آثار قدیمہ دے ماہرین دا ہک متھیا ڳݨیا نتیجہ اے ہے جو یوگا، خاص کر ہتھ یوگا دی ابتدا وادی سندھ دی قدیم تہذیب کنیں تھئی ہئی۔ ایں سانگے ہڑپہ، موھنجو داڑو تے ٻنہیں قدیم شاہریں کنیں نکھتیں مُہریں دی خاص اہمیت ہے جنہیں اُتیں تھئی چترکاری نال کئی وچار، رسم رواج یا کہاݨی جُڑی ہوئی ہے۔
اینجھیاں کُجھ مُہراں ہن جتھاں اساکوں ہک یوگی وانگ بندہ کنول آسݨ وچ ٻیٹھا سمادھی وچ ݙسدے۔ ہک مُہر وچ او یوگا دے آسݨ وچ ٻیٹھے تے اوندے پچھوں کئی زناوریں دی چتر ہے۔
اینویں ہک ٻئی مُہر وچ او سمادھی (ٹرانس) وچ ٻیٹھے تے ٻیا بندہ نیزہ ٹائپ ہتھیار چا منجھ ۔ جُھوٹے نال بھڑدا پئے جݙاں جو یوگی اپݨے دھیان وچ غرق تے اݙو اُݙو کنیں بے پرواہ یا غافل ہے۔
ہک ٻئی مُہر وچ او یوگی ترائے مونہا ہے (جینکوں پروٹو شیوا یا پشو پتی وی آکھیا ویندے)۔ ہک ٻئی مُہر وچ یوگی اپݨے آسݨ وچ ٻیٹھے تے ݙو بندے جنہیں دے سریں اُتیں ناگیں دے پَھنیں دا چھتر ہے تے او یوگی کوں کئی شے دان کریندے پئین۔
انہیں ساریں مُہریں تے اُنہیں دی چترکاری ݙسیندی ہے جو وادی سندھ دی قدیم تہذیب دے باشندے یوگا، خاص کر ہتھ یوگا نال ڄاݨوں سُنڄاݨوں ہن۔ اڳوں ونڄ کنیں ویدانت ویلھے پتن جلی ایں یوگا دے ڄاݨ کاری تے کرت کاری کوں "یوگا سُترا” دی لکھت وچ اَمر کر ݙتا۔
وادی سندھ دی قدیم تہذیب دی جیتلی تفصیل وچ ویسوں اُتلا اے ساکوں ہک "مہا عجوبہ” لڳسی۔ افسوس دی ڳالھ اے ہے جو اڄ جتھاں پوری دنیا وچ ایندے بارے پڑھایا ویندے، اُتھاں ساݙے ٻال، شاگرد ایندے بارے اݨ ڄاݨ ہن۔ کیوں؟ ایندا جواب شائد ٻہوں سوکھا ہے۔
یہ بھی پڑھیے
شکر اور ناشکری کے درمیان۔۔۔||رؤف کلاسرا
”اوکھڑا حال اوّلڑے دل دا“ (وسیب یاترا :3)||سعید خاور
’’وزیراعظم محسن نقوی‘‘۔۔۔||رؤف کلاسرا