ایہا روہی یار ملاوڑی ہے۔۔ روہی دا سفر||غیوربخاری

روھی، وچ لہندی پہلی شام

(پہلا حصہ)

میں کئی واری چولستان ڳیاں، پر ہر واری میکوں چولستان دے سینے تے سک دی جھمر کھیݙدیاں کئی حیاتیاں اپݨے مخصوص رنگ نال مِلدیاں رہ ڳن، روھی میݙے روح، جسم، اکھ، دل تے فِکر کوں حیاتی عطا کرݨ والی ہک ایجھی وسوں ھے جیندے سینے تے کھنڈرئیے ریت دے ذرے میکوں سونے توں گھٹ نظر نی آندے، جیندی ڄال دی چھاں میکوں محبوب دیں زلفیں دی چھاں وانگوں عزیز ھے، جیندے لاݨے، ٻوئی، ٻوٹیاں کرینہہ تے کرینہہ دے کماݨے تے سیاݨے پُھل میکوں غلاب تے چنبیلی توں زیادہ سوہݨے تے قیمتی لڳدن، روھی دے ٹوبھے، گوپے، مال، جھوکاں اتے جھوکاں کوں آباد رکھݨ والے روہیلے میکوں میݙی حیاتی توں زیادہ عزیز تر لڳدے رہ ڳن، (بھانویں جو خواجہ فریدؒ نال منسوب ایہ ڳالھ اللہ ڄاݨے سچ ھے یا کوڑ، "سندھ صادقاں روھی…….) پر میں محبوب دی ذات وچ عیب ڳولݨ دی بجائے اوندیاں چنگائیاں تے ڈھیر توجہ کرݨ والا بندہ ہاں، ݙوں ݙینھ پہلے سوہݨے سنگتی، یار، بھِرا سید شہزاد حُسین گیلانی آکھیا جو یار روھی ڄُلدیں تاں میں بغیر سوچیے سمجھیے آکھیم جو ڄُلو ڄُلدے پے ہیئں، اتے اچݨ چیت اساں ڈھوری چیک پوسٹ توں اڳوں پنج کوٹ تے عاقی والے ٹوبھے ݙے روانہ تھی پیوسے، میݙا ایہ پہلا روھی دا پندھ ہا جیڑھا میں. اپݨے چھڑے ہک سنگتی نال کریندا پیا ہم، ایں توں پہلے ہمیشہ روھی یاریں دی چھاں اچ ویندا رہ ڳیاں، بھانویں جو ایہ کلہیپا شدت نال محسوس تھیندا رہ ڳئے، پر ایندے باوجود ایں پندھ اچ جیڑھا تنہائی میکوں لطف بخشیے او میکوں ہمیشہ یاد راہسے

روہی دے سینے تے نسرݨ والا سویل دا منظر

(ݙوجھا حصہ)

ڈھیر پندھ ہووݨ پاروں رات کوں روایتی تے خالص دیسی کھاݨے حسبِ ضرورت کھاوݨ دے بعد میں روھی واسیاں نال کجھ دیر کچاہری کیتی، اتے تھیکڑا چُکھیرا ہووݨ پاروں جلدی سُم ڳُیم، نور حضور دے ویلھے ریت تے شمدݨ پووݨ دی وجہ توں میکوں پالا محسوس تھیا تے میݙی جاڳ تھی ڳئی، جاڳ پووݨ دے باوجود میں سوّڑ اچ پیر سنگوڑ تے ول سم ڳیم، اڄاں گھِل آئی ہی ہوسی جو اسلم بوہڑ سیئں آن اُٹھایا جو مرشد سجھ کنی کݙھݨ والا ھے اُٹھو نماز پڑھ گھِنو، شیت ایہ روہی واسیاں دا رب نال راز نیاز دا ویلھا ہوندے، تقریباً لوکیں کوں رب دے حضور پیش تھیندا ݙٹھم تاں میں وی سِدھا پُٹھا وضو کریندا ایں نیت نال بارگاہِ الہٰی اچ پیش تھی ڳُیم جو شیت اِتھ کے وصالِ یار ممکن ہووے، پر کوڑیاں ٹکراں اچ سچا رب کتھ مِلدے؟

نماز توں ویلھے تھیوݨ دے بعد سجھ روہی دے سینے تے نسریا تاں چدھار سوجھلا کھِنڈ ڳیا، رات دے اندھارے وچ جیڑھیاں جھوکاں صاف نظر نہ آندیاں پیاں ہن او سجھ دے سوجھلے وچ ٻہوں سوہݨیاں نظر آوݨ لڳ پیاں اتے میں روھی کوں اپݨی جاڳدی اکھ نال ݙیکھݨ شروع کیتم،،

ڳاں دے ڳل اچ وڄدے گھنڈ دا الا

(تریجھا حصہ)

