رانا ابرار خالد
کہیں انقلاب دا سونہاں کرݨ سانگے ہک کتاب تھولی ہوندی اے، پر رزاق شاہد دے ہتھوں ترجمہ تھیل اے کتاب پڑھ کے اندروں ہک نویں ہوک اٹھی، جیکر ایہا کتاب میں 17، 18 سال دی عمراہ وچ پڑھی ہوندی تاں کہیں نہ کہیں گودے کوں پھٹوڑی کرکے جیل وچ ضرور پڄ ڳیا ہوندا،
ہݨ تئیں جیہڑا برہیچو سوشلسٹ لٹریچر برہیچو زباناں وچ پڑھیے او ایں ہک کتاب دی کنڑائی وی کائنی۔۔۔۔۔ لوک اکثر پچھدن جو ظلم ظلہل ݙڈھپ، کھس کھوہ ودھیک تھیوݨ مٌتوں اتھ انقلاب کیوں نی پیا آندا، وت اے کتاب پڑھ کے اٌتلے سوال دا ہکو ولدا ملدے جیکر برہیچو انقلاب دے قصے برہیچو زبان وچ نویں پیڑھی کوں پڑھائی رکھسو تاں اتھ انقلاب کݙاہیں نہ پیا آسی۔
ارمان تاں ایہو اے جو ساݙی آپݨی دھرتی دا ایݙا وݙا انقلاب دا مورھی شاہ عنایت شہید جئیں اٹھارویں صدی دے مٌنڈھ وچ سندھ وادی اندر اے تلا وزبرشاہی کوں آپݨے انقلابی وچاراں نال کنبا چھوڑیا حالی جݙاں جڳ مشہور پیرس کمیون مٌنڈھ ای نہ بدھیا ہا، نہ حالی دنیا کارل مارکس دے نظرئیے دی سونہی تھئی ہائی۔
شاہ عنایت شہید دی بھڑاند دی جانکاری مٌتوں سوشلزم کوں پڑھݨ اینویں ہے جیویں مٌنڈھ کوں چھوڑ کے پاندیں کوں پکڑیجے چا وت، کئی پاندیں کوں پکڑن کے ای وݨ تے چڑھ سگدے بھلا!!
اتھوں دے لوکیں دی قسمت وی کٌللی ہائی جو سن سنتالی دے ونڈارے پچھوں علم ادب دیاں ساریاں پوتھیاں سرحد پار پٌڄ ڳیاں تے اِتھ سارے کھبے سڄے وچار سرحدوں پار توں آوݨ والے ”سوجھواݨیں“ اساں تئیں پٌچائے بھلا اٌنہاں کوں کیا خبر جنہاں نظریات کوں او نواں نکور سمجھ کے اِتھ کھنڈیندے پئین او پہلے توں ایں دھرتی دے اتہاس وچ موجود ہِن پئے۔
پر اساں درگھا ویلھا بورژوا، پرولتتاریہ دا پہاڑا پکیندے رہ ڳیوں، اساں تاں سکول وچ استاد دیاں پٹیاں پکا پکا تھکیے تے اکیے ودے ہاسے اڄ وی جݙاں سولھاں دا پہاڑا ت ”لی“ پٹی یاد کریندوں تاں نال ہتھیں دے انڳلیں دے ݙوݙے نپ گھندوں ت شوکدے کن کوں بہہ یاد کریندوں وت استاد دیاں سوٹیاں کھاندے ہوئیں چھی دی پٹی دا ہٹھ یاد آویندے۔
ایندے وچ کامریڈ منظوربھوہڑ دا وی کئی قصور کائنی، انکوں وی تاں اوندے استاد ݙسایا ہا جو ہک بورژوا ہوندے ݙوجھا پرولتاریہ ہوندے۔۔۔کارل مارکس آکھیے بورژوا پرولتاریہ تے ظلم کریندے ت ظلہل نال اوندا حق کھس گھندے، کامریڈ آپݨے استاد دیاں پکایاں ہویاں گالھیں ساری حیاتی ساکوں وی پکویندا رہ ڳیا،
کامریڈ منظوربھوہڑ کوں اوندے استاد نہ ݙسایا ہائی جو ہک ݙاڈھا ہوندے بیا ہینڑا ہوندے۔۔۔شاہ عنایت آکھیا ݙاڈھا ظلہل نال ہینڑے دی بار ونڈ گھندے، وت ہک جھوک ہوندی اے جھوک دے سبھے واسی ݙاڈھے مٌتوں آپت وچ کھیرکھنڈ ہوندن، اٌتھ ”جیڑھا رہاوے اوہو کھاوے“ دی ونڈ ہوندی اے!! کیوں جو کامریڈمنظور بھوہڑ دا استاد آپ نہ جانڑدا ہا جو شاہ عنایت کون اے، جھوک کیا اے، گنج شہیداں کتھ ہے پیا، سندھو ہر سال گنج شہیداں دی سلامی کیوں پیا ݙیندے،
کامریڈ دا استاد تاں سن سنتالی دے بعد اِتھ ورادھا ہا، وت اونکوں کیا ملوم جھوک کیا ہوندی اے شاہ عنایت کیا اہدا ہا، لوکی پیلے کپڑے کیوں پیندن بھلا؟ اوندے نزیک تاں جھوک وچ گھر بنڑئیے ہوندن، نال کٌھو وچ ݙاند وہندے تاں پتالوں پاݨی آندے، بھوئیں الاٹ تھیندی اے تاں ݙاند سودھا کٌھو اوندی ملکیت وچ آویندے ،کٌل ایہا کہانی اے۔۔۔۔۔آئو بہہ کےپہاڑا پکائوں ہک بورژوا ہوندے تے ݙوجھا پرولتاریہ۔۔۔۔۔کارل مارکس آکھیا ہا!!!
ایہا ڳالھ سولھاں آنے سچی اے جیکر کامریڈ منظور بھوہڑ دے استاد کوں شاہ عنایت شہید، جھوک بھڑاند ت گنج شہیداں دی جانکاری ہوندی تاں پیرس کمیون دی جاہ ”جھوک کمیون“ دا پرچارک بنڑدا، وت او کامریڈ منظور بھوہڑ کوں ”بورژوا، پرولتاریہ“ دا پہاڑا پکوائیں مٌتوں ݙاڈھے ہینڑے دی ونڈ دا ݙس ݙیندا،
ول بنی اسرائیل دے کہیں نبی دے سانویں ساڳی حیاتی جدوجہد کرݨ والا کامریڈمنظور بھوہڑ اے تلا بے کھوندا تھی کے نہ مردا، غلام رسول ڈڈا وی یڑڳی دی بجائے جھوکی اکھویندا۔۔۔۔۔
پر، کامریڈ دا استاد تاں جالندھر، انبالہ، روہتک، حصار توں اتھ ورادھا ہائی، اوندے اڳوں سندھو ٹیمز ہکو جھئیں ان۔ او بس ایہو جانڑدا ہائی جو قلندر دا وی روزہ اے شاہ عنایت دا وی سکھنڑا روزہ اے جتھ لوکی ہرسال ونڄ منتاں منیندن تے مراداں پیندن۔
ایں پاروں رزاق شاہد دا وسوں تے تھورا اے, اوں مابولی وچ ڈاکٹرشاہ محمدمری دی کتاب دا ترجمہ کرکے وسوں واسیں کوں جھوک دا سونہاں کیتے، گنج شہیداں دا ݙسائے، وت اوں ݙاڈھے ہینڑے دی ونڈ وی نشابر کیتی اے۔
میں جݙاں آپݨے شہر فاضلپور دے ایں سوجھواݨ کن کتاب گھدومی تاں اونکوں وچن ݙتا ہمی جو کتاب گھندا پیاں ایندے تے کجھ لکھیساں ضرور، پر ظلہل نہ ہوسی جو خالی تعریف ای کریساں نتاں کتاب آپڑیں کول رکھ چا۔۔۔۔۔کہیں شک مٌتوں رزاق شاہد ویہہ سالاں بعد وی اونویں ہا جیویں ویہہ سالاں پہلوں، آکھیس کتاب پڑھدا اوہو اے جیہڑا کتاب تے تنقیدکریندے۔۔۔۔۔
