مشتاق گاڈی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
جے مردم شماری 2017 دے لینگوئیج ڈیٹا کوں درست من کنیں اوندی پرکھ کیتی ونڄے تاں شئید پنجاب وچ سرائیکی صوبہ دے لسانی جغرافیہ دا سوال کجھ وَدھیک سوجھل تھی سڳدے (اتھاں میں تاریخی دعویں دی ڳالھ نئیں کریندا پیا۔ او تاں پختون قوم پرستیں دا اٹک تے میانوالی جہیں ضلعیں تے وی چلدا ریہہ ویندے) ۔ ایں لینگوئیج ڈیٹا موجب کجھ تاں سدھے سدھے سرائیکی ٻولی دے اکثریتی ضلعے ہن۔ انہیں ضلعیں دی تفصیل کجھ ایں ہے:
1. میانوالی
سرائیکی 76.1 % ؛ پنجابی 9.3 % ، دیگر 14.6%
2. بکھر
سرائیکی 80 % , پنجابی 10.2 % , دیگر 9.8 %
3. لیہ
سرائیکی 66.7 %, پنجابی 27.8 % , دیگر 5.5 %
4.مظفر گڑھ
سرائیکی 88.2 % , پنجابی 5.7%, دیگر 6.1 %
5. ڈیرہ غازی خان
سرائیکی 81 %, پنجابی 0.7 %, دیگر 18.3 % ( شئید ایندے وچ بلوچی تے ہریانوی ٻولیاں ہن)
6۔ راجن پور
سرائیکی 74.6 %, پنجابی 2,7 %, دیگر 22.7 % ( شئید ایندے وچ بلوچی تے ہریانوی رلیا ہوئیاں ہن)
7. رحیم یار خان
سرائیکی 64.9 %, پنجابی 24 % , دیگر 10.2 %
8. بہاولپور
سرائیکی 67.1 %, پنجابی 25.1, دیگر 7.8 %
9. بہاولنگر
سرائیکی 2 %, پنجابی 95.1 % , دیگر 2.9 %
10. لودھراں
سرائیکی 74.2 %, پنجابی 15.6 %, دیگر 10.1 %
11. ملتان
سرائیکی 64.4 % , پنجابی 17.8 %, دیگر 17.8 %
12. وہاڑی
سرائیکی 19.2 % , پنجابی 74.7 %, دیگر 6.1 %
13. خانیوال
سرائیکی 18.6 %, 73.4 %, دیگر 8 %
جے تائیں اوکاڑہ، پاکپتݨ، ٹوبہ ٹیک سنگھ، خوشاب، چنیوٹ، جھنگ دی ڳالھ ہے تاں سرائیکی ٻولݨ آلیں دی تعداد 1 % کنیں گھٹ ہے۔
ایں لینگوئیج ڈیٹا دے سوجھلے وچ ݙٹھا ونڄے تاں پیپلز پارٹی دی پاسیوں تجویز شدہ پنجاب دے 13 ضلعیں دی ونڈ آلا صوبہ گراؤنڈ سچوئیشن دے ودھیک کولہوں نظردے۔ جے تصویر دی ݙوجھا پاسا ݙ یکھوں تاں اے وی نُشابر تھی ویندے جو 95 فیصد کنیں ودھ پنجابی آبادی رکھݨ آلے اوکاڑہ، ٹوبہ ٹیک سنگھ، چنیوٹ، خوشاب تے جھنگ کوں سرائیکی صوبہ وچ شامل کرݨ دا مطلب ہے ہک سرائیکی اقلیت دا صوبہ۔
کوئی اے آکھ سڳدے جو انہیں ضلعیں خاص کر خوشاب تے جھنگ وچ جے کم کیتا ونڄے تاں اتھاں سرائیکی ٻولی دی سنڄاݨ وَدھ سڳدی ہے۔ اے ہک تجربہ دی ڳالھ ہے۔ کریجے تاں ڄاݨ تھیسی۔ ودھیک امکان اے لڳدے جو بارڈر ریجن ہووݨ، سڑکیں تے مارکیٹ دے نیٹ ورک جہیں فیکٹرز پاروں ایں کم دی راہ وچ ودھ سوبھ نئیں تھی سڳدا۔
اے وی پڑھو
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر
موہری سرائیکی تحریک دی کہاݨی…||ڈاکٹر احسن واگھا