سجھ اڄاں ٹٻڑی دی اوٹ اچوں اُبھر تے سیاݨا نہ تھیا ہا جو پرے اچوں میکوں وڄدے گھنڈ دا الا سُݨݨ کوں مِلیا، ایں الا دی کؤ تے میں چدھار دید بھنوایم پر کئی ایجھی شئے نظر نہ آئی جیکوں ݙیکھ تے میں آکھ سڳاں ہا جو ایہ فلاݨے زناور دے ڳل اچ وڄدے گھنڈ دا الا ھے، سجھ تکڑ کر تے سیاݨا تھیا تاں ٹٻڑیں وچوں وڄدے گھنڈ نال ٹُردی ہک مال دی ٹولی نشابر تھئی، نیڑے پُنی تاں روہیلیں ایں ڳالھ دی ݙس ݙتی جو ایہ او ڳائیں ہِن جیڑھیاں فجروکیاں عصر ویلھے دیاں چراند تے نکھتیاں ہن اتے ہُݨ اپݨے ٻالاں دی مونجھ لہاوݨ تے اساکوں کھیر پلاوݨ کیتے ماہی دے مُلک دی سیر کر تے ولدیاں پِن، اِنھاں ڳائیں دی مورھی ڳاں دے ڳل اچ ہک وݙا گھنڈ ہا اتے باقی کجھ ڳائیں دے ڳل اچ چنڑکیاں موجود ہن، میں ایں وڄدے گھنڈ تے چنڑکیاں دی سُر اچ ٻہوں ساری دیر گُم رہ ڳُیم اتے اِتی دیر اچ اُنھاں ڳائیں دے کھیر دی چاہ بݨ تے آ ڳئی، گُزریل رات جیڑھا ڳاں دا ݙُدھ پیتا ہم اوں ݙُدھ دا ذائقہ اڄاں میݙی زبان کوں نہ وسریا ہا جو چاہ جہیں پُر لطف نعمت نصیب آن تھئی، میݙے بابا سیئں سید احمد حسن پُرسوز بخاری اکثر اہدے ہن جو اساݙے عقیدے وچ چاہ دا انکار کفر ھے، ایں پاروں جِتی دفعہ وی چاہ آئی میں بسم اللہ پڑھ تے پیندا رہ ڳیُم،

اتے چاہ نال محبت کرݨ والی سموری سنگت کوں یاد کر کر تے مونجھا وی تھیندا ریہم، کلہیپا جتھاں حیاتی دے چُپ چُپاتے رازیں دی ݙس ݙیندے اُتھائیں ساہ دے قریب وسݨ والی سنگت دا قُرب وی محسوس کرویندے،

ہولے ہولے ٹوبھے اُتے چدھاروں وڄدے گھنڈ دے الا ودھدے ڳئے اتے روھی رُلیا مال ٹوبھے تے ڈُھکݨ پئے ڳیا، ڳائیں دے ڳل اچ وڄدے گھنڈ خواجہ فریدؒ دی کافی وانگے روح اچ رچدے ویندے ہن اتے میں اُنھاں دیاں آوازاں کوں سینے سنبھال ٹوبھے ݙو ٹُر پُیّم،،

ٹوبھا اتے روھی دی تریمت

(چوتھا حصہ)

روھی وچ ٹوبھا زندگی دی علامت سمجھیا ویندے، بارشاں دا پاݨی اِنھاں ٹوبھیاں وچ کٹھا کر تے روہیلے سارا سال اِنھاں وچوں پاݨی آپ وی پیندن تے مال کوں وی پلیندن، اڄوکے دور اچ بھانویں جو بہاول پور دی تحصیل یزمان وچوں صاف پاݨی دی لائن روھی تیئں پُچاوݨ دی کوشش کیتی ڳئی ھے پر او وی ایں تسی دھرتی دے دھرتی واس دی تریہہ کوں ٹھیک طرحانویں نہیں ٻُجھا سڳدی پئی، چنݨ پیر توں جنوب والے پاسے کجھ میلاں تیئں پاݨی دیاں کجھ ٹینکیاں بݨیاں نظر آندن، جنھاں کوں روھی دے لوک "کُنڈھ” سݙیندن، جیڑھے روھی دے لوکاں کوں صاف پاݨی مُہیا کرݨ کیتے بݨائے ڳن، سُݨیج اچ اینویں آئے جو ایہ کم وی ٻاہرلے ممالک دی طرفوں بھیجی ڳئی امداد نال کجھ این جی اوز کرایا ھے،

ٹوبھے کجھ قبائل کوں چولستان ڈویلپمنٹ اتھارٹی دی طرفوں الاٹ کیتے ویندن، اتے او قبائل اُتھاں اپݨے مال مویشی اتے ٻالیں ٻچیں سودھے حیاتی بسر کریندن، ٹوبھے تے سویل اتے شام دا منظر ٻہوں سوہݨا ہوندے، ٹوبھا انسانی حیاتی تے زناوریں کوں پاݨی نال زندگی عطا کریندے، ایندے چدھاروں سبھائیں اتے نماشاں کوں اُٹھیں دے وڳ، ڳائیں دے چڳ اتے بھیڈاں ٻکریاں دے اجڑ زندگی موت دی سکرات نال لڑدیں بھڑدیں کٹھے تھیندن، ریت اتے مِٹی نال رنگیے پاݨی کوں پی تے اپݨی تس ٻُجھاوݨ دا ترلا مریندن،

