پچھلے ترائے ݙہاکے۔ لوک سانجھ تے سرائیکی تحریک دی کہاݨی||مشتاق گاڈی

پیلھا درشن

اے 19 جنوری 1993 دی ڳالھ ہے۔ ہر پاسیوں سیالے دی کُہیڑ تے ٹَھڈیر ہے۔ روہ دی کچھ وچ، سنگھڑ نائیں دے بند بندوڑیں، لٹَھیں ڈگریں نال سِتری گاݙیں دی وستی ہے۔ اوں ݙینہہ شام ویلھے پورے وسیب کنیں لوک سانجھ دے موہری تے ٻئی سنگت کونجیں دی ڈار وانگ گاݙیں دی وَستی لتھی۔ اے استاد فدا حسین گاݙی دا پیلھا وریہݨا ہے۔ میں ایں وریہݨے دے بندوبست کیتے کجھ ݙینہہ پیلھوں اسلام آباد کنیں وستی آ ڳیم۔

پروگرام وچ رات کوں پٹھاݨے خان تے فقیرے بھگت دی چوکی تے سَویل سنگت دی ڳالھ مہاڑ متھی ہوئی ہے۔

او رات تے اڳلی سویل پوری ہک کتھا ہے جیڑھی میݙے چیتے کُھٻی ہوئی ہے۔

چاچے حیات دی وساخ ہے۔ وساخ دے ٻاہروں سنگت دے روٹی ٹکر پکاوݨ کیتے ہک تنور لایا ڳیا۔ نینگریں دی اکثریت اوں تنور دا ڳل مَلی پئی ہے۔ انگاریں دے سیک نال پالے کنیں بچݨ دا ترلا کریندی پئی ہے۔ پٹھاݨا خان، یاسین تے فقیرا بھگت اوں وساخ دے اندروں کوٹھے وچ ٻیٹھن۔ ہر پاسیوں چرس دے سوٹے چلدے پئین۔ چرس دا دھواں کہیڑ نال رَل مِل ڳئے۔

وَستی دے ڄٹیں کیتے اے ہک ننواں تماشا ہے۔ او وساخ دے چودھاروں پِھردن تے حیران تھیندن جو اڄ اے کیڑھی مخلوق ساݙے وَسبے اَن لتھی ہے۔ انہیں کوں ݙسایا ویندے جو اے فدا حسین گاݙی دی سنگت ہے۔ انہیں کوں ککھ نئیں سمجھ آندی جو اے کون لوک ہن تے انہیں دا فدا حسین گاݙی نال کیا سانگا ہے۔او ڳاوݨ چوکی سݨن دے ودھیرے شوق وچ ہن۔

جݙاں سٹیج تے مسیت دی بیڑی آلا ساؤنڈ سسٹم تیار تھی ویندے تاں میں پٹھاݨے خان کوں ونڄ آہداں جو سئیں ہݨ تُساں ڳاوݨے۔ فقیر تارو تار نشے وچ ہے۔ او بھُل ویندے جو کتھاں ہے تے کیا موقعہ ہے۔ میکوں آہدے جو جیڑھے بندے دا وریہݨا (برسی) ہے، میکوں اوندے نال ملاؤ۔اساں سمجھاوݨ دی کوشش کریندے ہئیں، منت کریندے ہئیں پر او اپݨی ایں ڳالھ تے کجھ دیر پکا رَہندے۔ پچھیں اَپی اونکوں آہدے: "خان صاحب تساں مہربانی کرو سٹیج تے ڄلو، اُتھائیں مِلویسوں۔ چھیکڑ او ڳاوݨ کیتے تیار تھیندے۔

اوں رات مدھوشی وچ خان صاحب خواجہ سئیں دی ہک کافی کوں ٻئی کافی نال اینویں رَلا کنیں ڳاندے جیویں کوئی "کافیں دی کاک ٹیل” بݨ ڳئی ہووے۔ ݙو ترائے کافیں پچھوں پٹھاݨے خان دی ٻَس تھی ویندی ہے۔ پچھیں چوکی کوں سُہاوݨ دا کم فقیرا بھگت کریندے۔

چنڳی مَندی رات مُک ویندی ہے۔ اڳلی سویل نراہݨ پچھوں ساری سنگت وستی گاݙی دے قبرستان کٹھی تھیندی ہے۔ قبرستان دے پوادھی پاسیوں شیخ رئیس دی جاہ ہے۔ قبرستان اندروں تے چار چودھاروں دَمانی ٻنی دے نکے نکے ریت دے ٹٻڑے ہن۔ ہر کوئی فدا حسین گاݙی دی قبر دے پچھادی پاسیوں ہک ٹٻڑی دے ہیٹھوں دائرہ بݨا ٻہہ ویندے۔

کجھ لوک مرَ کھٹڑے سانگے کجھ ٻلیندن۔ وت ڳالھ سرائیکی تحریک تے لوک سانجھ دی چل پوندی ہے۔ ہک سنگتی اُٹھی کھڑدے۔ او آہدے جو لوک سانجھ ہک چنڳی گذری وہاݨی ہے، اینکوں گذری وہاݨی رہوݨ ݙیویجے۔ جے اینکوں دُہریسوں تاں او اے ہک المیہ ہوسی۔ لوک سانجھ دا دور تے کم کار گذر ڳئے، کوئی ننواں اَہر کروں۔ لوک سانجھ دے اکثرا موہری ۔ وݙکے ایں ڳالھ نال سَہمت تھی ویندن۔ ہک پاسیوں تجویز آندی ہے جو کوئی "سرائیکی انٹیلیکچوئیل فورم” جہیں ناں دی سلہاڑ بݨائی ونڄے۔سبھ اے ڳالھ مَن گھندن۔ استاد اعجاز کوں اوندا وݙکا بݨایا ویندے تے سنگت آہدی جو ایندا کوئی اڳلا کٹھ تِکھیں رکھیسوں۔

میں ایں کٹھ دی پچادھی پاسیوں ترائے فٹ دی وِتھی تے ٻیٹھاں۔ ہک عجیب جہیں کہیڑ ہر پاسیوں میکوں ولہیٹا ہوئے۔ گذری وہاݨی ہک فاسٹ موڈ وچ چلݨ آلی فلم وانگ چیتے چلدی پئی ہے۔ پریں پچھوں شیخ رئیس دی جاہ ݙسدی پئی ہے جتھاں کجھ زیارتی لُوٹے تَکڑے چا کندھ نال کنڈھ رلائی ٻیٹھن۔ پچھادھوں کالے روہیں دی جھلک ہے، لَمی پاسیوں ٻنی دو ہک اجڑ چھڑیا ویندے۔ اوندے پچھوں ساݙا ٻیلی رَتکی اپݨی راہ گیدھی کہیں بند دو ویندا پئے۔ قبرستان دے اُبھی پاسیوں ہک ناکام ٹیوب ویل تے سلہیں دے بٹھے دیاں نشانیاں کھنڈریاں پنڈریاں پئین۔ انہیں نشانیں کوں ݙیکھ میکوں یاد آندے کیویں اے اَہر میٖݙے پیو دے وستی وچ کوئی ” کمیون” بݨاوݨ دے خواب نال جڑیا ہویا ہئی۔

اتھاں ٻیٹھیں ہوئیں نئیں ڄاݨ میکوں کیوں لڳے اَڄ میں پیو کوں ݙوجھی واری دَفنائے۔ میں ہک چِھرکی بَھری تے قبرستان کنیں روانہ تھیوݨ آلی سنگت دے پِچھوں پِچھوں ٹُر پیم۔

اوں "سرائیکی انٹیلکچوئیل فورم” دا ول کݙاھیں ناں سݨے تے نہ اوندا کوئی کٹھ تھئے۔

(جاری ہے)