کورواس دا ہتھ جیرھا علاقہ ہائی اگر اوکوں ذہن اچ رکھوں تاں او سپت سندھو ریاست دے فطری سنگ تھیندے ہن۔ گندھارا سندھ دریا دے ڈوہیں کندھیں تیں آباد ہائی۔
تریخی شہر پشاور تے اوندا صدر مقام ٹیکسلا وی گندھارا تہذیب دا حصہ ہن۔ کیکایا کالا باغ تے اٹک دے ہیٹھو دریا سندھ دے کھٻے پاسے وچاک اچ آباد ہن.ایں ریاست دا زیادہ تر علاقہ سندھ تے دریائے جہلم دے پوادھی پاسو جیکوں سندھ ساگر دو آب آکھیا ویندے تک پھیلا ہویا ہائی۔ ڈسٹرکٹ جھنگ وی ایں علاقے دا حصہ ہوندا ہائی۔
رم یانہ دی مشہور زمانہ کیکائی شہزادی دا تعلق وی ایں علاقے نال ہائی۔
بھارتا یا پورو دیاں ٻہوں ساریاں شہزادیاں دا حسب نسب ہیر رانجھے دی محبت بھری داستان آلی ایں مٹی نال جُڑیا ہویا حے۔
مہابھارت دی مادری شہزادی دا تعلق مادرا نال ہائی تے مادرا راوی دے سڃے پاسے آباد ہائی۔ جڈاں جو کمبوجا بالکل اُبھے تے پوادھ آلے پاسے جبکہ ایندے مُخالف سمت اچ گندھارا یعنی اُبھے تے پچادھی پاسو واقع ہائی۔ سندھو سلطنت دریا سندھ دے ڈوہیں پاسو لمے تے پچادھی پاسو آباد ہائی جیندے اچ ملتان تے اروڑ بالکل ایندے بنیں تیں قائم ہن۔ جڈاں جو اروڑ قدیم سندھ دا دارالخلافہ تے ملتان رگ ویدک دی قدیم تہذیب دا حصہ شُمار تھیندا ہائی۔
قدیم وقت اچ جھات
مہابھارت جنگ کولو ہٹ کے وی ٻہوں کُجھ حے۔ مہابھارت کوں زیادہ تر لوک ہیک وڈی جنگ دے حوالے نال جاݨدے ہن جیویں جو ‘ مہا-کاویا’ ہندو متھالوجی دا روزنامچہ تے پنجواں وید۔ایکوں روز قیامت تے اخلاقی زوال دا زمانہ وی آکھیا ویندے۔ مہابھارت جنگ 3500 قبل مسیح کولو 1000 قبل مسیح دے درمیان آلے کہیں زمانے اچ بھڑی ڳئی ہائی۔ ایکوں ہیک اتحاس آکھیا ویندے حالانکہ اے کوئی اینجھی تریخ کائینی جیرھی مستند تریخ دے پیمانیں تیں پوری لاہوے۔ ایکوں بھارتاس دا جنگ نامہ آکھیا تاں ویندے۔ بھارتاس دُشانتا تے شکُنتلا جیہیں لافانی کرداریں دا پُتر ہائی۔بالاخر بھارت واشا (انڈیا) دا ناں ایں بھارتاس نال ونڃ جُڑدے۔
دیوا یانی دور۔
رزمیہ، تریخ تے میتھالوجی تیں مبنی یادیں دا اتحاس ہوندے۔اے اوں وقت ویلھے دی ڳالھ حے جڈاں ساریں دیوتائیں بھوئیں تیں لہوݨ دا فیصلہ کر گھدا تاں جو زمین کوں انسانیں کولو مُکت کرایا ونڃے۔ول اتھاں بھارتا/پورو دا خاندان منظر عام تیں آندے جیندی ابتدا ‘ دکشا’ کولو تھیندی حے جیرھا براہما دا پُتر ہائی۔ بادشاہ یاہ یتی دا تعلق ڈاہویں پیڑھی نال حے۔ اتھاں دیوا یانی دے ہووݨ پاروں چیزاں آپت اچ گُنجڑیج ویندن، دیویانی جیرھی مہا رشی شُکلا دی دھی ہائی او ٻہوں واشگاف انداز اچ کشاتریا بادشاہ نال شادی کرݨ تیں تُل ویندی حے۔یاہ یتی دھرم سنکٹ دی پیچیدہ صورتحال اچ پھس ویندے، یعنی ہیک پاسو برہمن ہووݨ دی اخلاقی تلوار اوندے سر تیں ٹنگی کھڑی ہوندی حے تے ڈوجھی پاسو او اپݨی گودی کوں شادی دا نیوتا ڈیندے۔
اوندی گودی بادشاہ یاہ یتی کوں مُبہم شرائط پاروں شادی کولو انکار کر ڈیندی حے، اُڈوں برہمن کشتریاز نال ڳٹھ جوڑ بݨا چُکے ہن تے کشتریاز وی برہمن دے نال ہیک جُٹ تھی ڳئے ہن۔ آخر او دکشا کولو گھٹ کائینا ہن کیوں جو بھارتا دے وڈکے دا حسب نسب وی برہمن نال جُڑیا ہویا ہائی۔