روھی وسوں وچ حیاتی دی اُکرس کوں اپݨے جسم نال سنبھال تے جیوݨ والی دھرتی ڄئی وی ٹوبھے دا ہک ایجھا سُݨہپ ھے جیکوں گزریل صدی دے کئی مصوریں اپݨی تصویر وچ سموݨ دی کوشش کیتی ھے،پر اوندی ٹوبھے تے مردی تس دی منظر نگاری کئی نی کر سڳیا، اوندے جذبات کوں اپݨی فِکر دا چولا پواوݨ وچ کئی شاعر اتے مصور ناکام رہ ڳئے ہِن، چار گھڑیں کوں سِر تے سجا کے ٹُرݨ والی دھرتی ڄئی دا فوٹو تاں کیمرے دی اکھ اچ سُݨہپ سانگے محفوظ کیتا ڳئے پر اوندے اندر مردی تس دا کہیں اظہار نی کیتا، ٹوبھا روھی دی تریمت دا او امین ھے جِتھ اوندے خواب اوندی ہنجھ نال ٹوبھے دے پاݨی وچ پناہ گھندن، شیت ایں ڳالہوں ٹوبھے دا پاݨی نمکین ہوندے، اتے اوں تریمت کوں اڄوکے جدید دور وچ وی شیشہ ٹوبھے دی شکل اچ نظر آندے،ایں تسڑی تریمت دے کئی درد ہِن جنھاں کوں بیان کرݨ وچ اڄوکے مؤرخ دا قلم وی گُنگا تھی ڳئے، ماء دھرتی نال وفا کرݨ والی ایں تریمت دے ݙُکھ ݙے دید بھنواوݨ دی ٻہوں ضرورت ھے، میں ایں فِکری انتشار اچ ٹوبھے اُتے مردی تس کوں محسوس پیا کریندا ہامی جو میݙے مونڈھے اُتے ہک معصوم ٻال سخی حُسین ہتھ آ رکھیا، اتے سوالیہ نظراں نال میں ݙو ݙٹُھس…..

روھی دا سخی حُسین

(پنجواں حصہ)

میکوں اینویں لڳا جیویں ایہ میکوں اہدا پیا ہووے خیر ھے سیئں ٹوبھے تے مردی اساݙی تس دیاں مُکاݨاں کیکوں ٻیٹھا ݙیندیں؟ اساں تاں او تل وطنی لوک ہیئں جیرھے ہاڑ دے ݙینھاں وچ وی پیروراݨے روھی دے ٹٻڑیں تے پندھ کریندوں، پوہ دے پالے وچ وی کنڈوراݨا راہوݨ اساݙا لیکھ ھے، اساݙے ہونٹیں اُتے حسرت بھری ایہ کھِل دنیا کوں انسان ہووݨ دا ݙس ݙیندی ھے، اساں صدیاں توں ہاکڑہ دے سینے تے آباد محبتیں دے او مُہاݨے ہیئں جیڑھے "ہنس پکھی” وانگے زندگی دی قربانی تاں ݙے ݙیندن پر دھرتی نال ڳانڈھا تروڑݨ کوں گناہ سمجھدن، میکوں اینویں محسوس تھیندا ھا جیویں ایہ نماݨا تے کُماݨا روھی دا پُھل میکوں اہدا پیا ہووے جو میں ایں تسسڑی روھی دا او سخی حُسین ہاں جیندا قبیلہ کݙاہیں تریہہ دی تلخی توں روھی اچ رُل تے مر ویندے تاں کݙاہیں اساکوں مناسب طبی امداد نہ مِلݨ دی وجہ توں ڳبھرو نینگریں دیاں لاشاں مونڈھیاں تے چاوݨیاں پوندن، اڄوکے جدید دور وچ وی جتھاں سائنس انسان کوں معراج تے پُچاوݨ دا سوچیندی پئی ھے، اساں ایں عہد اچ بیماری دے عالم اچ ٹوݨے ٹپوݨے تے پُھل دھاڳے نال گزارہ کریندوں،اینویں ݙسدا ہا جیویں سخی حُسین اہدا پیا ہووے اساݙی مُکاݨ سکھڑیں تریہہ دی تلخی نیئں بلکہ کال دا ماتم وی اساݙی وسوں تے تیئں نی تھیندا ݙٹھا، جݙاں کال دا بھَورا جِن اساݙے ویڑھے وڑدے تاں اساݙیاں پِیڑھیاں دیاں پِیڑھیاں مال سودھیاں نڳل تے ویندے پیا، روھی وچ بارش نہ وسے تے ٹوبھے سُک ونڄن اتے ساول مُک ونڄے تاں اساں روھی واساں دا جیوݨ مشکل تھی ویندے، کئی قبیلے بے گھری دے عذاب جھاڳدن تاں کئی روھی کوں نہ چھوڑݨ دی سزا موت دی صورت اچ قبول کریندن، ول جݙاں روھی وس پوندی ھے، رُت رونق لیندی ھے تاں اُڄڑیاں جھوکاں تے ولدے پکھڑو اُنھاں سڄݨیں اتے مال دے کرنگے ریت اچوں پوریے آ چیندن جیڑھے وسدیاں جھوکاں تے جیندے جاڳدے چھوڑ تے ڳئے ہن،،

اینویں لڳدا ہا جیویں روھی دے ننڈھڑے ٻال سخی حسین سودھے میکوں اپݨی زندگی نال ہر او جُڑیا منظر ݙکھاوݨ دی تݨ پئے مریندن جیڑھا اُنھاں دی حیاتی اتے ٻلپݨ دیاں کھیݙاں دا قاتل ھے، اُنھاں دیاں نگاہیں وچ ہزاراں شکایتاں ہووݨ دے باوجود ہونٹیں اُتے مُسکراہٹ دے میلے اتے گُندر توں پاک مِٹھے لہجے دی مِٹھاس موجود ہئی،میں ایں مونجھی مونجھی کیفیت اچ سخی حُسین ݙے ݙٹھا تاں او میکوں ݙیکھ تے کھِلدا کھڑا ہا میں اوندے ہونٹیں اُتے کھنڈردی کھِل ݙیکھ تے جھوک تے ولدے بھیݙے مال دے فوٹو اپݨے موبائل کیمرے اچ محفوظ کرݨ لڳ پُیّم، اتے عاقی والے ٹوبھے دے آہروں ٻاہروں وسݨ والے روہیلے ناشتے سودھے مہمانیں کول کٹھے تھیوݨ لڳ پئے،

