اکبر ملکانی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
سنگتی جدا تھی ویندی ارمان بہے کریندوں۔
پہلے پہر کہیں دا پچھلے پہر کہیں دا۔
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔
کجھ لوک مردن صرف اوھو جھگا متائثر تھیندے۔کجھ لوک مردن ویڑھا متائثر تھیندے۔لیکن
حبیب خاں لغاری دے مرنڑ نال اتھو دی پوری وسوں متائثر تھئی اے۔سردار حبیب خاں کمال آدمی ھا۔ ترائے چار جیہاڑے پہلے سنڑیسے سردار حبیب خاں دی طبیعت خراب اے۔ آساں سمجھے جیویں روٹین وچ موسمی حالات دے پیش اے نظر ہرکہیں دی طبعیت خراب ھوندی اے۔سردار صاحب دی طبعیت وی شئیت ایویں خراب ھوسی۔
28 ستمبر سونوار آلے ڈیہنہ سویلے جو میں اٹھیاں ۔ حسب اے معمول موبائیل تیں جو میں دید ماری اے۔پہلی نظر جو ایں بدبخت پوسٹ تیں پئی اے۔میڈے پیریں تلو زمین نکھتی گئی اے۔ پوسٹ وچ لکھیا کھڑا ھا۔سردار حبیب الرحمن خاں لغاری ایں دنیا کنوں رخصت تھی گئین۔یعنی کہ فوت تھی گئین۔پڑھنڑ نال چیتا پٹیا گئے۔وجود سن تھیا گئے۔چار ہنجھوں وی کر پئین۔او ایں گالھوں جو سردار حبیب الرحمن خاں لغاری میڈا ڈاڈھا یارھا۔اور صاف ستھرا یار ھا۔سردار حبیب الرحمن خاں لغاری اپڑیں وسوں دا ہک فگر ھا۔اور حقیقت ھا۔میڈا ڈھیر یار ایں گالھوں ھا جو اساں ہک بے کوں مرنڑ دیاں ماراں ڈے کیں یار بنڑیئے ھاسے۔میکوں اکثر ٹیلیفون کریندا ھا۔میڈے نال بٹاں مریندا ھا۔پچھدا ھا کیا حال اے جناب دا۔مگر وڈہ بندہ ھونونڑ دے باوجود وی وڈیپے ناں دی کوئی شئے کئیناں ہس۔قد کاٹھ آلا بندہ ھا۔انتہائی کارو باری آدمی ھا۔پرا پرٹی کافی ہس۔ہک اپڑیں فلور مل۔پٹرول پمپ۔ائیل مل۔ائیس فیکٹری۔برف آلا کارخانہ اے سارا کجھ او اپڑیں نگرانی وچ اپڑیں چھوٹے بھرانویں دے کولھو آپ چلویندا ھا۔مرنڑ دے ٹائم تک او چار واری پنجاب فلور ملیں دا صدر رہے گئے۔مرنڑ آلے جیہاڑے وی اوں لاھور فلورمل مالکان دے نال اجلاس دی صدارت کرنڑیں ھئی۔ایں ناگہانی اطلاع دے بعد اجلاس پوسٹپون کر ڈتا گئے۔ڈوجھے جیہاڑے اجلاس دی صدارت کرسی تیں آوندی تصویر رکھ کیں اجلاس دی کاروائی کرائی گئی اے۔ایں کنوں پہلے اجلاس وچ جیرھی سردار صاحب کوں اعزازی شیلڈ پیش کیتی گئی۔اجلاس وچ تاحیات صدارت دی قرارد پاس کرائی گئی۔برف الیں فیکٹریں ضلع دیرہ غازیخاں دا صدر ھا۔پٹرول پمپیں دا وی صدر ھا۔اور مردے دم تک ھا پیا۔اور بہوں مٹیا ھویا انسان ھا۔اتلا عوامی سماجی آدمی ھا۔سارا سارہ ڈیہنہ لوکیں دے کم کرویندا رہ ویندا ھا۔افسران اے بالا نال ڈریکٹ اور کلوز تعلق رکھدا ھا۔لوکیں دے کمیں کاریں واسطے کہیں ویلھے تھانڑیں۔کہیں ویلھے ڈی پی او افسں۔کہیں ویلھے ڈی آئی جی افس۔کہیں ویلھے کمشنر افس۔کہیں ویلھے ڈی سی او افس۔کہیں ویلھے محکمہ مال دے دفتر۔کہیں ویلھے کہیں دفتر کہیں ویلھے کہیں دفتر۔کہیں ویلھے جیل دے افسران کوں ملنڑ گیا ودا ھوندا ھا۔اکثر لوکیں دے کم تھانڑیں اور بجلی آلے دفتریں وچ بہوں زیادہ ھوندے ھن۔اور اے بندہ بجلی دے لائن مین کنیں گھن ایس ایس ای واپڈا تک رسائی رکھدا ھا۔کمال آدمی ھا۔اپ نیں اپڑیں پوری زندگی مرنڑ جیونڑ عوام دے نانویں لا چھوڑیا ھا۔پچھو فیکٹریں۔اور پٹرول پمپ دے کم سردار صاحب دے ڈو بھرا ان جیرھے سردار جمیل الرحمن خاں لغاری ایڈوکیٹ۔سردار خلیل الرحمن خاں لغاری۔ کم کار اوھے سنبھالی رکھدے ھن۔اپ سردار صاحب سارا سارا ڈیہنہ لوکیں دے کم کار کرویندا رہ ویندا ھا۔پچھلا ٹائم 5 وجے کنیں گھن رات دے 10 وجے تک اپڑیں فلور مل تیں بہے کیں ٹھاہیاں فیصلے کریندا ھا۔ائیں گئیں کوں ملدا ھا۔افسران دوست وی تقریبن رات کوں کٹھے تھیندے ھن۔سخاوت دا اے حال ھا۔ڈھیر گھر ہن بلکہ بہوں ڈھیر گھر ھن جنہیں دی کفالت سردار حبیب خاں خود کریندا ھا۔کتلے بچے ھن ۔جنہیں دی پڑھائی دے خرچے سردار صاحب خود اپڑیں جیب وچو ادا کریندا ھا۔منافقت ناں دی کوئی چیز تھجو سردار صاحب دے مزاج وچ شامل کئیناں ھئی۔سردار صاحب نال کوئی اگر زاتی رنجش وی رکھدا ھا۔او در تیں ٹر آوے ھا۔سردار صاحب اونکوں پورا پروٹوکول اور موہت ڈیندے ھن۔سردار صاحب دوستیں نال اتلا پیار کریندا ھا۔ہر مہینے وچ ڈو چار واری سڈکیں اپڑیں ہتھ دا پکا ھویا سالن ہتھ نال آپ کھویندا ھا۔کیا کھانیں پکدے ھن ۔کہیں ویلھے نمکین۔مٹن۔دیسی مرغی۔دریا دی دی تازی مچھی ۔بٹیرے۔ کئی قسم دے لوازمات پکدے ھن۔جیرھے سردار صاحب دوستیں کوں کھوا تیں ڈاڈھا خش تھیندا ھا۔ہردفعہ نویں نویں دوستیں کوں سڈ سڈ تیں مختلف ٹائیمیں وچ کھانا کھویندا رہ ویندا ھا۔بہوں وسیع دستر خوان ھا۔مزے دی گال اے ھوندی ھئی جو آپ سردار صاحب بہترین کک ھا۔تمام مہمانیں کوں اپڑیں ہتھ دا پکا ھویا کھانا کھویندا ھا۔
ہردفتر وچ روزانہ دی بنیاد تیں سردار صاحب دی اپڑیں برف الی فیکٹری دی برف بھجوا ڈیندا ھا۔اور ڈھیر پھٹیکاں برداشت کرینداھا۔افسران نال جتلا رسائی سردار صاحب رکھدا ھا۔ میڈے خیال وچ دیرہ غازیخاں وچ ایہے جیہاں بیا کوئی بندہ میکوں نئیں نظردا۔سردار صاحب پوری زندگی مردے دم تک لغاری گروپ دا حصہ بنڑیئے ریہن۔سابق صدر اے پاکستان مرحوم سردار فاروق احمد خاں لغاری دے با اعتماد اور دیرینہ دوست ھن۔جڈاں وی سردار صاحب دیرہ غازیخاں وچ انون ھا۔ اٹھنڑ بہنڑ سردار حبیب خاں دی جاہ تیں ھوندا ھا۔سردار صاحب ہر مشورہ سردار حبیب خاں نال کریندے ھن۔اپڑیں پچھو مرحوم حبیب خان نیں اپڑیں پسماندگان وچ ہک بیوہ۔ڈوپتر۔ترائے دھیریں چھوڑین۔ڈو بھرا وی باقی پچھو ھن پئے۔جیرھے سار کارو بار سنبھلیدن۔جنہیں دی ٹریننگ او آپ اپڑیں ہتھیں نال کیتی گئے۔ماشا اللھ او ھنڑ بہوں تکڑے ان۔سردار موسے خاں مریدانی زمیندار۔ سردار جان عالم خاں لغاری صدر غلہ منڈی۔لغاری آئیل مل دے مالک سردار سلیم خاں لغاری سردار حبیب الرحمن خاں لغاری دے سکے سوتر ان۔ڈاٹ الی پل دے نال برلب اے سڑک سارے ہنائیں ترییں سوتریں دے زاتی ملکیت دے رقبے ان۔کہیں نہ کہیں حوالے نال دیرے وچ اپڑیں بہوں وڈی سنجانڑ اور شناخت رکھدن۔اللہ تعالی انہیں دی اپت وچ محبت کوں قائم دائم رکھے۔اساں تیں صرف دعا کرسگدے ہیں۔
ہیں سردار حبیب الرحمن خاں لغاری دی اپڑیں فلور مل دے بہوں وڈے گراؤنڈ آج قل خوانی پئی تھیندی اے۔جیندے وچ مرحوم سردار صاحب دے وڈے پتر دی دستار بندی کیتی ویسی۔تاحد اے نگاہ لوک ای لوک ان۔انتظامیہ الرٹ اے۔سواریں دی وجہ نال کوئیٹہ روڈ بند اے۔اے ھ مرحوم سردار حبیب الرحمن خاں لغاری دی قل خوانی دا عالم۔سردار صاحب دا جنازہ دیرہ غازیخاں دے بہوں وڈے اسٹیڈیم گراؤنڈ وچ پڑھایا گیا ھا۔جیدے وچ آکھیا جا سگیندے دیرہ غازیخاں شھر دی تاریخ وچ اے جیڈا وڈا جنازہ شئیت کہیں دا نہ تھیا ھوسی۔جیندی پوری کوریج روہی ٹی وی نیں ڈکھالی اے۔اخبارات وی موجود ان۔یقینن ہر کہیں پڑھیا ھوسی۔متاں میں کہیں گال دا کتھائیں تجاوز کیتا ھووے۔
جیرھے لوک اہدن سردار حبیب خاں کوں اے تھئے او تھئے۔ایندی میں نفی کرینداں۔میں ایں گال اتفاق نئیں کریندا۔حبیب خاں کوں کجھ وی کئیناں ھا۔مرنڑ جیونڑ راہ جہان اے ۔ہر کہیں مرنڑیں۔جھوک فنا دی اے۔مرنڑ دی کوئی ترتیب کئینی۔کون کیلھے مردے۔
لیکن سردار حبیب الرحمن دے بارے اے کہیں نئیں سوچیا ۔11 مہینے کنوں اوندے اندرو جو ہک بھاہ دا بھانبھڑ بلدا ودا ھا۔اوندی ایں کہانی کوں شئیت کوئی نئیں سمجھ سگیا۔11 مہینے تھئیندے پئین۔اوندا پتر۔ ترائے بالیں دا پیو 35,30 سال دا کڑیل نوجوان پتر سردار عتیق الرحمن خاں لغاری جو فوت تھئے۔بیشک توھاکوں بھل گیا ھوسی۔اونکوں تیں کئیناں بھلیا ھا۔جیرھا آوندی پگ دا وارث وی ھا۔جانشین وی ھا۔کاروبار وی سارا اوں ویلھے اوندے ہتھ وچ ھا۔مگر گردہ ھا۔ اوں حبیب خاں لغاری دا ۔اے 11مہینے ایں کیویں کڈھین۔ھوں جوان پتر دے نال اے مر کیوں نہ پیا ھا۔کئی بیماری کئیناں ھئی حبیب خاں کوں۔پتر دا فراق ھا جیرھا اندری اندر اونکوں کھادھی ویندا ھا۔اخر پتر ھا۔پتر پتر ھوندن۔پتریں دی موت نبییں کنوں اوکھی برداشت تھیندی اے۔اے تاں حبیب خاں ھا۔اے ایندی پتہ نئیں کینجھی برداشت ھئی۔پتر دے بغیر اتلا عرصہ کیویں جیندا رہ گئے ۔ آخر عتیق دی مونجھ نیں جو تراٹ ماری اے۔پیو پتر جو ہک بے کوں دل نال یاد کیتے۔حبیب خاں دی گگھدامی تیں کریم کبریا کوں ترس ائے۔ملاقات دا سبب جوڑ ڈتے۔او عتیق خاں نال خش اے۔بھانویں جو پچھو خلقت یتیم تھی گئی اے۔ایندا کہیں نال کیا۔اللہ کرے کہیں دے جوان پتریں کوں کجھ نہ تھیوے۔نہ تاں پیو ما دا بچنڑ محال تھی ویندے۔اپڑیں وسیب دا ولی وارث ھا۔حبیب ٹر گئے وسیب یتیم تھی گئے۔اوندے فرماں بردار۔اوندے نال محبت کرنڑ آلے کجھ تاں مر گئیں۔ کجھ جیرھے جیندے ودن۔پتہ نئیں انہیں دا کیا بنڑسی۔اللھ پاک انہیں کوں صبر اے جمیل عطا فرماوے۔امین۔ثمہ امین۔کجھ موئیں جیندیں حبیب خاں دے نال محبت کرنڑ الیں یاریں پرستاریں دے ناں جیرھے میکوں یاد ان۔او میڈی مکانڑ قبول فرمانون۔۔۔۔۔
رانا محمد اکرم خاں چوٹی زیرین۔حاجی غلام شبیر بزدار درخواست جمال خاں۔استاد گل محمد بھٹی رشید آباد کالونی جیندے تیں سردار حبیب الرحمن خاں بہوں زیادہ اعتماد کریندا ھا۔اور سردار صاحب دے اعتماد تیں پورا اترتا ھا۔سردار کوڑا خاں رستمانی۔سردار خلیل خاں علیانی۔ملک غلام مصطفے کھنڈوا۔استاد قاسم خاں قیصرانی۔سردار نصراللہ خاں کھوسہ۔سردار نور محمد خاں رستمانی۔ملک عابد حسین سیوڑا۔اجمل خاں بزدار پولیس۔ملک عابد ممبر۔ھادی خاں نیازی۔عارف خاں ملغانی شکور اباد۔اقبال خاں ٹھیکدار خیابان اے سرور۔وسیم خاں جسکانی ایڈوکیٹ۔ماما مرید حسین۔ڈاکٹر غلام مصطفے۔ناصر خاں بابر۔حافظ رسول بخش دیوان۔شیر محمد جیو پراپرٹی۔اکبرمسن ممبر۔غلام مصطفے خاں پتافی۔استاد اعجاز جگ مشہور استاد الو۔استاد فیاض حیات۔مرید حسین گڈولہ صحافی۔حضور بخش شہانی۔رمضان کنیرا۔ریاض اللہ والا۔ڈاکٹر اشفاق۔اللہ وسایا منجوٹھہ۔صابر بھٹہ۔زیب بلوچ۔شھزاد جسکانی۔حافظ محمد بخش رڈ گلشن آباد کالونی۔حمید بزدار۔سیف اللہ خاں بلوچ۔اللہ بخش موچی۔ماسٹر خان محمد ملغانی۔اقبال خاں ملغانی ایڈوکیٹ۔ماما علی بزدار بلوچ۔مرحوم لالہ نور اکبر۔مرحوم حیات خاں پٹواری۔مرحوم شمیر خاں پتافی۔مرحوم غلام حیدر واپڈا۔مرحوم غلام حیدر خاں فوجی۔
یقینن کجھ ناں میں بھل وی گیا ھوساں۔بڈھیپا اے بھل ای وینداں۔جیرھے میکوں یاد اوسن۔یا تساں وچو کوئی ڈس سگدا ھووے۔او ناں میں ول ائیڈ کرڈیساں۔محسوس نہ کریسو۔کجھ پوسٹ وڈی تھی گئی اے۔بندہ وی بہوں وڈہ ھا۔مرحوم عتیق خاں دے بال اج توں ٹرائے ڈیہنہ پہلے حبیب خاں دے مرنڑ دے بعد مکمل یتیم تھی گئین۔انہیں واسطے ڈھیر ڈھیر دعا منگسو۔خیر خشی نال جوان تھیون۔اپڑیں پیریں بھر کھڑے تھیون۔تمام پسماندگان پتر بھرا بھتریجے سوتر۔ملیر ۔ملازمین۔خاص طور تیں او دوست ۔جیرھے جیندن تیں جی نئیں سگدے۔مردن تیں مر نئیں سگدے۔ اللھ سئیں انہیں دی پریشانی دور فرماوے۔
آخری خاص الخاص التجا۔ مامے مرید حسین واسطے ڈھیر دعا کریسو۔جئیں ایں گھر دے بالیں کوں ڈھاک تیں چا کھڈالیئے۔حبیب خاں اپڑیں جیندیں گندہ وی ھوسی۔چنگاں وی ھوسی۔ہنڑ ساڈے وسیب کوں پتہ لگسی۔حبیب خاں دے مرنڑ وچ وسیب دا کتلا نقصان تھئے۔جڈاں ہنڑ کھیرو کھانڈ تھی پرائے در تیں ویسوں۔ ول پتہ لگسی کتنیں ویہیں سو اے۔کہیں شخصیت دا آؤندے بعد پتہ لگدے۔تمام وسیبی بھرانویں کوں ان للھ ھ و ان الیہ ھ راجعون۔خدا حافظ۔
توھاڈا اپڑاں۔اکبر خاں ملکانڑیں۔رشید آباد کالونی کالونی۔حمید اصغر شاہین روڈ نزد پل ڈاٹ دیرہ غازیخاں۔
About The Author
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر