حسن مرتضی
سندھ وادی دی سوہنڑی تے من موہنڑی تہذیب دے ڈو لڑ سندھی تے سرائیکی ان۔ انھاں دی سیاسی مزاحمت ہمیشہ کٹھے رہی۔ ثقافت دے حوالے نال وی اے ڈوہاں دا سوہنڑی سانجھ اے ۔ سندھ اچ سرائیکی سمجھی وی ویندی اے تے اکثر جھئیں تے بولی وی ویندی اے ۔ قبیلے وی تقریبا ہکا ان ۔
ریاست پاکستان بنڑن توں بعد مقامیت تے تہذیبیں نال جیرھا دروہ کیتا او سامنے ہے۔ ہکی زبان مسلط کرن ول ون یونٹ لا تے وسائل دی لٹ مار۔ سندھی ہمیش کولوں اپنے ثقافت اتے جدوجہد اچ اساں کنے لکھ حصے اگو کھڑے ۔ او اپنڑی گالھ تے کھڑ گے تے اپنی زبان کوں مابولی کوں ریاست کنے رائج کروایا ۔ اپنےحقوق دی جنگ کیتے قوم پرست سیاست ہووے یا وفاقی پلیٹ فارم ہر جھا تے انھاں ریاست دے نہراں کوں ٹکر ڈتی ۔
ذوالفقار علی بھٹو کوں ہک قوم ہک ریاست تک محدود کرن انھاں دی شخصیت نال نا انصافی ہوسی ۔ ول وی او سندھ وادی دے پتر ہن۔ انھاں دی طلسماتی شخصیت تے پیپلز پارٹی دی وفاقی اتے سبھ کوں نال رلا کے ٹرن آلی سوچ نے جتھاں پاکستان دی ہر محکوم قوم کوں کٹھا کیتا اتھاں سندھ وادی دی ڈو قومیں دی سانجھ ہک نویں روپ اچ سامنے آئی ۔ سرائیکی وسیب وی ذوالفقار علی بھٹو کوں اپنا اگوان بنایا ۔ ملتان اچو بھٹو سئیں الیکشن کھٹیا۔
ریاست نے ول جڈاں بھٹو سئیں کوں سولی چاڑھیا تے وسیب وی رج رت رناں ۔ عاشق بزدار ، اشو لال اتے بہوں سارے سرائیکی شاعراں نے بھٹو دی رت تے ماتم کیتے نوحے لکھیے ۔ ول وسیب بھٹو دی دھی رانی بے نظیر کوں اپنی دھی اپنی نیانی منیا۔
ہی دوران ریاست نے بھٹوز توں پیپلز پارٹی توں دروہ کرتے پنجاب کھسیا ۔ اتھاں وفاداریاں وٹایاں گئیاں پارٹیاں بدلیاں گئیاں تے سو سو ڈرامے تھئے۔
پنجاب وچ پیپلز پارٹی کوں کتھائیں جھا ملی تے وسیب اچ ملی جتھاں پیپلز پارٹی کوں وسیب دے لوکیں اپنی پارٹی منیا تے جدوجہد اچ ہمیش سندھ نال رلے رہے۔
بے نظیر بھٹو دی شہادت دے بعد وی وسیب رت رنا ۔ پنجاب اچ وت گیم کرتے پنجاب اچو ن لیگ کوں جتوایا گئیا سرائیکی ول وی شہید بی بی دے وارثیں تے سندھیں نال سانجھ کیتی ۔ وسیب اچ پیپلز پارٹی دا تیر چلیا۔
بی بی دی شہادت دے بعد ریاست دے غلیظ پراپیگنڈے ، سیکیورٹی ایشوز ، عسکری جتھے ، وفاداریاں دی تبدیلی اتے سندھو دے وارث زرداری کوں ولن بنا تے پیش کیتا گئیا۔ سٹوڈینس یونین دے بغیر یونیورسٹی ونجن آلے سرائیکی طلبا کوں سیاست دا مطلب ہیندے پلئیر اتے ہیندے بھید دا کئی پتا نا لگ سگا۔ نتیجہ ریاستی پراپیگنڈے دا شکار تھئے۔
ڈوجھی گیم ریاست نے ہک نام نہاد قوم پرست ٹولہ تخلیق کرتے پوری کیتی جنھاں دا مقصد ای سرائیکی کوں مزاحمتی تحریک کنوں انج کرن ہئی ۔ انھاں پیپلز پارٹی دے وزیراعظم یوسف رضا گیلانی دے پتلے ساڑیے زرداری دے خلاف احتجاج کیتا ۔ اوکوں ڈاکو آکھیا ۔ جنوبی پنجاب ناں گھنڑ تے بلاول تے پتا نہی کیا کیا نہی کیتا گئیا ۔
ول اے سارے ریاست دے ربڑ اسٹمپ تحریک انصاف دے جنوبی پنجاب نال رل کھڑے۔
یونیورسٹیاں اچ سرائیکی کونسلاں بݨیاں انھاں دا کردار وی غیر سیاسی کرݨ دی بہوں کوشش کیتی گئی ۔ وسیب وچو پیپلز پارٹی دے بندے تروڑ تروڑ بنھاں جماعتاں کوں دان کیتے گے۔ اتے سرائیکی وسیب اچوں بہوں لوکاں کوں ریاست اپنے کالونیل سسٹم اچ رلایا اتے ریاستی محکمیں اچ بھرتیاں دے خزانے کھول ڈتے
سندھ ہمیشہ پاکستان دی تاریخ اچ پر امن مزاحمت قلعہ ثابت تھئے ایم آر ڈی ہووے یا کئی وی مارشل لا سندھ ثابت قدم رہ گے. اتے سرائیکی وسوں اوندا بیلی بنیا نال رہیا۔
الیکشن دی ہار جیت تے ریاست دے ہتھ اے پر ریاست دا اگلا ہدف سرائیکی وسوں اتے سندھ کوں نکھیڑن وی ہے۔ ہر طرحاں دے جبر دے بعد وی پیپلز پارٹی کوں وسیب اچوں چنگا ووٹ پیے گئے۔
لیکن سبھ توں ودی گالھ اے جو سندھ تے سرائیکی دی یاری ول نویں سروں تازہ کیتی ونجے ۔ ول سندھ دے وارث ملتان آون اتھ ڈیرے لاون ۔ ساڈی وسوں دی گالھ کرن۔
ناتے ڈوہاں قوماں کوں کلھا کرتے کوہون دی پالیسی تیار اے۔
About The Author
اے وی پڑھو
اشولال: دل سے نکل کر دلوں میں بسنے کا ملکہ رکھنے والی شاعری کے خالق
ملتان کا بازارِ حسن: ایک بھولا بسرا منظر نامہ||سجاد جہانیہ
اسلم انصاری :ہک ہمہ دان عالم تے شاعر||رانا محبوب اختر