روھی اچ مہمان نوازی دی رِیت

(چھیواں حصہ)

جیویں روھی اچ گُزری رات ہک پُرسکون ماحول دا ݙس ݙیندی ہئی، اونویں سجھ اُبھریا تاں ٹوبھے اُتے سجی سنگری گوپیں دی قطار اچ جیندی جاڳدی حیاتی دے نظارے نصیب تھیوݨ لڳ پئے، گوپیں دی تندیر اچ سنگریے سوہݨے اڳواڑ، اڳواڑیں دے ٻاہروں روھی دے کنڈے تے ڄال دی لکڑ نال اُسریاں دیواراں(لاکڑ واݨ حویلیاں)، اِیں سوہݨی حد بندی توں تھوڑے پروبھرے پوریے ہوئے تنور، تنوریں وچ پاتے بھاہ دے ٻل، ٻل دے چدھاروں کٹھیاں تھیوݨ والیاں روھی دیاں تریمتیں دا او منظر میکوں کہیں سوہݨے مصور دی تصویر نظر آندا پیا ہا، تنور تے روٹی لڳݨ دا الا، نِکڑے ٻالیں دی ہٻ گس، ٹوبھے تے ولدامال، مال دے ڳل اچ گھنڈ چنڑکیاں دا الا اتے مہمانیں دی آدُر بھا اچ کٹھے تھیوݨ والے روہیلے اتے اُنھاں دی کچاہری میݙی حیاتی دا او خوبصورت ترین لمحہ ہا جیکوں میں کݙاہیں نہ بُھل سڳساں، روہیلے کٹھے تھئے تاں روایتی ناشتہ مہمانیں دے اڳوں لا ݙتا ڳیا، اڄوکے دور اچ لسی دی جاہ تے روھی اچ وی چاہ آ ڳئی ھے اتے روہیلا کھیر پلاوݨ دے نال نال کھیر ویچݨ والے پاسے ڈھیر توجہ کرݨ پئے ڳئے، ایں پاروں ہُݨ روہیلے دا دھنولا اتے مٹیاں دے گھٻکار کھیر مکھݨ سودھے مُکدے ویندن، اساں چنݨ پیر اتے مٹھڑے بنگلے توں کم و بیش سو سوا سو کلو میٹر دے فاصلے تے بیٹھے ہاسے، اُتھاں وی کھیر چاوݨ سانگے ہک ڈالا اپݨی کنڈ تے ٹینکی رکھ کے آیا ودا ہئی، سُدھ ایہ پئی جو ایہ ڈالا روز سویرے آ کے اِتھوں کھیر گھن ویندے اتے آبادی اچ ونڄ وچیندے……

ناشتہ ہر بندے اڳوں انج انج تھانویں وچ پاتا، قندورے وچ ولیھٹیا ہویا آ ڳیا، شاید مہمانیں دی ال بھل سانگے اسلم بوہڑ سیئں دیسی کُکڑ بغیر پُچھے کوہ چھوڑی ہئی، سِدھی سادھی بھاجی بغیر کہیں مصالحہ جات دے کہیں سُگھڑ سیاݨی روہیلی دے ہتھ دی پکی رِدھی ہوئی سامݨے آ ڳئی، روٹی تنور دی پکی ہوئی ہئی اتے اُتے سچا گھیو لڳا ہویا ہا، ݙوں ݙوں روٹیاں دا منہ متھا مکھ تے ہک ݙوجھے نال جوڑ تے قندورے ہیٹھ روٹیاں رکھیاں ڳیاں ہن، وݙا مُنگر کُکڑ دی بھاجی اتے ایندے نال نال سچے گھیو دیاں بھریاں مٌنگریاں اینویں لڳدا ہا من و سلویٰ توں ایہ کھاݨا اساں جہیں خطائیں توں پُر آدم سانگے رب سوہݨے بھڄوائے، میݙی کھٹ تے ٻیٹھا روہیلا ملک مِٹھو ٻوہڑ روٹی کوں ݙیکھ کے ٻئی کھٹ ݙے سُرݨ پیا تاں میں اوندی نلی مار زورے اپݨے نال ٻلھا گھِدُم، اتے آکھیم آ رل تے نرھان کریندے ہیئں، جوان وݙی تکڑ کیتی جو کوئناں سیئں تُساں کھاوو، پر میݙے اصرار تے جوان پلتھی مار میݙے نال روٹی کھاوݨ شروع کر ݙتی، میں اپݨی طبیعت مطابق ݙو چار گراں(لقمے) روٹی دے کھادے اتے پچھونہاں تھیوݨ پیّم تاں ملک مِٹھو میݙی نلی مار گھِدی اتے آکھݨ لڳا مرشد راہ اچ چھوڑݨ اساں روھی واسیں دی رِیت کوئنی، میں اپݨی طبیعت بارے اونکوں ݙسیا جو یار میکوں شوگر ھے اتے میں اپݨی فرصت توں زیادہ کھا پی نی سڳدا، او کھِل پیا تے آکھیُس مرشد فِکر نہ کرو میکوں وی شوگر ھے، ݙوہیں شوگری بھِرا کٹھے تھیوسے تاں ملک مِٹھو سچے گھیو دی بھری مُنگری(کٹوری) میݙے اڳوں سُریندیں پُچھیا جو تُساں شوگر سانگے کیا استعمال کریندو؟

روہیلا شوگر جہیں موضی مرض دا علاج کیویں کریندے

(ستواں حصہ)

میں کھرے گھیو دی بھری مُنگری ملک مِٹھو دے حوالے کریندیں اونکوں ݙسیا جیویں گلوکوانس دی گولی کھانداں اتے رب سوہݨے دی طرفوں شفاء دی اُمید رکھداں، اتے ایہ کھرے گھیو دی بھری مُنگری میݙی صحت توں ڈھیر باری ھے، اوں حیران تھی تے میں ݙو ݙٹھا اتے گھیو دی مُنگری میݙے ہتھوں گھِن گھدُس، اوندی حیرانی دی وجہ ایہ ہئی جو اساں لوک کھرے گھیو کھادے بغیر جیندے کیویں پئے ہیئں؟ اوندا اینویں سوچݨ ایں ڳالھوں ٹھیک ہا جو وݙی روھی وچ اڄ وی ٻُڈھڑے، ننڈھڑے تے نینگر روٹی نال کھرے گھیو سُرکݨ دے عادی ہِن، اوں جوان حیران کُن نظریں نال میکوں ݙہدیں ہوئیں آکھیا مرشد میں وی پچھلے کئی سالیں توں ایں موذی مرض شوگر دا مریض ہاں اتے میں ایندا علاج اپݨی دھرتی تے تھیوݨ والی ہک کوڑی ٻوٹی "کوڑتمے”دی ڄڑھ نال کرینداں، کوڑ تُمہ روہی اچ تھیوݨ والی ہک بلا دی کوڑی ولھ ھے، جیندیاں ڄڑھاں کوں پٹ، سُکا تے کُٹ کے اوندا پوڈر بݨا گھِدا ویندے اتے نِر نہاں (نہار منہ) اوں پوڈر دی ہک چونڈھی ڳاوی لسی دے گلاس نال روز استعمال کیتی ویندی ھے، اوں روہیلے ملک مِٹھو دا آکھݨ ھا جو شوگر چیک کرݨ سانگے میں مشین وی رکھی پیاں اتے ایں نسخے دے استعمال نال میکوں کݙاہیں انسولین یا کہیں گولی دی کݙاہیں ضرورت نی پئی، میݙا شوگر لیول ہمیشہ مناسب رہ ویندے، اوں جوان ایہ ٹوݨا میݙے نال وی کیتا، اتے اوں ہک چونڈھی میݙے سنگھ اچ سارا ݙینھ کوڑ (کڑواہٹ) دی چس رس نال دھمال پاتی رہ ڳئی، اتے میں اوندے ایں مختصر نسخے تے ہُݨ وی حیران ہاں…….

میں ناشتے توں ویلھا تھی روح کوں رہاوݨ سانگے ٹوبھے دی وسدی وسوں کوں ݙیکھݨ ٹُر پیّم، تھوڑے تھوڑے فاصلے تے ݙوں پاݨی دے ٹوبھے موجود ہن، میں ݙوہیں ٹوبھیں دے منظر اپݨے موبائل کیمرے اچ محفوظ کیتے اتے شہزاد سیئں دی معرفت روھی گھِن ونڄݨ والا سڄݨ غلام نبی آکھیا مرشد اِتھوں قلعہ رُکن پور نیڑے تھیندے اگر تہاݙا دل کرے تاں بھنوالی مار آندے ہیئں، قلعہ رُکن پور ݙیکھݨ دی سِک میکوں کݙوکݨی ھے پر ایں ویلھے انکار ایں وجہ توں کر ݙتُم جو اوں قلعے کوں میں روھی راݨی دے محبوب سنگتی دھرتی ڄئے ناصر اعواݨ نال ݙیکھݨ دا خواہش وند ہاں، ایں وسوں بارے میکوں یار ناصر ݙسیا ہا جو رُکن پور اساں اعواݨاں دا ٹوبھا ھے، (اڄ کل ناصر اعواݨ تے خان بشیر دے اوکھے جھیڑے میکوں ازمائش دی وِتھی تے آ کھڑائے تہوں ایں دفعہ اِنھاں ݙوہیں سڄݨاں دی مونجھ ہووݨ دے باوجود اِنھاں کوں ملیا نمہی، حیاتی وفا کیتی تاں قلعہ رُکن پور ناصر اعواݨ نال ݙیکھسوں)

ایں مونجھ کوں سینے سنبھال روھی دے محبوب درشن اکھیں سمیت روح کوں کرویندا ودا ہامی جو ݙوجھی ڈھلدی شام اچ میکوں ہک ٹوبھے توں پروبھرے کجھ جھوکاں دے در گوپیں دی صورت اچ مونجھے ماندے تے بند نظر آئے……

اُڄڑی حویلی، مونجھے گوپے

(اٹھواں حصہ)

