کوشد کریندا پائے۔
خاص کر ماروی سرمد تے خلیل الرحمن دی ہیک ٹی وی تیں بحث دے بعد ایکوں بہوں زیادہ ڈسکس کیتا ویندا پائے۔
اے نعرہ دراصل ڈو ہزار سولہ اچ کینیڈا دے کجھ تریمتیں تے جوانیں شروع کیتا ہا جیندے پچھوں ابارشن دے پے در پے واقعات ہن جیرحے ہیک سیاسی تحریک دی شکل اختیار کر ڳئے ہن۔جیرحے بعد اچ تریمتیاں دے حقوق دی شکل اچ ہیک وڈی سیاسی تحریک دا حصہ بݨ ڳئین یا بݨا ڈتے ڳئین۔ایں سوال تیں ول کڈاہیں وقت ملا تاں ڳالھ کریسوں ۔ہالی ایکوں اساں ہیک ڈوجھے پہلو نال ڈیہدے ہیں جو اتھوں دے وسنیک ایکوں کیویں ڈیہدن۔
کجھ لوک سمجھیندن جو ایں نعرے دا مطلب فحاشی پھیلاوݨ حے تے ایندا تعلق جنسی بے راہ روی تے بے حیائی نال حے جبکہ ڈوجھا حصہ اے سمجھدے جو ایندا تعلق انسانی بنیادی حقوق نال جڑیا ہویا حے۔سوسائیٹی دا ہیک حصہ ایہو جیہاں وی حے جیرھا سمجدے جو اے نعرہ بالکل کہیں مقصد کولو خالی حے تے عورت ہیک چیز (commodity) حے جیندی حفاظت مرد تیں لازم حے جیویں کوئی اپݨی جائیداد دی حفاظت کریندے۔
ہݨ سوال اے پیدا تھیندے جو سوسائٹی دی ایں سوچ دی ونڈ اچ حق تیں کون حے تے کیندی ڳالھ اصولی تے عقلی طور تیں درست حے؟
پہلے انھاں دوستاں واسطے ہیک تاریخ دا سچ لوظیں اچ اتریندے ہیں جیرحے سمجھدن جو تریمت کوں حق حقوق صرف اسلام دے بعد ملن تے اوں کولو پہلے تریمت دی کوئی حیثیت کائینا ہائی۔
شاکا گاڈی ساڈا لکھا پڑھا تے سیاݨا بندہ حے جیندی تریخ تیں گہری اکھ حے او لکھدن جو
"مڈل ایسٹ تے سنٹرل ایشیا دی ہک دریگھی تہذیبی مار دھاڑ پچھوں اڄ جݙاں اساں تریمت تے اوندے شریر بارے سَمسیا دا شکار ہائیں تاں اے لازمی ہے جو اساں وادی سندھ دی قدیم تہذیب دی اوں ریت کوں پھرولوں جیندے وچ تریمت ہک اُتم مقام رکھدی ہئی۔
مہر گڑھ، موہنجو دڑو تے ہڑپہ دے ہندیریں اُتے کم کرݨ آلا ہک آرکیالوجسٹ لکھدے جو انہیں جاہیں دا کوئی اینجھا گھر نہی جیندے وچ تریمت دی مورتی نہی ملی ہووے۔ موہنجودڑو دی "ڈانسنگ گرل” دی مورتی دی شہرت تاں پورے جڳ جہان وچ ہے۔ تریمتیں دیاں سبھے مورتاں ہار سنگھار نال سنگھریا پُنگھریاں ہن۔ انہیں دے” تریمت پُݨے” کوں لُکاوݨ دی کئی کوشت نئیں نظردی۔
آکھیا ویندے جو تریمت وادی سندھ دی قدیم تہذیب وچ دیوی دا درجہ رکھدی ہئی۔ اوندی پوجا تھیندی ہئی۔ او نیچر تے زرخیزی دی علامت ہئی۔
جے لُنڈی ڳالھ کریجے تاں اوں ویلھے تریمت مَت ای سندھو مت ہئی۔ اڄ وی ساݙی لوک ریت وچ ایں جُڑوی ” سندھو۔ تریمت مَت” دیاں جھلکیاں بھنی ترٹے روپ وچ ساݙے سامہݨے آ ویندن۔
تریمت تے اوندا شریر ساݙی ایں قدیم تریمت ریت ۔ مت موجب نہ ساݙے کیتے نہ کوئی ݙر بھئو ہے تے نہ کوئی شرم دی ڳالھ ہے۔ ایں ݙر بھئو تے شرم دا انجیکشن تاریخ وچ مڈل ایسٹ تے سنٹرل ایشیا دے سیاسی تے تہذیبی ݙڈھپ نال لڳے تے ساݙے ڳٹیں گوݙیں وچ ٻیٹھے۔”
لہذا اتھوں اے گالھ تاں واضح تھی ڳئی جو اتھوں دی وسوں اچ تریمت دا آدر کیتا ویندا ہا انہاں کوں کوئی چیز نہ سمجھیا ویندا ہا ۔سوسائیٹی دا او حصہ جیرھا آھدے جو اے لا یعنی فقرہ حے او بالکل غلط موقف تیں کھڑے۔۔عورت دی حفاظت کرݨ دی ذمہ داری مرد کر ہی نئیں سگدا کیوں جو عورت دے حقوق کوں سب کولو زیادہ خطرہ کہیں نہ کہیں مرد کولو ہی حے تے میڈا جسم میڈی مرضی دے پچھوں کاوڑ یا غصہ انہاں مرداں کولو حے جیرحے اپݨے آپ کوں پھنے خان سمجھی ودے ہوندن۔
ہݨ آندے ہیں ڈوجھے حصے دو جیرھا سمجھدے جو اے نعرہ دراصل فحاشی، بے حیائی تے جنسی عمل کوں تحرک ڈیندے یا اوکوں بھڑکیندے۔
اے او لوک ہن جیرحے اپݨے دماک دیاں کنجاں اپݨے ناڑے یا نالے نال بدھی ودن۔انہاں دے نزدیک عورت صرف جنسی عمل تے مرد کوں ہاؤلا کرݨ پاروں بݨی حے۔جونہی عورت دا ذکر آندے انہاں دا دماک کہیں نشئی آلی کار جنسی عمل دا طلبگار ہوندے تے انہاں کوں عورت دے پورے جسم اچوں اوحے اعضا اہم لگدن جیندا ذکر کاما سوترا دی کتابیں اچ زیادہ ہوندے باقی جسم انہاں واسطے بے کار ہوندے۔
اے عورت مارچ کوں وی ایں اکھ نال ڈیہدن اے سمجھیندن جو ایں مارچ اچ اوحے عورتاں شریک تھیندن جیرھا جنسی آزادی منگدن، ہر مرد نال جسمانی تعلق قائم کرݨ چاہندن تے انہاں دے نزدیک انسانی رشتیں دی کوئی حیثیت کائینی، اے ساڈی سوسائٹی دی کلچرل اقدار، مذہب تے ثقافت کولو بالکل مبرا ہن۔ڈو ہتھ ودھ کے اے وی آھدن جو اے کہیں این جی او یا ٻاہر دے ایجنڈے نال ساڈے قبضے اچ یا ساڈے گھر اچ بیٹھاں ہوئیاں تریمتیں کوں خراب کریندن۔
انہاں دی سوچ ایویں ہوندی حے جیویں خلیل الرحمن دی حے جیرھا عورت کوں سوھݨی یا کوہڑی ہووݨ پاروں اپݨی جنسی علت دا معیار طے کر کے اے فیصلہ کرݨ جوگا ہوندے جو کیرھی عورت تیں تھکیجے تے کیرھی عورت کوں ہاں نال لویجے۔
اے او مرد ہوندن جیرحے اپݨے قبضے اچ موجود تریمتیاں دے علاوہ سب تریمتیاں کوں ہیکی نگاہ نال ڈیہدن تے اے رویہ انہاں دے تحت الشعور دا اینجھا حصہ بݨ ویندے جیندے بعد اے معروضیت دا ادداک ہی نئیں کر سگدے بلکہ عورت کوں جنسی موضوع کولو ودھ ڈیکھ وی نئیں سگدے۔
ٹالسٹائی مر کھٹڑا انہاں لوکاں کوں ہیک ایہو جیہیں غلام آھدا ہا جیرحے اپݨی بقا واسطے ہیک اینجھے غلامی دے طوق اچ بھا کے رہ ویندن جیرھا ساری زندگی انہاں دا پیچھا نئیں چھوڑیندا بلکہ او ایکوں برقرار رکھݨ واسطے اپݨی مردانگی کوں ہیک وصف یا خوبی دے طور تیں برقرار رکھݨ سانگے بہوں مکینکل تھی کے حیاتی کوں جیندے رہ ویندن۔
تریجھا حصہ او حے جیرھا ایں نعرے کوں وسیع سماجی تے انسانی حقوق دے نال جوڑ کے ڈیہدے۔جیرھا حقائق کوں معروض دے تناظر اچ تول کے اپݨے دماک کوں اوندا قائل کریندے تے انسانی آدر احترام تے وقت دے ضرورتیں کوں سمجھیندے، اے طبقہ سمجھدے جو ساڈا جسم ساڈی مرضی دا مطبل جنسی بر انگیختی یا فحاشی نئیں بلکہ ایندا مطلب اے حے جو ہر بندے کوں اے حق حے جو جیرھی شے اوکوں پسند حے او اوکوں پاوے ہنڈاوے، بھاویں او چٹا بھرکا پاوے یا نہ پاوے، بھاویں کوئی گھر اچ بہہ کے اللہ اللہ کرے یا بھاویں کوئی باہرو ہوٹل تے بہہ کے چاہ پیوے۔بھاویں کوئی اچی کھری آلی جتی پاوے یا بھاویں کوئی کوئٹہ وال چپل پاوے اے ہر انسان دا ذاتی حق حے۔جیویں جو ہر جی کوں حق حے جو او اپݨا آلھݨا بݨاوے یا او کھڈ اچ راہوے۔
پر اے ڳالھ اتنا سادہ وی کائینی جو ایکوں صرف ہیک آزادی تے حقوق دی جنگ سمجھ کے ایندے اتیں اکھیں بند کر کے من و عن قبول کر گھدا ونڃے۔ایکوں ٻہوں سارے پہلو نال ڈیکھݨ دی لوڑھ حے خاص کر حقوق آلی جنگ اچ اے خیال لازمی رکھیجے جو حقوق دی جنگ سوسائٹی دی اجتماعی جنگ ہوندی حے اے جنگ کڈاہیں کہیں کلھے فرد دے جذبات یا احساسات دی متہاج نئیں ہوندی۔ساکوں چاہیدا حے جو اساں کہیں انتہا پسندی یا شدت پسندی کولو بچ کے ہیݨے لوکیں دا ساتھ ڈیووں تے اپݨی وسوں دے سوھݨپ کوں وی برقرار رکھوں۔۔
یہ بھی پڑھیے
[سرائیکی تحریک سانگے سئیں عامر حسینی دی ہک پوسٹ دا ولدا|| مشتاق گاڈی
”””خیر پور وِچ خیر اِی خیر اے“ (وسیب یاترا :15)||سعید خاور
نہویں ٖتے ݙہویں صدی دے ملتان دا ہندو مسلمان گَدرپ|| مشتاق گاڈی