رزاق شاہد نال میل تھیاں تاں اے نشابر تھی ڳیا جو انہاں ویہہ سالاں وچ اوں سکھنڑاں ویلھا نی ڳالیا بھل جو میݙے جھئیں کروڑاں انسانیں وانگو نئیں بھل جو زندگی دے گھاݨ وات آئئں مٌتوں آپݨی چیتاکاری ت پرکھ پرچول پاروں بہوں کجھ عرفان پاتے۔
رزاق شاہد دی اے کتاب دراصل ڈاکٹرشاہ محمدمری دی کتاب ”جھوک جنگ کاہیرو۔۔۔شاہ عنایت شہید“ دا سرائیکی ترجمہ اے، میں اٌمیند رکھینداں جو رزاق شاہد جݙاں شاہ عانئت شہید تے آپݨی کتاب لکھسی تاں او ترقی پسند علم دا ہک اݨ کٌھٹ خزانہ ہوسی، جݙاں ہک لکھیک کہیں بئے لکھیک دی کتاب دا ترجمہ کریندے تاں او اصل کتاب کن کئی ودھکی نہ کرݨ دا پابندہوندے،
نہ او اصل کتاب دی کہیں شئے کوں لٌکا سگدے نہ کہیں شئے کوں ودھیک نشابر کرسگدے، کتاب پڑھ کے پتہ لڳدے جو رزاق شاہد اے ترجمہ اصل کتاب دے اصلوں سانویں کیتے، ترجمے وچ اردوٹرمنالوجی سانویں ودھیک سرائیکی ٹرمنالوجی ورتی اے،
اے بئی ڳالھ جو سرائیکی لکھت حالی ارتقا دا پندھ پئی کریندی اے، حالی وی سرائیکی رسم الخط دیاں کئی شئیں طے تھیونڑیاں باقی ہِن، کتابت کوں ودھیک ستھرا کیتا ونڄ سگیندے، پر رزاق شاہد کوں اے وی چہیدا ہائی جو ”جاگیردار، عظیم الشان، لمبی گوریلاجنگ، پاکیزہ مقام، حیران، دورپرے، طالباں،لازمی حصہ، بنا، روانہ، مختلف، پہنچے ہوئے، ضرور، دنیاداری، حاصل کیتا“ جھئیں اردو ٹرمنالوجی دے سانویں سرائیکی شبدیں کوں ورتیندا، کیوں جو ترجمے دا مطلب ترجمہ ای ہوندے۔
ہک بئی گال اے وی ہے جو بزار(مارکیٹ) اچ ورتیجݨ والی سرائیکی، لٹریری لینگویج نی تھی سگدی، سرائیکی لکھاریں کوں ادبی سرائیکی اتے ہک مٌٹھ تھیوݨاں پوسی، کئی شک نئیں جو صدیں دی غلامی پچھوں اساں سرائیکی ٹرمنالوجی دا ہک وݙا خزانہ گم کرچکوں، پر ایہو لکھاریں دا ذمہ اے جو برہیچو زباناں دے شبد ورتݨ دی بجائے ایں گم تھئے خزانے کوں لبھ کے آپݨیاں لکھتاں وچ ورتن۔۔۔۔۔ایہوسوال کالجیں یونیورسٹیاں دے سرائیکی سلیبس سانگے وی ہے، کیا سرائیکی سلیبس وچ سرائیکی پڑھائی ویندی پئی یا وت سرائیکی وچ اردو پڑھائی ویندی اے؟؟
About The Author
اے وی پڑھو
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر
موہری سرائیکی تحریک دی کہاݨی…||ڈاکٹر احسن واگھا
فیمینسٹ!!!۔۔۔۔۔|| ذلفی