ٹوبھے دے پاݨی اچ سجھ لُک چھپا کھیݙݨ شروع کیتی تاں اکھیں سجھ دی روشنی نال ڈھلدی شام دا کجلا پاوݨ شروع کر ݙتا، سجھ کݙاہیں ٹوبھے دے پاݨی اچ بھنوالی مارے تاں کݙاہیں بلند قامت ریت دے ٹٻڑیں اچ لُکݨ پئے ونڄے، میں انھاں بھر پور رنگین مناظر دی چس غلام نبی نال ݙیکھدا ودا ہامی جو میکوں کجھ پروبھرے گوپے نظر آئے، پرے توں جاہ شاد، آباد تے بارونق نظر آئی، پر اُتھ نہ مال ہا اتے نہ مال کوں چھیڑݨ والے چھیڑو،(جھوک دے سیئں)، کجھ پکھی شام دی ڈھلدی رُت اچ اُنھاں گوپیاں ݙے پندھ کریندے نظر آندے پئے ہن، میں غلام نبی توں پُچھیا جو ایہ کیندی جھوک ھے اتے کیا اِتھاں ہُݨ لوک آباد کوئنی؟ غلام نبی ݙسیا جو ایہ نواز بوہڑ (نازو بوہڑ) ہوریں دی وساخ ھے، او کہیں کم سبب آبادی ڳئے ودن…. اساں اُنھاں جھوکاں دے نیڑے تھیوسے تاں اینویں لڳا جیویں سیئں دی آس اچ ایہ گوپے مونجھے تے ٻُݙھڑے تھی ڳن…. بند گھریں دے در ݙیکھ کے میݙیاں اکھیں توں اڄ وی سانوݨ لہہ پوندے،جاہ وݙی سوہݨی ہئی، دل لڳدا ہا، میں ڈھلدی شام دا باقی ویلھا انھاں جھوکاں تے گزارݨ دا فیصلہ کیتم، جیویں جیویں سجھ ڈھلدیں ڈھلدیں شفق دی سُرخی نال رتّا لال تھیندا ڳیا اونویں اونویں اوں سوہݨی جاہ دے مُکھڑے دا جلال ودھدا ڳیا، کہیں کہیں ویلھے گوپے تے چڑھی کھِپ اُتے سجھ دی رتانجݨ دا رنگ ایں نسرے جو عقل دنگ رہ ونڄے اتے اسمان تے اوندی کھنڈی سُرخی گوپے دے سُݨہپ کوں چار چندر لا چھوڑے… روھی اچ ایہ میݙی ݙوجھی ݙینہوار ہئی، میں گوپے اتے مال کیتے بݨایاں ڳیاں چھوٹیاں منھیاں(جھونپڑیاں) کوں نیڑے تھی تے ݙہدا ہی ودا ہامی جو لکڑیں دا بݨیا ہویا گوپے نال ہک پلنگ نظر آیا(میں لکڑ دی بݨی ہوئی اوں کھٹڑے نما شئے کوں پلنگ ایں ڳالھوں لکھیم جو اوندے اُتے ٻہہ کے جتنا میں سکون محسوس کیتے او کہیں ڈبل بیڈ تے لڳے ہوئے ریشم دے گدے تے وی نہیں مِلدا) بظاہر او ہک لکڑیں نال کھڑی تھئی کھٹ ہئی جیکوں روہیلے ایں سانگے بݨایا ہا جو کیڑے مُکوڑیں توں محفوظ رہ کے آرام کیتا ونڄ سڳے، میکوں یقین ھے جݙاں مال کوں جھوک تے گھن آ کے روہیلا اوں جاہ تے آرام کریندا ہوسی اونکوں او جاہ مخمل دے بستر توں زیادہ نرم اتے سکون ݙیوݨ والی لڳدی ہوسی، کیوں جو اوندے وچ بناوٹ اتے نفرت ناں دی کئی شئے شامل کائنی، ایں سوہݨے پلنگ کوں ٻُسا ݙیکھ ایندے اُتے ٻہہ کے ہک اپݨا فوٹو بݨوایم (جیڑھا ہُݨ وی میݙی فیس بک تے "پروفائل پیکچر” والی جاہ تے لڳا تہاکوں نظر آندا پیا ہوسی)،

سجھ اِنھاں جھوکاں اُتے جتنے روپ وٹیندا ڳیا، میں او سارے منظراپݨے موبائل کیمرے وچ سنبھیندا آیم، مونجھ ہووݨ دے باوجود جاہیں خوبصورت اتے روݨق والیاں لڳیاں، انھاں وچ زندگی دے کئی لُکیے رازیں دی سُدھ ٻُدھ پاوݨ دی تݨ مریندا ریہم، اکھیں اُڄڑیے گوپے دے سُنڄ اڳواڑ تے تُݨکا مارݨ ڈھیر شروع کیتا اتے سجھ وی ریت دے سینے وچ میکوں الوداع کریندیں ہوئیں لتھا تاں ولدا میں غلام نبی نال وسدی وساخ والے پاسے ٹُر پیّم…..

روھی اچ ݙوجھی شام…. (الوداعی شام)

(نانواں حصہ)

اساں جیلے واپس اسلم بوہڑ تے ملک مِٹھو ہوراں دے ٹوبھے تے ولیوسے تاں ڈھیر سارے روھی دے سڄݨ شہزاد سیئں کوں چدھاروں ویڑھی پئے ہن، سنگت دی کچاہری اچ اساں وی سلام کریندیں ہوئیں سانجھے تھی ڳیوسے، پتہ ایہ لڳا جو اڄ مہمانیں دی میزبانی ملک بھوری بھیݙ کوہ تے کریندا پئے اتے اسلم بوہڑ سیئں آکھیا مرشد اڄ کھیر وی ڳاں دی بجائے اساں تہاکوں بھیݙ دا پیش کریسوں، میݙی حیاتی دا ایہ پہلا تجربہ ہا جو میں بھیݙ دا کھیر پیواں ہا اتے گوشت وی کھانواں ہا، جیویں ہر انسان دے چیتے اچ سئے سوال اُٹھدن اینویں میݙے دماغ اچ وی کئی وسوسے جاڳیے، پر میزبانیں دی محبت دے سامݨے میݙا خاموش راہوݨ ہی مناسب ہا، میں ٹوبھے تے موجود تندیر اچ کھڑے گوپیں ݙو دید ماری تاں سجھ اندھارے وچ چھیکڑی ساہ پیا گھِندا ہا، ایہ لمحہ وی میکوں حیاتی دا خوبصورت ترین محسوس تھیوݨ لڳا تاں میں تکھے تکھے اینکوں وی کیمرے اچ سمیٹݨ دی کیتُم، ڈھلی شام دا منظر اینویں جیویں کہیں شاعر دی غزل دا مطلع اِنھاں گوپیں دی تندیر اچوں سجھ دی سُرخی نال نسردا پئے…… ایہ روھی اچ اساݙی ݙوجھے ݙینھ تھیوݨ والی الوداعی شام ہئی، فجریں نَریں دے منہ گھریں دو تھیوݨے ہن….. روھی جتنی سوہݨی جاہ اُتنا پُر خطر تے ݙیݨ ڈراکلی وی ھے، اِتھاں دل تاں اینویں کریندے ونڄ کے زندگی گزار ݙیویجے پر اڄوکے دور دیاں آسائشاں نال جُڑیے ہوئے اساں لوک کجھ گھنٹیں توں زیادہ دیر ایندے سینے تے پناہ نی گھِن سڳدے، اڄ کل رحیم یار خان وچ تھیوݨ والی کامی شاہ دی وفات بارے وی اینویں سُݨݨ اچ پیا آندے جو او کجھ ݙینھ پہلے چولستان اچ ڳئے ہن تے کہیں شئے دے ݙنگ ونڄݨ دا پتہ نہ لڳݨ تے اُنھاں دے علاج دے باوجود طبیعت نہ سنبھل سڳی اتے اُنھاں کوں موت دا شینھ نڳل ڳیا، ایجھے واقعات بلوچستان دے پتھریلے پہاڑ اتے میدانی علاقہ جات اچ موجود ہک زہریلی مکھی بارے سُݨدے ہاسے روھی چولستان اچ میݙی سنبھل واݨ دے دوران ایہ پہلا واقعہ سامݨے آئے، ایں ڳالھوں وی میکوں چولستان دی محبوب فضا تھوڑی جہیں پریشان کُن نظر آندی پئی ھے……. خیر….. روھی اچ ایہ ݙوجھی شام زندگی دے پُر لطف مناظر کوں کٹھا کرتے میݙے نال سانجھی تھئی ہئی، میں ایندے سحر اچ گُم تھیوݨ چاہندا ہامی جو محفل وچ موجود سڄݨیں کوں اڄ کہیں میݙے بارے ݙس ݙتا ہا جو میں وی ہک شاعر ہاں،، اُتھ کے جیڑھے ویلھے ایہ راز کُھلیا تاں میݙی گُمنامی والی ساری چس واݨ وٹیندی ڳئی، اتے میکوں اینویں لڳا جیویں کہیں میں توں میݙی آزادی کھس گھِدی ہووے، ساری مجلس میں ݙو متوجہ تھئی جو مرشد اساکوں شعر سُݨاؤ….. میݙے واسطےایہ لمحہ خاصا مشکل ہوندے جݙاں روح دی تار کہیں ٻئی جاہ تے ہووے اتے جسم کوں زورے پِڑ اچ جھمر کھݙاوݨی پئے ونڄے، میں روھی واس سڄݨیں دے احترام اچ کجھ شعر جیڑھے میݙی یاداشت دے خزانے اچ کھنڈریے پُنڈرئیے پئے ہن کٹھے کر سُݨاوݨ دی کوشش کیتُم تاں ݙو غزلاں دے چار چار شعراں دے بعد میݙا حافظہ جواب ݙے ڳیا اتے میں ڳالھ دا رُخ روھی اچ تھیوݨ والے قصے ݙے ٹور ݙتم، اِتی دیر اچ ملک بھوری شام دا کھاݨا چا کرائیں آ ڳیا، بھیڈ دے گوشت اچ جیویں روہیلیں آکھیا ہا کمال دی لذت ہئی، انتہائی سادہ طریقے نال پکے ہوئے کھاݨے وݙا لطف ݙتا، اتے بھیݙ دا ݙُدھا ہویا کھیر وی قصہ گو یاریں دی سنگت دے دوران چس کر ڳیا، جے تہاݙا روھی کݙاہیں ونڄݨ تھیوے تاں اِنھاں ݙوہیں رب دیاں نعمتاں توں ضرور مستفید تھیواہے، ایہ رات ڈھیر ساری دیر روھی واساں نال جاڳدیں گُزری، شہزاد سیئں توں اُنھاں دے بابا سیئں دے کیتے ہوئے قصے سُݨیے ڳئے، اتے ہک روھی واس روہیلا جیندا ناں میݙے ذہن تےموجود کوئنی ڈھلی رات تیئں قصہ کریندا ریہا جیندے قصے دی لوری اچ میکوں نندر آ ڳئی،،

نَریں دے منہ گھریں ݙو

(ݙانہواں تے چھیکڑی حصہ)

رات لوریاں ݙیندیں، مِٹھے مِٹھے پالے دا احساس ݙیویندیں، پندھ نبڑیندیں مُکی تاں فجر دے تارے دی تانگھ اچ سُتے فقیریں کوں کہیں کنڈے تے ٻیٹھے کُکڑ دی بانگ تے جاڳ تھی ڳئی…. اکھ کُھلی تاں ملوک ریت دے ذرے منہ تے رقص کریندے محسوس تھئے، روھی دے ٹوبھے توں بھریے پاݨی نال اپݨے چہرے تے کھنڈی مونجھ تے ݙُکھ دا منہ دھو کے گھر ݙو روانہ تھیوݨ دی تیاری اچ رُجھ ڳیوسے…. روھی اچ وسݨ والے لوکیں دی بے انت محبت کوں ݙیکھ تے اُنھاں توں نکھڑݨ تے روح نہ کریندا ہا پر اپݨی طبیعت دے ہتھوں مجبور تھی ولدے گھر ݙو روانہ تھیوسے… ملک غلام نبی تے ملک عامر ݙو ہُنڈے 125 موٹر سائیکل گھن آئے، کجھ عرصہ پہلے چنݨ پیر توں جنوب والے پاسے ایہ ڳالھ ہُلی جو روھی اچ تیل نکل آئے تاں ایں وسوں والیں لوکیں دی رب سُݨی ایں پاسے ریتلے دڳ کوں صاف کر تے مِٹی سٹوائی ڳئی، ول ہک دم چُپ تھی ڳئی، تیل نکھتا یا نہ نکھتا ایہ تاں رب ڄاݨدے پر روھی دے کجھ راہ لانگھے بہتر تھی پئے اتے روہیلے اُٹھ جہیں روھی دے جہاز کوں چھوڑ موٹر سائیکل تے جیپاں اُتےآڳئے…. اڄوکے دور اچ روھی دی چس جیپ دی نسبت موٹر سائیکل تے ڈھیر آندی ھے بشرط ایہ ھے جو 125موٹر سائیکل ہووے اتے اونکوں چلاوݨ والا روھی دا روہیلا…. سویلے سویلے اساں عاقی والے ٹوبھے توں پنج کوٹ ایوسے، پنج کوٹ ٹوبھا عاقی والے ٹوبھے توں تھوڑی وِتھی تے موجود ھے، پنج کوٹ کوں میں پہلی واری ݙینھ دے سوجھلے وچ ݙیکھدا پیا ہم، ایں توں پہلے ݙوں واری رات کوں ایں جاہ توں گُزرݨ تھئے اتے پچھلے سال جیپاں تے ونڄݨ دی وجہ توں اتے موسم دی گرم شدت دی وجہ توں اِتھوں ݙینھ دا لنگھدیں ایں سوہݨی جاہ تے جھاتی نہ مار سڳیے ہاسے، ایں واری پنج کوٹ کوں قریب تھی تے ݙٹھوسے تاں دل ایہ کیتا جو زندگی توں تھکا بندہ جݙاں کہیں چاندݨی رات اچ ایں ٹوبھے تے لنگھ آیا تاں حیاتی دے سارے تھکیڑے لہہ ویسن، میݙا خیال ہا ٹوبھے دی سراندی توں ݙسݨ والے ریت دے ٹٻڑیں اچ کئی رات گزاری ونڄے، پر ٹوبھے تے موجود ہک روہیلے ݙسیا جو جیڑھا تہاکوں ایݙا خوبصورت منظر ݙسدا پئے اِتھ کوئی انسان رات دا بسیرا نی کر سڳدا، کیوں جو اِتھ جنّات دا بسیرا ھے، میں ایہ ڳالھ سُݨ حیران تھیّم اتے میکوں ایں ڳالھ تے کھِل وی آئی جو اڄ دے انسان توں زیادہ صفائی پسند رب دی جنّاتی مخلوق ھے، اوں روہیلے مزید ایہ وی ݙسیا جو اساں توں پہلے وی ݙوں بندے ایں سوہݨی جاہ تے بسیرا کرݨ دی تݨ ماری ہانے… ہک تاں زندگی دی جنگ ہر ڳیا اتے ٻئے کوں رب دے کرم نال اوندے مرشد دی دعا پناہ بچا ڳئی… خیر میں ایں خیال نال اُتھوں ولدا ٹُر پیّم جو حیاتی رہ ڳئی تاں ایں سوہݨی جاہ تے سارے "جِن یاریں” نال ہک ادھ رات گزارݨ آسوں….. (انشاء اللہ)

اساں اپݨی چس اچ کھڑدے ٹُردے، اُٹھ، گائیں، ٻکریاں، بھیݙاں دے فوٹو چھکیندے، روھی دے متھڑے دی ریت چُمیندے، خواجہ فریدؒ دیاں کافیاں ڳاندے، ٻکروالاں دے اُچے الا اچ لُڑھاؤ سُݨدے ولدے اپݨیاں جھوکاں تے آن ساہی کݙھیوسے…. ایہ مختصر جیہاں ݙوں راتیں، ݙوں ݙینھ دا پندھ روھی نال اساکوں مزید نیڑے کر ڳیا، اساں ایں اُمید تے آس نال ایں پندھ کوں توڑ پُڄایا جو اگر رب سوہݨے توفیق ݙتی اتے حالات بہتر ہوئے تاں روھی پھرݨ دی خواہش رکھݨ والی سوہݨی سنگت کوں نال رلا تے ہکواری ول روھی لنگھ آسوں، انشاء اللہ