یاہ یتی اجاں ادھا پچھدھا راضی ہا ، تڈوں دیوایانی کوں اپݨے پیو دی عزت دا خیال آ ڳیا تے اوں رلوڑ ذات آلے بندے نال راہوݨ کوں کوئی وڈا گُناہ نئیں سمجھیا۔ اے زدل طبیعت شہزادی آخر کار بادشاہ یاہ یتی نال شادی کر گھدی تے اوندے بطن اچوں بھارتا/ پورو دا جنم تھیا۔ کرشنا، ارجُن تے بھارتا یاہ یتی/ دیوا یانی دے خون اچوں ہن تے انہاں دا گانڈھا سرائیکی وسوں نال ونج جُڑدے۔
سرائیکی ڳنڈھپ۔
آہم پتی بادشاہ عظیم یاہ یتی دا عظیم پوترا ہائی۔ اوں کریتیاویرا جیرھی بھنو متی دی دھی ہائی اوندے نال شادی کیتی ہائی۔ کریتیا ویرا وچوں سروا بھوما دا جنم تھیا، جائیں کیکایا دے بادشاہ کوں شکست ڈتی تے اوندی دھی سُنندا کوں بندھی بݨا گھدا۔ او بھارتا حسب نسب دی ٻارہویں پیڑی اچو ہا تے اوندے ناں نال بھارت ورشا سُنجاپوں تھیا جیکوں اڃ انڈیا دے ناں نال یاد کیتا ویندے۔ کیکایا شہزادی سرائیکی دھرتی دی ٻالڑی ہائی جائیں انڈیا کوں جنم ڈتے۔
بھارتا/پورو نسل دیر تک پھلدی پُھلدی رہیی۔ انہاں دی پنجوہیویں پیڑھی اچوں بادشاہ دُشانتا نے شکُنتلا تے پرم شتی نال شادی چا کیتی۔شکُنتلا دے پُرکھیں اچو جیندا وڈکا بھارتا ہائی، جیکوں اساں بھارتاس دے ناں نال ڃاݨدوں، جڈاں جو پرم شتی دے پُرکھیں کوں پنچا لاس دے ناں نال ڃاتا سُنڃاتا ویندے۔
سرائیکی ڳنڈھپ مزید پکا اوں ویلھے تھیا جڈاں پینتریہویویں پیڑھی اچوں بادشاہ اجمالھا کیکایا ریاست دی ہیک شہزادی کیکائی نال شادی چا کیتی۔
بھارتا تے پنچالا دا سنڃوک چھترویہویں پیڑھی تئیں ٹُردا رہیا۔ پنچالیں بھارتا دی حکومت یا قبضے کوں ناجائز طریقے نال تروڑ ڈتا جیندی وجہ کولو بھارتا بادشاہ سماوارنا اپݨی جان بچاوݨ سانگے اقتدار چھوڑ تے بھڃ ڳیا۔
سماوارنا شہزادی کیکائی دی قیادت اچ اپنی جنم بھومی تیں اپݨی ذال ٻال تے سنگتیں ساتھیں نال ٹُردا پھردا رہیا۔ بالآخر اوکوں سندھو دریا دے جنگلیں اچ، جتھاں دریا پہاڑیں کولو نکل کے کھنڈ ویندے ایں علاقے اچ کتھائیں پناہ ملی۔ اتھاں بہوں مُشکل حالات اچ بھارتاس شودے کئی ہزار سال تئیں راہندے رہیے۔
پنڈاوا ڳنڈھپ۔
آخر کار بھارتاس ول پاور اچ آ گئے تے اونہاں اپݨی وسوں دا رُخ کیتا۔ بادشاہ بھیم سینا جیندا تعلق بھارتا/ پورو دی اکتالیوہیویں پیڑھی نال ہا اوں کیکایا شہزادی سُکھو ماڑی نال شادی کر کے خاندانی رشتیں کوں مزید تکڑا کیتا۔ بھیم سینا دے پُتر کنگ پراش راوا جیکوں پراتپا وی آھدے ہن اوں سُنندا نال شادی کیتی اُتھوں اوندے ترائے پُتر تھائے جیندے اچ دیواپی، شنتانو تے باہلیکا شامل ہن۔ شنتانو گنگا نال شادی کیتی، جیندے پیٹ اچوں عظیم بھشما پیدا تھیا۔ شنتانو پنڈواس تے کورواس دا ڈاڈا ہائی۔
مہابھارتا اچ سرائیکی گنڈھپ دا کُھرا ٹوروں تاں ایندا تعلق بھارتا/ پورو دی چھترویہویں پیڑھی نال ونج جُڑدے، ایندی شروعات سروابھوما کولو تھیندی حے تے ارجُن دے وڈے پُتر گریٹ جنمی جایا تک ویندی حے۔
اسمان تیں گاج آلی کار گجکدی آواز کوں یاد کرو جیرھی کُنتی دے آؤن دی نشانیں اچوں ہیک نشانی ہائی، جیندی چھتر چھایا اچ ارجُن مادرا، کُرو، کیکایا، چیڈی، کاشی تے کِشکندا ریاستیں کوں بھاگ وند بنا ڈتا ہائی۔
اے پیش گوئی اوں ویلھے سچی ثابت تھائی جڈاں مادرا تے کیکایا سلطنت ہر چیز آؤ مالا مال تھی گیاں تے مہابھارت آلی جنگ پاروں سندھو تے گندھارا پانڈواس دے ہتھیں آ ڳیاں۔
اے وی پڑھو: سرائیکی ساگا تے صوفی بھگتیں دا پُنر جنم(5)۔۔۔ ترجمہ زلفی
About The Author
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر