پروفیسر محمد خان ملغانی، تحصیل تونسہ شریف دے 90 % پڑھئے لکھئے لوکیں دے استاد ہن۔
گورنمنٹ ڈگری کالج تونسہ وچ سوشیالوجی دے استاد ہن تے بطور پرنسپل تھوڑا عرصہ کم کرتیں ریٹائرڈ تھی گئین ۔
اجکل انجمن فلاح مریضاں دے ناں تے ہک غیر سرکاری فلاحی ادارے وچ کم کریندے پیئن ۔بطور استاد انھیں کوں پورے وسیب وچ بہوں مقبولیت حاصل ہے۔
شاگرد، نوجوان انھیں نال پیار تےبے حد احترام کریندن ۔ ماہر_عمرانیات تاں ہن،نال سرائیکی اردو ادب دا بھر پور ذوق رکھدن۔
سیاسیات تے تاریخ تے وی گہرا عبور ہے۔ہر چھوٹے وڈے نال محبت نال ملدن تے وس تئیں ڈوجھے دے کم آندن۔
اساں انھیں دی کلاس وچ دل نال ویندے ہاسے، فریاد ہیروی،ریاض لغاری ، شبیر ناقد(شعراء )،فضل راجہ،اظہر تونسوی(گلو کار ) میڈے کلاس فیلو ہن،
پروفیسر صاحب کلاس وچ لیکچر دے نال ادبی ماحول بنڑا گھندے ہئین ۔اظہر تونسوی تےفضل راجے توں ترنم وچ غزلاں تے گیت سنڑدے ہن،باقی اساں شعروشاعری سنڑویندے ہاسے۔
ساڈی اصلاح وی کر چھڑیندے ہن۔آپ وی اشو لال،اقبال سوکڑی،عزیز شاہد،شاکر تونسوی،ارشاد تونسوی،رفعت عباس تے سئیں خیر شاہ دے اشعار سنڑویندے رہ ویندے ہن۔
اساں دلچسپی نال ڈائری تے انھیں دے لیکچر دے نوٹ لکھدے ہاسے۔اوں ویلھے دے سنڑئے ہوئے زبانی لیکچر وچ قصے دا او لطف ہوندا ہا جو اجاں یاد ہن۔
ابن_خلدون، ارسطو، آگسٹ قومٹ ،ڈرخائم ،میکس ویبر،پارسنز، ساروکن، مرل ،ڈارون، سگمنڈ فرائیڈ ،رسل،سارتر دے ناں تے افکار توں پہلی دفعہ واقف تھئے ہاسے۔
ترقی پسند ادب تے مصنفین دی تحریک، فکر تونسوی ،سجاد ظہیر توں فیض تے جالب تئیں،وی اردو دے استاد توں زیادہ انھیں توں پڑھئے ہاسے،
استاد فدا حسین گاڈی، تاج لنگاہ،عاشق بزدار دا ناں وی پیلھی دفعہ انھیں دے مونہو سنڑیا ہاسے،مہرے والے میلے تے ونجن دی اوں ویلھے تاکید کریندے ہن
جڈاں اساں یارہویں پڑھدے ہاسے،ایندے علاوہ سیاسی گفتگو وچ تونسے وچ تھیونڑ آلے پیپلز پارٹی تے جماعت اسلامی دے کارکنیں وچ لڑائی جھگڑے دا حال وی ولا ولا کریندے ہاسے،جیندے اساں عینی شاہد ہاسے تے کجھ سنگتی ایں جھیڑے وچ سرو شامل ہن،
ساکوں ہک دفعہ کالج وچوں پرنسپل منظور بھٹہ صاحب دی شہ تے خارج کر ڈتا گیا، بہوں ترلے بعد محمد خان ملغانی صاحب دی سفارش تے ولا داخلہ ملیا۔
استاد صاحب کڈاہیں اپنے شاگردیں تے روعب داب نئیں جمایا بلکہ دوستیں وانگوں ورتئین ۔ہر دلعزیز انسان ہن،اپنی دھرتی،اپنی وسوں تے اپنے لوکیں نال پیار کریندن۔
پروفیسر محمد خان ملغانی اجکل تونسہ دی تاریخ (لوکائی اتہاس ) تے ہک کتاب لکھدے پیئن، کافی مواد کٹھا کیتی ودن،اللہ کرے جلدی تیار تھی تے منظر عام تے آ ونجے۔ ساڈے عظیم استاد ساڈے وسیب دا سرمایہ ہن، اللہ سیئں انھیں کوں ہمیشہ سلامت رکھے ۔
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر