اچݨ چیتی کلہیپا آ ونڄݨ نال یادیں دی برسات تھی ویندی ہے۔ اینجھے ویلھے دیاں یاداں بھوت بݨ ساݙے اڳوں نچݨ لڳ پوندن۔ ہک اینجھی ای یاد میݙی نانی مہر دی ہے جیڑھی اپݨی پیلھی شادی دے چار ٻال تے پئے کوں ہک وبا وچ ونڄا ٻیٹھی۔
میݙی نانی مہر ساݙی وستی دا ہک نویکلا کردار ہئی۔ پتلے سُکے جُثے دی ہئی۔ مُکھ مہاندرے اُتیں ہر ویلھے مونجھ کھنڈری پُنڈری ریہہ ویندی ہئی۔ اوندا سرتے ہتھ کہیں اعصابی کمزوری نال ہر ویلھے کنبدے ریہہ ویندے ہئین۔ ہک ٻہوں پراݨی، موٹے شیشیں دی عینک پیندی ہئی جینکوں کنیں دے پچھوں ہک تھڳڑی نال ٻدھی رکھدی ہئی۔ پراݨے ڈیزائن دے چھیٹ دے کپڑے تے روایتی جُتی پیندی ہئی۔
میں اپݨے ڄمݨ تے سُرت سنبھالݨ لا کنیں اونکوں ہمیش کلہا رہندا ݙٹھا ہئی۔ اوندا پراݨا گھر ساݙی وستی دے یچھادھی لمی پاسیوں ہئی جیندے ݙو کوٹھے ہئین۔ ہک کوٹھے وچ او آپ رہندی ہئی تے ٻئے کوٹھے وچ ساکوں کݙاھیں نہ ڄاݨ تھئی جو او کیا لُکا کنیں رکھی پئی ہے۔ ہک شے جیڑھی اڄاں وی میکوں پوری تفصیل نال یاد ہے، او ہئی اوندے گھر دا ہتھکڑی وانگ ہک پراݨا تالہ جیندی چاٻی اوندے بوچھݨ دی گنڈھ وچ ہوندی ہئی۔ بوچھݨ دی ٻئی گنڈھ وچ ہمیش کُجھ پیسے ہوندے ہئین جنہیں اُتیں میݙی نظر ہوندی ہئی۔
اوندے ݙوجھے پئے کنیں میݙی ما تے ماسی ݙو دھیریں ہئین جیڑھیاں ہر ویلھے اونکوں آکھن جو توں ہُݨ ٻُڈھی تھی ڳئین، ساݙے نال آ ریہے۔ اوں کݙاھیں وی ایں ڳالھ دو غیلا یا دھیان نہ ݙتا۔ اپݨے مرݨ ویلھے تائیں کلھے گھر رہندی ریہی۔ جݙاں اوندا اپݨا گھر ڈھے ڳیا تاں وستی وچ ساݙے کلہے گھر لڳی ڳئی۔ اپݨا تھاں تھپا، اٹا لوݨ ہیمش نال رکھدی ہئی۔
جݙاں ساݙا جُھڳا تونسے آن وسیا تاں ہر پندھرواڑے او گاݙیں دی وستی کنیں ٹُردی ہوئی ساݙے گھر آ ویندی ہئی۔ اوں ویلھے تونسے کیتے بوہڑیں دی وستی کنیں بس مل ویندی ہئی تے اکثرا لوک وستی کنیں تونسے اوں بس اُتیں چڑھ کنیں آندے ہئین۔ میݙی نانی بس وچ سوار تھیوݨ کنیں ہمیش انکاری ریہی تے سَت اٹھ میل پیریں دا پندھ کر کنیں تونسے آندی ہئی۔ میں تے ٻئے ٻال اونکوں کھڑیندے ہاسے جو توں کنجوس ہویں تے بھاڑا نوہیں بھرݨ چاہندی۔ ساݙی اے ڳالھ سُݨ کنیں او ساکوں ترائے چار آنے ݙیوے ہا تے اساں خوش تھی محلے دی منوں دی دکان کنیں گجک، ڈوڈھا یا گݙانہہ ٹانگری ونڄ گھنوں ہے۔ اوندے آوݨ دا ہک مطلب ساݙی مٹھائی کھاوݨ دی عیاشی ہئی۔
سادہ ایتلی ہئی جواونکوں سمجھ نہی آندی جو میݙا پیو ہر ویلھے اے کتاباں کیوں پڑھدا رہندے۔ اوندی ہک ڳالھ ساݙے کیتے ہمیش چھیڑ بݨی ریہی جو اوں ہک ݙینہہ میݙے پیو کنیں پُچھیا: ” اے فدا حسین آ، اے توں ہر ویلھے جو کتاباں پڑھدا رہندن کیا کوئی وکیل بݨدا پئیں۔”
اوندے جیوݨ دی گُذری وہاݨی وچوں اے وبا دی کہاݨی اکثرا ساݙے گھر دی ڳالھ مہاڑ وچ آ ونڄے ہا۔ اے اوندی پیلھے پرنیوے دی ڳالھ ہئی۔ اوں پرنیوے کن اوندے چار ٻال ہئین۔ ہُݨ میکوں اے یاد نئیں جو کیتلے دھیریں تے پُتر ہئین۔ جݙاں اوندا چوتھا ٻال ڄمیا تاں اوں ویلھے وستی تے وسبے وچ وبا آ ڳئی تے ہر پاسیوں تݙے ویہڑ تھی ڳئی۔ کُجھ ای ہفتیں وچ اوندے سارے ٻال تے پئے جھوک لݙا اڳلے جہان ٹر ڳئے۔ وستی دے لوک ݙسیندے ہئین جو ایں وبال وچ او ڳالھی تھی ڳئی تے رات کوں اُٹھی اُٹھی قبرستان ونڄے تے اپݨے ٻالیں دا قبراں کھٹے جو متاں او جیندے ہوون۔ اونکوں یقین ای نہ آوے جو کھڑیں کھڑیں اوندا سارا جُھڳا، ٻال ٻچے ایں جہانوں ٹُر ڳئین۔
کُجھ وریہیں پچھوں جݙاں او کُجھ اپݨے غم ملال کنیں سنبھلی تاں ڄاݨ تھئی جو اوندے پئے دے حصے دی زمین اُتے اوندے ݙیریں قبضہ کر گیدھے۔ میݙا نانا اوں ویلھے وستی دا نمبردار ہئی۔ او ہک ٻُڈھا ماہݨو ہئی تے پیلھے کنیں پرنیا ہویا تے آل اولاد آلا ہئی۔ ۔ جݙاں میݙی نانی اونکوں امداد کیتے آکھیا تاں اوندا ولدا ہئی جو توں میݙے نال پرنیوا کر گھن تے پچھیں میں تیݙے حصے دی زمین تیکوں ولا گھنوا ݙیساں۔ میکوں نئیں ڄاݨ جو میݙا نانا اونکوں چاہندا ہئی یا وت او آپ اوں زمین دے لوبھ وچ ہئی؟ چھیکڑ وچ تھیا اے جواوندی اوں ٻُڈھے نال شادی تھی ڳئی تے اوں کنیں میݙی ما تے ماسی ڄمے۔ جݙاں میݙی ماسی ڄمی تاں اوندی کُجھ مُدت پچھوں میݙا نانا وی مر سُتیا۔ اوندے مرݨ پچھوں میݙی نانی اپݨے ݙو دھیریں دی ریہہ ڳئی تے ہمیش کلہا جیوݨ جیندی ریہی۔
اڄ جݙاں کرونا وائرس دی وبا دا دور دورہ ہے تاں میکوں اے وی ڄاݨ تھئی ہے جو میݙی نانی دے ٻال تے پئے 1918 دی "سپینش فلو” دی وبا دا شکار تھئے جیندے نال ہندوستان دی چھی فیصد آباد مُک ڳئی۔
میݙی نانی تے ما دی ہک فوٹو نال اٹیچ ہے جو ایں پڑھݨ آلے اوندے مُکھ مہاندرے دے ڄاݨوں سُنڄاݨوں تھی سڳن۔ ہک اینجھا مُکھ مہاندرا جیڑھا ساݙے سرائیکی وسیب دی ہر پچھلی پیڑھی دا ہے جیڑھی درد سولیں ستائی تے تانگھیں تنگھائی ریہہ ڳئی ہے ۔
About The Author
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر